België in de Tweede Wereldoorlog. Deel 1

De verloren vrede (1918/1939)

7 / Het Rijn-pakt

Het Rijn-pakt wordt ondertekend door Frankrijk, Groot-Brittannië, Duitsland, Italië en België. Het verwezenlijkt de droom van de Belgische diplomatie.

Het Rijn-pakt bevestigt de erkenning door alle ondertekenende mogendheden van de bestaande toestand; dus ook van de Belgische grens, de genaaste Oost-kantons inbegrepen. Mocht één van de ondertekenende landen worden aangevallen, dan zal het onmiddellijk door de anderen worden bijgestaan.

Wat kan België beter wensen? De vroegere vijand, Duitsland, erkent dat Eupen en Malmédy voorgoed Belgisch grondgebied zijn en belooft voor altijd de Belgische grens te eerbiedigen. De twee grote ex-verbondenen, Groot-Brittannië en Frankrijk, geven ons zonder voorbehoud wat wij sedert Versailles hebben gevraagd: hun waarborg voor onze veiligheid door de belofte ons bij te staan, mocht het Belgisch grondgebied worden geschonden.

Uiteindelijk wordt dus, over een omweg en zeer zeker niet door de intelligentie van onze diplomatie of de ‘good-will’, waarover België bij zijn grote buren beschikt, de ‘grote politiek’ tot een goed einde gebracht.

Er is evenwel meer en ook voor België beter nieuws. Het Rijn-pakt is de uiting van een tijdelijk evenwicht onder de mogendheden. Zolang dit evenwicht blijft bestaan is de vrede verzekerd, wat uiteindelijk voor ons land veel meer waarde heeft dan alle clausules of verdragen.

Locarno luidt bijgevolg een periode van internationale ontspanning in en tegelijkertijd, dank zij het Duits herstel, een tijd van buitengewone ekonomische voorspoed in alle ontwikkelde landen.

Tijdens de volgende jaren zullen alleen maar goede dingen gebeuren. Duitsland treedt toe tot de Volkenbond. In 1928 wordt het Briand-Kellogg-pakt ondertekend, dat de oorlog buiten de wet stelt, en waartoe bijna alle landen ter wereld, meer zelfs dan de leden van de Volkenbond, toetreden.

Ten slotte begint men werk te maken van een ander initiatief, wellicht het belangrijkste van alle: de Internationale Ontwapeningskonferentie. Een voorbereidende kommissie komt samen. Zij zal zeven jaar lang blijven vergaderen zonder resultaat, terwijl één voor één de luttele jaren van voorspoed en ontspanning voorbijgaan.

[p. 25]

19

20

21

22
einde goed, alles goed?
Naar een uitgesproken progressieve regering?
De politiek van het konservalieve katholiek-liberale kabinet van G. Theunis had de oppositie veel veld doen winnen. Zij had evenwel ook twist gezaaid in de regeringspartijen zelf en voornamelijk de katholieke partij verdeeld. De verkiezingen van 1925 zullen dan ook in het teken staan van de mislukking van de Roer-politiek en de gevolgen ervan op het ekonomische en sociale vlak.
Achter de verkiezingsfolklore gaan vrees voor en wil tot verandering schuil.

[p. 26]

23

24

25
einde goed, alles goed?
De verkiezingen van 1925 werden gewonnen door de socialisten die toen het hoogtepunt bereikten van hun carrière: 78 zetels in de Kamer van Volksvertegenwoordigers, 40% van het stemmenaantal.
De liberalen leden zware verliezen en de verdeeldheid in de katholieke partij was zeer groot geworden. Konservatieve katholieken en progressieve christen-democraten hadden, buiten hun geloof, weinig of niets meer gemeens met elkaar. De christen-democraten gingen dan met de socialisten de regering Poullet-Vandervelde vormen, het eerste travaillistische kabinet dat België ooit had gekend (23). Deze regering stuitte onmiddellijk op de tegenstand van de bezittende klasse en het kapitaal vluchtte naar het buitenland (24). De Belgische frank buitelde in 1926 tot minder dan de helft van zijn waarde in 1925. De regering Poullet-Vandervelde viel dan ook en werd opgevolgd door een ministerie van ‘nationale unie’ waarin H. Jaspar eerste-minister was. De centrale figuur van het nieuwe kabinet was evenwel Emile Francqui (25), de ‘patron’ van België's sterkste holding, de Société Générale. Francqui ‘redde’ de Belgische frank en hield, op het randje af, het failliet tegen van de Belgische Staat.