|
| |
| |
| |
Kaffer-meeting.
Het is Zondagavond.
Jesaja maakt de ontvangkamer in orde, want ‘daar kom mense.’
't Is 'n oude lange stal van hout en ijzer.
't Grootste gedeelte wordt gebruikt voor paarden en muilen en op 't eind zijn twee kamers of hokken, die Jesaja en z'n vrouw toebehoren.
De kleinste is de slaapkamer, waar Jemijma bezig is de kleine Jesaja te verzorgen. De grote eetkamer, waaronder 'n paar broers van Jesaja slapen, wordt nu in orde gebracht en 'n paar planken over kistjes gelegd. De pikenien slaapt nu. Jemijma maakt kokend water op 'n ‘tor’ buiten, voor de koffie.
Ik vroeg Jesaje eens: ‘Waar krij jou vrou die naam van Jemijma?’
Hij keek me enigszins minachtend aan en vroeg:
‘Ken meneer v'r Job?’
‘Ja!’ zei ik.
‘Hij was sijn dogter,’ was zijn antwoord.
‘Vrouw,’ roept Jesaje, kook die kettel?’
‘Die kettel kook.’
‘Waar is die boeke?’
‘Hul is daar, agter die kis.’
Jesaja krijgt 'n bundeltje boeken, erg vuil en gescheurd
| |
| |
te voorschijn en legt ze op de plank, die als zitplaats dienst doet. Iemand klopt op de oude deur en treedt verder zonder ceremonie binnen.
‘Naand, Mr. White!’ zegt Jemijma, en schudt de hand van de aangesprokene.
‘Naand, Mrs. Jesaja,’ zegt Mr. White, ‘waar's jou man?’
‘Het set die boeke reg!’ is 't antwoord.
Mr. White is 'n pikzwarte Mosuto. Hij draagt 'n fijn grijs pak kleren met bruine schoenen. Z'n hoed is van grijs vilt en z'n das is groen. Over z'n arm hangt 'n dunne wandelstok, die heen en weer bengelt, als hij z'n zeemleren handschoenen uittrekt. Mrs. Jesaja beschouwt hem met bewondering.
‘Fine gloves, those,’ zegt ze, als Mr. White z'n handschoen met zwier in z'n hoed stopt en die op de wandelstok in 'n hoek zet.
‘Yes,’ antwoordt Mr. White, die, als hij in de keuken werkt ‘Sixpense’ heet.
‘Yes, very good; you know a fellow.....
‘Stil!’ waarschuwt Jemijma, want haar man is konservatief en houdt er niet van, dat er in zijn huis Engels gepraat wordt. Hij noemt zich: een Afrikanerkaffer en verdrage niet die vreemde neukerij! Ook vindt hij 't maar half goed, dat Sixpence zich door z'n vrouw laat bewonderen, want zegt hij . ‘Dit maak die lus v'r ijdelheid te groot.’
‘Naand Sixpence,’ zegt hij droogjes, en Mr. White antwoordt eerbiedig:
‘Naand Jesaja!’
‘Not many people, ik meen die mense is nog maar bietje,’ vervolgt hij, als Jesaja hem aankijkt.
| |
| |
‘Ja,’ zegt deze, ‘hulle kom.’
En binnen stappen Jan, 'n zware kaffer; Geduld,'n lange dunne kaffer en Geelboy, 'n kleine kaffer. Men vertrekt naar de zitkamer en neemt plaats. Jan vertelt van 'n koppige muil, die hij gisteren niet kon inspannen en de anderen luisteren, terwijl Jemijma met de handen in de zij in de deur staat.
‘Man,’ zegt Jan, ik bekijk die ding net so 's die baas hom gekoop het. Ik staan en ik kijk en ik loer en ik denk: ‘Jong, jij's 'n muil'!’
