De verspeelde munt

[p. 98]

14

Tonina had, na het vertrek van Galline, de nacht ook verder wakend doorgebracht. Zij bewoonde een kleine flat waar zij nooit iemand ontving, maar in een stoel of in bed krachten opdeed voor het gevecht dat ze de volgende dag weer zou moeten leveren. Ze hield zichzelf steeds voor dat het leven een strijd was, maar ze zou niet kunnen zeggen waartegen of waarvoor. De onverwachte komst van Galline echter had haar de wapens uit de hand geslagen, en volkomen overrompeld had ze erin toegestemd dat hij binnentrad. Ze liet hem plaatsnemen in een oude leren fauteuil, onder het portret van een man die, afgezien van een scherp gepunte knevel, een treffende gelijkenis met haar vertoonde. Galline merkte op dat ze er over zijn hoofd heen telkens tedere blikken op wierp, voorzover ze die bezat.

Het gesprek liep stroef. Tonina had na haar nederlaag meteen aangekondigd dat ze niets in huis had, geen thee, geen wijn, geen stukje brood, in het midden latend waar ze dan zelf wel van leefde. Ze voelde tegenover Galline verplichtingen, omdat hij haar de voorzittershamer in de hand had geduwd, en het was duidelijk dat hij daarop speculeerde, maar ze was niet van plan hem na zijn intocht ook maar een stap tegemoet te komen. Ze was hem er bovendien niet dankbaar meer voor, omdat alles anders was verlopen dan ze had gehoopt en gewild. Jarenlang had ze onder haar voorschoot het verlangen

[p. 99]

gekoesterd eens de staf van Professor Adams te zullen overnemen, en de verwezenlijking daarvan scheen dichterbij dan ooit toen ze de hamersteel omklemde. Maar het leek wel of hij in haar hand was vermolmd; wat ze van die eerste dag overhield was een vergruisd ideaal, en dat stemde wanhopiger dan een niet bereikt of zelfs misschien onbereikbaar. Wat fel knaagde was de herinnering aan haar smadelijke aftocht, samen met Galline en Geier, onder de bedreiging van Pelago's geweer; de Doppeldoktor had naderhand nog zo kunnen afgeven op het verouderde type, hij was er nog eerder dan de beslist niet manhaftige Galline voor op de loop gegaan, en geen van beiden had er ook maar aan gedacht haar aftocht te dekken. Dan was er het beschuldigende artikel van Rex dat haar het been in de schoenen schoof, al dan niet door Galline aangereikt. En tenslotte: de demoraliserende ironie van Bibi en haar immorele geflirt met de volstrekt houdingloze De Braekeleer. Het gedrag van die twee had haar verlamd, en als ze zich voorstelde hoe hij zijn onfrisse hoofd met die hele verwarde inhoud eenmaal tegen haar allesbelovende borsten zou drukken, dan zou ze alleen nog tot actie willen overgaan om dat hoofd onder haar hamer te verpletteren.

De gevoelens die Tonina bezielden speelden zich openlijk op haar toch tamelijk gesloten gezicht af, en Galline zocht naar een woord dat enige ontspanning teweeg kon brengen. ‘Ten eerste,’ zei hij, ‘heb je de krant gelezen?’ Ze schudde het hoofd, nauwelijks horend wat hij vroeg.

[p. 100]

Hij haalde een exemplaar van de Eurannale uit zijn zak en sloeg het voor haar open. Ze veinsde het voor de eerste maal te zien en boog zich erover heen. ‘Rex moet voor de leeuwen worden geworpen,’ zei ze al na de eerste regel, en hij antwoordde dat hij het geheel met haar eens was, al zou hij hem liever aan de gieren hebben gelaten. Tonina las de hele kolom uit, wenste de schrijver bij iedere alinea een nieuwe dood toe, en begon daarna aan de tweede. Galline zette zijn bril af en begon de ouwel te poetsen, erop vertrouwend dat ze haar hoofd niet zou opheffen, maar toen hij zijn oog op haar richtte keek ze hem verrast aan. Ze glimlachte zelfs. Hij haastte zich de bril weer op te zetten en draaide zijn hoofd geergerd van haar weg. ‘Mijn vader droeg een snor,’ zei ze, ‘om een litteken te verbergen. Ik was de enige die het wist.’ Galline vroeg zich nijdig af hoe intiem de oude wel met de moeder moest zijn geweest als de dochter het alleenrecht had op de inzage van zulke dessous, maar hij liet het onderwerp rusten en vroeg haar op de man af of ze begreep waarom hij in haar kluis was doorgedrongen. Ze lachte nerveus en stond op om, zoals ze aankondigde, te gaan kijken of er toch misschien niet ergens in huis een flesje wijn verstopt was. Hij hoorde haar kasten openen en sluiten, alsof ze zich de plaats werkelijk niet meer kon herinneren.

