De beweging van Tachtig

Albert Verwey (1865-1937)

Geboren te Amsterdam als zoon van de eigenaar van een meubelmakerszaak, bezocht Verwey in 1878 de H.B.S. met driejarige cursus in de Oudemanhuissteeg. Datzelfde jaar overleed zijn vader. In 1880 kwam Verwey op de H.B.S. (met vijfjarige cursus) aan de Keizersgracht, waar Dr. Willem Doorenbos een van zijn leraren was. Doordat Doorenbos met zijn oud-leerling Frank van der Goes over Verwey's eerste dichtproeven sprak, bracht Van der Goes Verwey op zijn beurt in contact (december 1881) met Willem Kloos, van dan af zijn geestelijke mentor. Van 1882 tot 1885 was Verwey werkzaam op een tweetal effectenkantoren, periode die in 1883 werd onderbroken door een reis naar Amerika.

Vanaf de oprichtingsvergadering was Verwey redacteur van De Nieuwe Gids. Enkele weken na verschijning van de eerste aflevering debuteerde hij met de aan Willem Kloos opgedragen bundel Persephone en andere gedichten (1885).

Aan Verwey's huwelijk, in 1890, met Kitty van Vloten en zijn vestiging te Noordwijk aan Zee, was in 1889 een algehele breuk met Kloos voorafgegaan.

Verwey zag in het begin in Kloos een leermeester; hij was toen nog heel jong, nauwelijks achttien jaar, maar spoedig ontwikkelde zich zijn individualiteit en hij vond zijn eigen geluid, dat mij zeer origineel leek. Ik meen mij te herinneren, dat ik het voor mijzelf noemde ‘Het Bijbelsche geluid’. Zonder twijfel inspireerde hij zich veel op de lectuur van den Staten-bijbel.
Frans Erens, Vervlogen jaren

Verwey had iets zachts en goedmoedigs en ik vond het woord goedertieren op hem van toepassing. Af en toe kon hij, naar buiten kijkend, zijn handen wrijven en zeggen: ‘Ja, ja, 't leven is aardig!’ In zijn studeerkamer hing een prachtige tekening van Kloos door Witsen gemaakt en van heel kleine stukjes aan elkaar geplakt. ‘Ja’, legde hij uit, ‘Kloos heeft die in snippers verscheurd en ik heb ze weer aan elkaar gelijmd.’ Het portret had er niet door geleden en was er door van een ontroerende tragiek geworden.
Marie Cremers, Lichtend Verleden

[p. 33]

86
Albert Verwey op negentienjarige leeftijd, door Jan Veth, 1885. Met dit schilderij zou de jonge Veth naam maken.

87
Albert Verwey en Kitty van Vloten omstreeks 1890.

Regenachtig, winderig. 's Morgens op Alberts kamer. Hij heeft toen veel tegen mij uitgepraat. Eigenaardig gevoel van vastheid en rust, dat toch geen verzet tegen hem was. Hij formuleerde helder en scherp en makkelijk. Hij was zeer vriendelijk maar zooals altijd beschermend. Ik was te goed voor al dat gehaspel om mij heen, mijn werk had nooit gepubliceerd moeten worden. Ik sprak heel weinig tegen en noemde zijn gesprek nuttig. Ik bedoelde omdat hij weet uit te drukken, wat zoovelen verward schreeuwen. Misschien denkt hij dat hij mij geïmpressioneerd heeft. Maar ik weet zeker dat hij iets anders in mij vond dan hij verwachtte. Maar hij is zoo gestadig tevreden over zijn eigen figuur dat hij zoo weinig mogelijk notitie neemt van veranderingen in zichzelf. Ik heb bijna niets gezegd maar ik weet dat ik hem veranderd heb. Hij heeft mij te onbewust en te klein gedacht. Dat doen wij veel van elkaar. Het lijkt of wij beter voor een ander denken dan de ander voor zichzelf. Hij heeft niets gedaan als al mijn meeningen vaster gemaakt, of neen, hij heeft er niet aan geraakt. Het is alles goed geweest, zóó. 's Avonds sprak hij heel mooi over Vondel en Milton en las verzen voor. Hij is wat hard en eng, maar heerlijk-vast en helder en van een solide mooi. Voor zoekenden, voor artiesten, voor jongeren is hij een rustig en verkwikkend gezicht. Meer dan ik. Maar om mij te volgen en goed te vinden moet men veel rijker en ruimer zijn.
Frederik van Eeden in zijn dagboek, 31 juli 1893