‘Ik sê v'r julle’, vervolgt Jan, terwijl hij 't wit van z'n ogen laat zien, ‘hij is 'n muil! En ik staan en kijk en ik denk, nee jong, jij is 'n al te nukkerige ou dier. Ik sit die tuige op, en die ou skop; hij skop - soe, hij skop - en gooi sijn achterpote te'en die hemel - maar jong, toen piets ik hom, ik piets hom en hij skree van kwajigheid; man, maar toen het ik hom eers regtig gehou!’ En Jan slaat met de vuisten op de tafel, dat 't oude ding kraakt. Geelboy, die half slaapt, schrikt wakker en laat z'n pijp op de grond vallen, zodat de as op 't oude kleedje onder de tatel terecht komt.
‘Jou kaffer,’ zegt Jan, verontwaardigd tegen Geelboy, die ‘oom’ tegen Jan moet zeggen, ‘jou slegte kaffer hoe kom is jij dan so vrot om jou pijp op Mrs. Jemijma z'n tapijt te laat val, hê?’
Jesaja heeft medelijden met de overblufte Geelboy en zegt, dat 't niks is.
‘O, Mrs. Jemijma,’ vervolgt Jan, ‘dit is swaar, baje swaar om die kaffers maniere te leer. Hul is so onbeschaaf!’
| |
| |
Nog drie andere boys zijn binnen gekomen en daaronder is Outa. Outa is 'n oude dove kaffer met grijze krullen. Hij loopt gebogen met stokje en woont in bij zijn dochter, wat was, want haar man zit in die tronk, ‘o'er hij gesteel het, so's die juts gesê het, maar die het 'n mistake gemaak!’
't Gesprek wordt nu erg levendig.
Twee waren die week in de tronk, omdat ‘hulle uit was agter die tijd.’ Rechtop, 'n gele kaffer, verhaalt, dat hij voor "die hof was om te getuige in 'n moordzaak van 'n ander man, wat glad nie dood was nie, maar net op 'n manier!’
Jemijma brengt koffie in bekers en men slurpt met lange halen. Na de koffie begint 't gezang en Mr. White, die opperzangmeester is, verdeelt z'n jongens. Hij zegt, dat daar twee ‘baste’ kort is en dat ‘die tenners sal moet soetjies skree.’ ‘Die sopranes’, zegt hij, ‘moet uithaal.’
Diep uit z'n keel klinkt 'n noot en men begint eerst op noten 'n bekende ‘hymn’ te zingen, zo goed als 't gaat. Dan op woorden: ‘'t Is van 'n land ver van hier,’ maar in 't Engels.
Outa begint maar dadelik met ‘Far away, far away!’ altijd op dezelfde toon en zonder ophouden. Mrs. Jesaja, met 'n hoge false stem, gilt door de anderen heen, die tamelik goed toon houden.
In 't midden van de twede regel roept Mr. White: ‘Stop!’ Alles is stil, behalve de oude man, die maar door boomt: ‘far away, far away.’
‘Outa moet ewe stil blij,’ zegt Jesaja, ‘ons is verkeerd.’
| |
| |
De oude man knikt, maar gaat door: ‘far away!’ tot Jan hem bij de arm trekt en toeroept: ‘toela!’ Dat helpt.
‘Die baste,’ verklaart Mr. White, ‘is te baje en hul moet stil blij als ik met die hand wijs. Die tenners skree te soetjies. Die ander is goed. Nou weer!’
En daar begint 't lied van voren aan met alle mogelike variaties. Outa houdt vol met: ‘far away!’
Nog meer liederen worden gezongen op dezelfde manier en Jemijma brengt weer koffie. Dan vertelt de oude man, die telkens tegen de kaars knipoogt, dat hij in de kerk was. Hij praat meer voor zich zelf dan tegen de anderen en vertelt zijn geschiedenis erg zachtjes, z'n zinnen herhalend tegen Jemijma.
