Erfelijk belast

XII.

Otto was gedurende heel de vacantie met vrienden op reis geweest. Zelden was hij, toen de cursussen weder aangevangen waren, naar Vroden gekomen. Enkele malen den Zondag en toen maakte Berenice zich uit de voeten. Zij had een soort schrik voor dien jongen man, die haar ontzag inboezemde en dien ze zoo leelijk vond.

[p. 51]

En nochtans sprak Colette steeds van hem met de grootste ingenomenheid, met echte moedermin.

De schier bestendige afwezigheid van Otto had invloed op de zedelijke en verstandelijke ontwikkeling van Berenice. Telkens er een klant kwam om te betalen, of wien de maat moest genomen worden, of een nieuw kleedingstuk aangepast, voelde Berenice haar tegenwoordigheid onbescheiden. Zij stond op en ging in het tuintje. Maar er waren dagen gekomen, dat het regende, of dat de donder begon te grollen. Zij legde haar naaiwerk neer en zag Colette vragend aan, terwijl Martinus gewichtig met den binnengetredene begon te beraadslagen over de keus van stoffe of snit, en hij ook wel eens - reeds met den ontrolden meter in de hand - vermanend naar Berenice kon omkijken.

Colette gaf haar een teeken, de zoldertrap aanwijzend, en Berenice vluchtte de trappen op en bleef er, de deur achter zich dichtdoende.

Er was maar één kamer op dien zolder: de kamer aan den gevel, met één venster er in. Die kamer was Otto's kamer. Alles sprak er nog van zijn vroeger daar-zijn en zijn thans korter oponthoud: een afgetrokken bed, een waschstand, handdoeken, kleederen aan den kapstok, schrijfbenoodigdheden, papier

[p. 52]

en pennen op de tafel. Er was een zijde van den wand heelemaal met rijen boeken bezet. Berenice keek, de eerste keeren van haar ballingschap daarbinnen, wat door het raam, de straat en de verre weiden; maar er was weinig te zien en de bezoeker bleef soms lang; zij hoorde 't aan de luide, eentonige, bewijsvoerende stem van Martinus. Eindelijk ging zij eens voor de bibliotheek staan, verstoutte zich om eenige titels te lezen en weldra nam zij er een boek uit en zette zich in Otto's zetel. En het geestesleven veropenbaarde zijn macht. Het nam haar heel in beslag. Zij las en las, met hartstocht, zonder keuze, onweerstaanbaar aangetrokken. Otto bezat boeken van allerlei aard: romanliteratuur, gedichten, wetenschap, geschiedenis en wat er tot zijn vak behoorde. Enkele in 't Nederlandsch, vele in het Fransch. Deze was de vadertaal van het kind, hij was herkomstig uit Touraine. Zij sprak die taal vlug en zelfs sierlijk, zooals meest allen, die in gene gouwen geboren zijn. Verdiept in hare lezingen, hoorde ze vaak niet dat Colette haar riep:

‘Hij is weg, ge moogt beneden komen!’

Geen antwoord.

‘Maar, jong, wat blijft ge daar boven doen?’ vroeg ze.

[p. 53]

Berenice lachte eens, half jok half verlegenheid: ‘Colette, ik lees.’

‘Waar ge u toch mee kunt bezighouden!’ sprak de weinig geletterde.

Martinus kuchte eens, terechtwijzend:

‘Hm! hm! Wat zou ik zijn zonder geleerdheid? Wetenschap is een gouden boterham.’

Colette liet haar begaan. Geen van beiden dacht aan gevaar of tè vroege inwijding voor het meisje.

Het handwerk werd verwaarloosd. Het was nu niet alleen, wanneer er iemand kwam, dat Berenice naar boven trok en er uren achtereen bleef zitten. Hongerig naar een half gelezen verhaal, of benieuwd naar kennis, want zij had zucht naar ontwikkeling en voldeed deze in de maat van het mogelijke, door al de hinderpalen van studie zonder leiding, als een reiziger, onbekend met de streek, naar een doel gaande, door omwegen heen, vaak afwijkend van zijn weg.

Het was koud op die dakkamer, die naar 't noorden lag. Vuur kon en zou er niet gemaakt worden, al ware er gelegenheid toe geweest. En nadat Berenice een paar dagen achtereen bibberend was beneên gekomen, schafte Colette raad: zij bereidde haar een voetenstoofje. Op den rug en aan de schouders voelde

[p. 54]

het kind nog de ijzige lucht. En hierin schafte zij zelve raad. Aan den kapstok hing een verwezen winterjas van Otto; dien wierp zij eerst los over zich, toen waagde ze het hem aan te trekken. Zij vond een haren winterpet van hem en zette ze op haar hoofd. En aldus zat ze daar met hare schrale gestalte en het fijn gezichtje, verhelderd door twee groote oogen en een opbloeienden jonkheidsblos, guitig glimlachend in haar zelve om de door niemand geziene studenten-karikatuur die ze was.

O die morgenden op de eenzame kamer, met de stomme leeraars, verwanten van haar ziel, bevredigers van haar geest, helpers van haar streven, ze vergat die nooit!....