Het goud van de Peel

IV

Zoo leefden Toon en Dien al aan. Het harde, ruwe boerenwerk op stal en akker verrichtten zij met een aangeboren hartstocht. Dat hun arbeid voor een ander was, verminderde den ijver niet, die als een woede hun krachten opzweepte, naarmate de tijd drukker of het werk zwaarder was. Zij dachten daar zelfs niet over. Vonden dat heel gewoon. Niemand nam immers werkvolk in dienst om het te laten leegloopen? 's Zondags ging Toon uit ‘een glas bier drinken’. Dat kwam een werkenden mensch toe. Vóór zijn trouwen ‘had ie 'm nog al eens geraakt’, maar nu legde hij het bedaarder aan. Zocht meer het gezelschap van oudere lui en praatte wijs met hen over 't weer, het vee, den stand van de gewassen en de vooruitzichten van het seizoen. Daar bleven ze een heelen avond over aan den gang. Heel ge-

[p. 14]

wichtig nieuws was 't, als een boer een nieuw paard had gekocht. Alle deugden en gebreken werden van het dier opgesomd. 't Was e staats pèrd, ja, e staats pèrd wàs het. En de derde verzekerde met een bevestigend hoofdknikken, dat 't e staats pèrd was. Maar een uit het gezelschap trok bedenkelijk den schouder wat op, helde den kop iets over en kneep z'n linkeroog dicht: dat het paard zoo optrapte, kijk, dat stond hèm niks aan... 't zou wel geen kwaad kunnen, maar 't stond hem toch niks aan... nee, 't stond 'm nie aan, als-ie 't zeggen moest, hij lette daar altijd op... aanstaan deei 't 'm nie...

Dan roezemoesden de stemmen door elkaar, dat 't heelemaal niet hinderde en dat het toch beter was van niet...

*_**

Rustig gleden de dagen voorbij. De kale velden vlakten weer wijduitgestrekt om 't dorpje heen, als ieder jaar. Hier en daar grijsde dorrend aardappelloof op en plekten knollen- en spurrieakkers groen af tegen de vaalgele stoppelen van het afgemaaide koren.

De herfst nevelde langzaam aan.

Nu was 't de tijd om turf naar huis te halen voor den winter.

Een gedeelte van de Peel behoorde aan de gemeente, waarvan Toon en Dien inwoners waren.

Eenige jaren geleden had de Raad besloten de helft van het gemeenteveen te verdeelen onder de ingezetenen. De beste stukken waren toegewezen aan de leden zelf en hun familie, dat waren de notabele burgerij en de rijke boeren. Wel was daarover eenige dagen veelgemopperd. Maar de raadsleden trokken er zich niets van aan, en de ontevredenen, bang, dat het openlijk spreken hun schade zou kunnen doen, zwegen weer spoedig. Waren zij niet machteloos tegenover het ‘grooët volk?’ In zulke zaken wantrouwden buren, zelfs familieleden elkander. Men zou de uitingen van misnoegdheid kunnen overbrengen. De vrees hulde allen in een geslotenheid, die de bestuurders van de gemeente juist uitnemend te stade kwam om voor hun eigen belangen te zorgen. De enkele overmoedige, die zijn misnoegdheid nog niet dadelijk kon verkroppen, voelde zijn scheldwoorden op den raad afgestuit tegen een muur van strakke, raadselachtige zwijging. Hij wist niet, of hij instemming vond of tegenkanting, en verstomde eveneens in een berusting van onmacht. Wantrouwen hing over de houding en lag er in de blikken van zijn toehoorders. De menschen waren im-

[p. 15]

mers allemaal zoo valsch... Ieder zorgde maar voor zich... men moest zoo voorzichtig zijn...

Toon had voor zich zelf geen turfveld. De raad had alleen een stuk toegewezen aan de families, die in de gemeente gevestigd waren op het oogenblik van verdeeling. Volgens het gebruik regelden uitgetrouwde kinderen het met hun ouders, hoeveel turf zij zouden krijgen.

's Nachts ging Toon met de kar naar de Peel en was 's morgens tegen een uur of zeven met de eerste vracht op de boerderij. De Veulenhof stapelde altijd een grooten voorraad turf op.

Op een heiligdag kon hij paard en kar krijgen om voor zich zelf turf te halen. Daarvoor moest hij dan twee dagen werken zonderloon. Voor niets kon de boer dat niet doen. 't Paard moest toch vreten...

Toon en Dien keken met voldaanheid-stralende blikken naar hun schuurtje vol harde, zwarte turf. Met een gevoel van genot hadden zij samen de brandstof weggeruimd. Mand voor mand droegen zij onder dak, en bij het ingooien lieten zij hun handen streelend glijden over de kluiten. 't Was een schat, een rijkdom. De kost voor het eten, daggeld, genoeg te stoken, zonder zorg konden zij den langen winter ingaan. Zij gevoelden zich gelukkig...

Toon knipoogde:

- 't Zal hier tusschen man en vrouw toch nie vrieze, Dien...

Dien lachte:

- Nee, we zullen kort genoeg bij elkaar kruipe...