‘En toe,’ zegt hij, "toe kom Moses, Moses, en hij sien die jode, die stoute jode, en hij word nukkerig, o, baje nukkerig! En hij vat die klippe en hij smijt die goed op die jode se koppe, hul harde koppe en stukkend is die goed, sommer gebreek, klein flenters, klein flenters.’.
Jemijma knikt, maar luistert naar Mr. White, die Engels kan lees en die politiek verstaan.
Alles is aandacht en zelfs Jesaja luistert, die anders niet erg veel van Mr. White houdt en hem steeds ‘Six-pence’ noemt, om hem te plagen.
‘Kijk,’ zegt Mr. White en hij staat in 't midden van de kring, ‘kijk, dit is met ons, als met die jode in ballingskap. Ons is die erfgename van die land en onse regte is daar, maar ons is verdruk. En nou moet ons geduldig wag. Ons moet stil blij, want die polletiek is om die gekleurde vaster onder te hou, te vermorsel. Maar die te'en- | |
| |
woordige goevernement gee ons nie 'n kans nie. Maar daar sal 'n tijd kom, dat ons weer sal vrij wees en dat daar 'n groot man zal opstaan en v'r ons sal help uitlei so's Moses.’ - Outa heeft alleen dit laatste woord verstaan en brom-fluistert: ‘Ja, Moses, op hul koppe an flenters!’ 'n Gelach gaat op en Mr. White is de kluts kwijt.
In de stal beginnen 'n paar muilen te schoppen en Jesaja en Jan gaan kijken. De anderen praten door en Mr. White vervolgt z'n redenering. Hij vervalt nu onwillekeurig in 't Engels en praat tegen Piet, die ook zo geleerd is.
‘You see, we will be free one day! We will be free, you see! And then we will not work any more for those -’
Twee harde slagen op de deur doen de vrienden opschrikken. 'n Grote ‘poliesman’ komt binnen en ziet rond. Jemijma roept Jesaja en Jan. Maar de poliesman neemt weinig notitie van hen en vraagt Mr. White om z'n pas. Mr. White zoekt in z'n jaszak en z'n vestzak en z'n broekzak en zegt:
‘I'm sorry, I left it at home!’
‘Jesaja,’ zegt de poliesman, ‘dit is al o'er tien en jij moet nie so baje mense bij jou vra, hul moet loop slaap. Ik sal hier die meneer saam vat, want Moses het nog nie gekom nie!’
Mr. White neemt z'n hoed en z'n wandelstok en volgt de poliesman. Jesaja grijnst in stilte, maar Jemijma vindt, dat hij voor z'n vriend moest opkomen.
Jesaja zegt eerst niets, maar vraagt, rond ziende: ‘het jullie specials?’ Ieder heeft een speciale pas.
| |
| |
‘Nou kijk,’ zegt Jesaja, ‘ik het die gelol van Six-pence gehoor. Ik lijk dit nie. Nou is hij in die tronk, hoe kom - o'er hij so'n groot meneer is, o'er hij nie eenmaal s'n pas saam breng nie. Nee, wat, die soort van Six-pence is niks werd nie. 'n Kaffer moet werk en wil hij nie, gee hom die sjambok, maar gee hom goeie kos en betaal hom.’
‘En nou,’ vervolgt hij, ‘kom bietjie saam.’
Jemijma zegt niets, want zij weet Jesaja is ‘kwaai’.
Als de bezoekers weer uit de kleine slaapkamer komen is er 'n min of meer sterke ‘dop’-lucht in de zitkamer. Jesaja komt 't laatste binnen en zegt: ‘En nou loop, trek.’
Outa is schijnbaar opgefrist en gaat op Geelboy leunend de klippen stoep af en al de andere volgen, na Mrs. Jemijma gegroet te hebben.
Jesaja staat in de deur en roept: ‘Slaap gerus kaffers - julle sien, die Kaapse polletiek is die beste!’
|
|
Auteursrecht onbekend