Hij bekeek het portret van de vader van dichtbij. In een hoek van de lijst stak een bosje bleke immortellen, waaruit hij afleidde dat de man tenminste gestorven moest

[p. 101]

zijn. Een kleine foto in de andere hoek bracht een toreador in beeld die een stier doodde, een zonnig plaatje dat met vaste hand was geschoten. Galline glimlachte, zo goed en zo kwaad als het ging want hij deed het zelden, en vatte het dier meteen bij de horens toen Tonina weer binnentrad, een fles in iedere hand. ‘Zo vader zo dochter,’ zei hij, terwijl hij met een vaag gebaar naar het portret wees. Ze zette zwijgend de flessen op tafel en haalde de glazen uit de kast. ‘Hielden jullie van stierenvechten?’ Ze had de glazen opgewreven en zette ze neer. ‘Toreador en stier,’ zei Galline peinzend, ‘dag en nacht, man en vrouw.’ Tonina vroeg hem een van de flessen te openen en overhandigde hem een zakmes waaruit een kurketrekker stak. ‘De unicorn,’ zei Galline, ‘symbool van de kuisheid,’ en hij richtte hem speels op Tonina's borst. Ze toonde zich niet verrast of gekwetst. ‘De stier heeft een belangrijke rol in mijn leven gespeeld,’ zei ze ernstig. ‘Ik eerbiedig ten eerste ieder geloof,’ antwoordde Galline, ‘ook de tauromagie, maar ik ben er ten tweede geen aanhanger van.’ Ze klonken en ledigden het eerste glas zonder veel woorden. ‘Uitstekend,’ zei Galline, onderzocht het tweede tegen het lamplicht op helderheid en legde bij het derde zijn benen op de vensterbank. ‘De stier als totem,’ zei hij, ‘als symbool, daar is niets tegen. De omnipotente, nietwaar, al mogen we in dit verband de beer niet veronachtzamen. De heer evenmin trouwens, maar dat is ten derde, en dat gaat op dit ogenblik iets te ver misschien. Hoewel, je kunt zo'n

[p. 102]

symboliek niet ver genoeg uitstrekken.’ Tonina antwoordde zachtmoedig dat het inderdaad verleidelijk was, maar dat het in haar geval gevaarlijk was gebleken, en dat ze gemeend had er een deel van te moeten terugdringen, verdringen misschien wel. ‘En je vader?,’ vroeg Galline, terwijl hij de tweede fles tussen zijn benen trok. ‘Mijn vader en de toreador zijn een en dezelfde,’ zei Tonina, en ze hief haar blik vrijwel ten hemel. ‘Dan zou hij met de stier van Adams al bijzonder weinig moeite hebben gehad,’ zei Galline, en hij beantwoordde haar verwonderde vraag met een uitvoerige uiteenzetting, waaruit een gedachtenwisseling ontstond die tot diep in de nacht voortduurde. Hij vergat helemaal haar in te lichten over de ontvoering van de geleerde, die hij trouwens maar bij geruchte had vernomen, van de volslagen onbetrouwbare hoofdportier nog wel.

Na het kameraadschappelijke afscheid kon Tonina de slaap niet meer vinden. Ze liep rusteloos haar kleine flat op en neer, at en dronk zonder te weten wat ze tot zich nam, kuste het portret zo onstuimig dat het haar zelf verschrikte, en keek wenend toe hoe de zon opging. Ze was de eerste in het hele gebouw die een bad nam en de eerste die met de lift afdaalde om op weg te gaan naar haar werk.