De beweging van Tachtig

Frans Erens (1857-1935)

Maria Joseph Franciscus Peter Hubertus Erens, geboren in het Zuidlimburgse Schaesberg, vestigde zich in 1883 te Amsterdam, nadat hij geruime tijd in het buitenland, hoofdzakelijk te Parijs, woonachtig was. Vanuit die stad had Erens in 1883 meegewerkt aan het te Leiden verschijnend Algemeen Nederlandsch studentenweekblad Minerva. In Amsterdam raakte hij bevriend met Lodewijk van Deyssel die hem in contact bracht met de jonge Amsterdamse schrijvers en beeldende kunstenaars uit zijn eigen vriendenkring. Voorjaar 1884 schreef Erens in het weekblad De Amsterdammer een opstel over Charles Baudelaire: de eerste werkelijke aankondiging in ons land van Les Fleurs du Mal. Kort na de oprichting van de Nieuwe Gids ging Erens daaraan meewerken. Zijn vanaf 1891 in dit tijdschrift verschenen ‘Gedichten in proza’ bundelde hij in 1893 onder de titel Dansen en rhytmen.

Hij is dan zoo: dertig jaar oud, klein en verbazend mager, is door zijn dunne blonde haar bijna geheel heengegroeid, heeft een scherpe neus en kaken en draagt een lornjet. Hij is Limburger van geboorte, heeft eerst in Leiden gestudeerd, toen drie jaar in Parijs gewoond, waar hij met de uiterste raffineurs van politiek, letterkunde en kunst heeft omgegaan en nu woont hij hier te Amsterdam, om quasi zijn doktoraal examen te studeeren, maar zijn artistiek gemoed en liefde voor literatuur speelt hem onophoudelijk parten en houdt hem van de drooge rechtsstudie af.
Lodewijk van Deyssel aan Arij Prins, 30 januari 1885

32
Frans Erens. Foto Willem Witsen.

33
Frans Erens.

[p. 16]

34
Huize De Kamp te Schaesberg (L), geboortehuis van Frans Erens.

35
Charles Baudelaire (1821-1867), de dichter van Les Fleurs du Mal (1857). In de tweede druk van 1861 moest Baudelaire een aantal gedichten weglaten, daartoe gedwongen door een gerechtelijke vervolging.

36
Dansen en Rhytmen (1893), waarvan de omslag verzorgd werd door Isaac Israels.

Onze vriend Erens, van toen je nog in Amsterdam was, heeft z'n eigen op de advocatenrol laten zetten en een eed gedaan. Hij heeft al een gevangene om te verdedigen, wàtblief? Hij woont hier dichtebij: Jan Steenstraat 184 en als wij samen uit zijn geweest, drinkt hij wel eens een cognacje bij ons.
Arnold Ising aan Lodewijk van Deyssel, 1 januari 1890

Zonder mijn rol in de nieuwere Hollandsche literatuur te willen opblazen tot groote belangrijkheid, geloof ik, dat ik zeer veel ideeën en beschouwingen heb aangebracht, die in het literatuur-magazijn zonder bepaalde aanduiding van herkomst een plaats hebben gevonden, ideeën, die anderen tot betoog hebben verwerkt en die weer aan anderen den weg hebben gewezen. Dat was nu eenmaal de rol, die met mijn persoonlijkheid strookte. Ik was een stille zaaier. Ik was niet de man der onmiddellijke actie, maar beschouwde mij als stuurman, somtijds als de inblazer van nieuwere gedachtengroepen.
Frans Erens, Vervlogen jaren

Het eerste heb ik Isaac Israels ontmoet bij Paap. (). Kort na die eerste ontmoeting nam hij een atelier achter in de Warmoesstraat, in een huis, dat toen met den voet in het water stond en een prachtig uitzicht had op het Damrak. Ik kwam daar veel bij hem. Tezamen gingen wij het Amsterdamsche leven zien in allerlei stegen en sloppen, in groote en kleine café's, in danskelders en in café-chantants.
Frans Erens, Vervlogen jaren