In en om de goudstad. Eerste bundel Hollands-Afrikaanse schetsen

[p. 39]

Twee oudjes.

‘Sit tog, sit, jij's mos nie so haastig nie?’

‘Sit tog net so'n rukkie, ou suster! Dit 's meneer Groen, jij ken hom mos?’

Ik was verbij die huisie geloop, toen tante Annie mij nageroep het: ‘Ken jij dan niet meer v'n mij nie?’

En waarlik. toen ik mij omkeer sien ik die goeie liewe ou vrouw weer, uit dage lang verlede.

Tenminste dit lijk nou so - 'n mens wil mos almelewe iets wat onaangenaam was uit z'n gedachte verban. Of ons mekaar geken het? Daar is mense, wat nooit mekaar sal leer ken, so's ons mekaar geken het in die sware tijde.

En daaroêr had ons nou juis gepraat. Mijn koffie was al koud van al die gesels, en van al die ‘Weet jij nog?’ of ‘Onthoud jij nog?’

O, ja ons weet, ons weet hoe ons gevoel het, toen die eerste troepe in die dorp het ingekom.

Ons weet nog, hoe ons die aânde om negen uur die lig moes dood maak, en lè en luister naar die stap van die kakie daar buite. Ons weet nog, hoe ons achter op die jaard gefluister het met mekaar, o'er berichte wat ingekom het. Banje daarvan was so maar uit die duim gesuig; maar andere was waar. Ons huise het langs mekaar gestaan, en dit was niet al te veilig om te veul te praat. Maar daar was geen gevaar om 's aânds te fluister op die jaard.

[p. 40]

‘Weet jij nog’, vra die ou vrouw, ‘hoe die ou jood z'n perd dood geskiet was in die straat? Jij weet mos dit was hij, wat elke dag Johannesburg toeging om groente te koop. Die arme dier het stal uitgestap, en hul het hom mos so mar doodgeskiet, uit pure bangigheid, hul het gedenk 't was ons mense wat ankom’.

Tante Annie lag, dat die koffie o'er haar koppie stort. ‘For why did jou shoot my horse?’ ‘vra die arme ou ding nog’, vervolg zij haar sin ‘toen hul hom die andere mòrre sijn dooie perd wijs.’

So sit ons en gesels tot daar een andere ou vrouw met moeite die stoepie opklim.

‘Ik wil nou loop, maar tante Annie sè: ‘wag nog net so'n bietje’, en tot die ou vrouw: ‘sit toch ou suster!’

Sij stel mij voor en ou tante Hessie knik. Sij was niet erg op haar gemak in die begin, maar ik maak of ik naar die paar portretten kijk deur die openstaande deure. Maar tog het die portret daar op die stoep mij meer belang ingeboesem. Daar sit hulle twee oudjes! Grijs van hare geboge van ouderdom. Seventig jare van sorg en moeite buig een mens en die twee oudjes weet wat dit beteken. Tante Hessie het haar koffie gedrink en voel nou meer op haar gemak. Ou suster (so noem hul mekaar, ofschoon hul glad nie familie is nie) ‘dit was vandaag net tien jaar gelede, dat onse Hermanus geval het - jij weet mos, mij oudste dochter haar kind’ begin tante Hessie. Op die gelaat van tante Annie kom een wolk, want in diezelfde slag is haar man geskiet. ‘Ja’ sè sij, ‘ik weet.’

En in gedachte alsof sij niks hoor nie, vervolg die

[p. 41]

andere ou vrouw: ‘en jou o'erlee man ook... Weet jij nog, ons het nog saam beskuit gebak. En daar sou mos 'n bruilof gewees het die andere maand. Mijn Hermanus sou getrouw 't met een meisie van die Paarl. Hul sou bij ons trouw in die kerk.’

Tante Annie luister als in een droom en vervolg plotseling: ‘Mij o'erlee dochter Annie was mos in dieselfde maand getrouwd. Haar man is geval in Natal en sij is toen gestorwe in die hospitaal.’

Die grijse hoofde buig sig dieper, die gerimpelde gesigte toon groter smart, en die oude verweerde handen beef van aandoening. Maar dit skijn als of daar troos is in die wedersijdse mededelinge, want al die oude dingen word weer opgehaal; al die droefheid weer terug geroep en hul gaat voort op dieselfde eentonige manier, met al die rampen weer te deurleef. Een o'enblikkie is dit stil, en ik maak alsof ik naar die koppies kijk, verweg.

‘Ja, mij ou suster,’ begin tante Annie eensklaps. ‘Kijk hoe skijn die son daar op die randje, kijk toch hoe mooi! Elke âand weer als die dag amper verbij is skijn dieselfde lig. En dit is v'r mij so'n grote troos. Onse dag sal ook amper o'er wees. Al die sorge en moeite sal ophou, en dan sal daar hoop ik v'r jou en mij ook 'n lig skijn verweg op die berge.’

Die andere ou vrouw het stil getuur naar die goudgele heuveltjes. Daar skijn in haar moeije ogen een wonderlike lig.

‘Ja, ou sussie’, sè sij ‘ons hef die oge op naar die berge, vanwaar onse hulp sal kom.’

‘Mog dit gauw wees, want ons is moei en gedaan!’

[p. 42]

‘Ja Heere kom haastiglik’.

‘Ik 't soetjes die stoepie afgeklim, want ik voel die stille rus mogt ik niet verstaan nie. Daar was twee siele nabij God, ernstig wensend bij Hem te wees. Ik het 'n paar eensame strate deurgeloop, en die twee oudjes benijd.