Erfelijk belast

XX.

Otto had zijn examen voor de hoofdjury van Brussel afgelegd en kwam naar Vroden, in die koortsig opgewekte geluksstemming, die bijna aan ziekte grenst, en voor welke men een herstellingsperiode noodig heeft, eerdat het brein rust vindt en de zenuwen in normalen toestand geraken; met dat eigenaardig gevoel van geest- en lichaamsstoornis nog, maar dat ons de toekomst effen als een landschap in vage horizonnen uitloopend, vol rust en vol bevrediging voorspiegelt....

Colette jubelde op in moedervreugd, toen zij hare beide armen, met ietwat lompen zwaai, om zijn hals sloeg. Martinus stapte van de tafel, smeet zijn schaar weg, trok zijn vingerhoed af, schoof zijn werk op zijde en verklaarde, dat men heden niet meer arbeiden zou. Onkel Edward gooide zijn pet herhaaldelijk in de lucht en, na de eerste ontboezemingen van vreugd,

[p. 101]

troonde hij de gezellen mede naar de naaste herberg.

Het nieuws was reeds verspreid in 't dorp. Enkele buren staken hun vlag uit. Colette stelde, in haar enthusiasme, aan Martinus voor ook hun vaandel te voorschijn te halen om Otto een verrassing te bereiden; maar deze schudde het hoofd, het ging niet zich zelven te verheerlijken, zei hij.

Daar Otto eerelid was van de Harmonie-Maatschappij, kwam deze 's avonds een serenade geven: heel de werkwinkel en de woonplaats stonden met hun stellen vol. Luid klonken de kopertonen, door de lage gewelven als in oproergedruisch weerkaatst. Berenice was tegenwoordig en had zich in een hoekje van de serre zoo ver mogelijk teruggetrokken. En ook zij was in feestelijke stemming; maar telkens er een zware bons op de Turksche trommel gegeven werd, weerbonsde het pijnlijk in hare ingewanden, had zij willen wegloopen heel, heel ver vandaar. Zij stopte hare ooren; dat dempte wat de scherpheid van het helsch geschal, maar toch vernam zij 't in trillingen van zenuwkwelling als een doove doet.

Edward liep rond met de brandewijn-flesch en schonk en drong er op aan, dat men veel drinken zou. Martinus zelf had afstand gedaan van zijn deftigheid, en ging bier tappen, en diende hier en daar

[p. 102]

met haastige bedrijvigheid. Tot dusverre was het goed. Otto had een kleine toespraak van dank gehouden, met hartelijk applaus begroet. Maar thans bemerkte hij, dat oom Edward erg van den alcohol begon te weten en, met een belemmerde tong, al de deugden en goede eigenschappen van hem - Otto - aan de omstanders uiteen zette. Reeds een paar malen had hij hem bij de mouw getrokken: ‘Zwijg, onkel Edward.’ Maar het hielp niet, integendeel, luider en ontroerder werd zijn lof gezwaaid; de luisterenden - met het glas in de hand - glimlachten geheimnisvol. Otto wist niet, of 't met ongeloof voor hem, of voor de dronkenschap van zijn ophemelaar was. Hij werd heel beschaamd en trok zich ook terug in de serre, nog scherper gekwetst, toen hij, in 't voorbijdringen, tante Colette tegen een paar jonkmans eigenaardigheden van zijn wezen en karakter hoorde vertellen, terwijl oom Martinus plechtig aan een andere groep verklaarde, dat er niet alleen in heel Vroden, niet alleen in België, maar in heel Europa geen grooter verstand bestond dan 't zijne. Otto was zoo machteloos-boos, zoo diep in zijn kieschheid gewond, dat hij het einde niet afwachtte en naar zijn kamer sloop. Toen allen vertrokken, was hij zoek geraakt.

Colette ging met Berenice de verlichting zien:

[p. 103]

eenige kaarsjes aan enkele ramen, wat kleurige lampions boven den deurpost in de herbergen, hier en daar reeds een licht uit, de glimlijn onderbrekend, alles door den dikken mist in de koude Octoberlucht gezien; de vlaggen aan de gevels zwart, slap onduidelijk-mysterieus, als de vleugels van groote hersenschimmige vleermuizen van vóór den zondvloed; straatjongens joelend en krioelend in de duisternis.

Berenice zweeg onder den indruk van die ellendige mislukking van feesttooi, terwijl tante Colette's verbeelding, wel besloten geen neerlaag te willen bekennen, zich zelve tot geestdrift opzweepte:

‘Maar kijk eens hier, maar zie eens dáar,’ sprak die verbeelding, door den mond der oude meid.

Meer huizen - waar men niet meegedaan had, of waar de kaarsjes leeggebrand waren - lagen in 't donker dan er verlicht bleven.

‘Ja, ja, heel mooi, en bijna algemeen,’ zei Berenice in haar verstrooidheid.

Wat was het toch, dat haar zoo drukte op dien tot vreugd bestemden avond? Zij wist het niet, maar die armzalige verlichting, door den nevel aanschouwd, onder de siddering der koude herfstlucht, werd haar als een onbegrepen, vaag symbool, de voorspiegeling van een onverwinbaar noodlot... een kleurloos leven;

[p. 104]

die schelle tonen der muziek, die schrikkelijke slagen op de groote trom, nog in weerklank en in wanklank nagalmend, waarom achtervolgden zij haar toch zoo onverdrijfbaar?

Zij werd niet klaar uit den warboel van haar halve gedachten en onvolledige gevoelens; zij zocht ook geenszins naar hun verborgen beduiding, vatte niet hun gelijkenis met storende elementen in de harmonie van een menschelijk bestaan...

Berenice duwde dien nacht diep haar aangezichtje in de peluw en snikte en weende 't linnen nat, en vroeg zich af waarom, nu ze zoo blij had moeten zijn op zulk een heugelijken feestdag. Zij wilde en wilde 't wezen met haar overtuiging en voelde dat ze 't met haar ziel niet kon...