|
| |
| |
| |
Tweede bedryf.
Eerste tooneel.
Verbeeld een Kamer.
Astolfo, vervolgt Klarin en Pinabel, met een blete degen, wort van Lizaura gestut.
Zagt Broeder laat u raân.
Mevrou, 'k bid houd' em vast.
Ay! wil uw gramschap breken;
Laat los, ik zal die guyts van stonden aan doorsteken.
Gena myn Heer, gena, ay! zet uw gramschap neer.
Verraders, schellemen, verlaat gy zo uw Heer?
Gy zult van dezen dag noch door myn handen sterven.
Kan ik van u, voor hen, dan geen gena verwerven?
Wat hebbenze misdaan? is hunne fout zo groot?
Hebt gy krakkeel gehadt, dat zy u in de noot
Ver lieten in 't gevecht?
't Geen ik door vrees verzweeg, hoe dat ik ben gevaren.
Kort, na myn Vaders doot, hoe! schelmen blyft gy noch?
Vertrekt uyt myn gezicht, rampzalige bedrog.
Hy blixemt vuur en vlam, wie droes en zou niet schromen?
Binnen.
Kort na myn Vaders doot ben ik tot Praag gekomen,
In het Boheemsche Hof, daar ik, zo yder weet,
Verzien van eer en staat, en heerelyk gekleet
My ophiel vol van moed; want zynde vry wat jonger
| |
| |
Als nu, kreeg ik de naam van d'opgeblazen Onger,
Om dat ik over al in steekspel, of gevecht,
Noit wou de minste zyn, 'k hiel staande (doch met regt)
Dat men geen schoonder vrou ter werelt oit zou vinden,
Als d'Ongerse Princes, d'uytmuntende Luzinde:
Dit hiel ik lange tyd met speer, en degen stant.
'k En gaf nooit een'ge prys aan Juffer van dat Landt:
Dit speet 't Boheemze bloer, en haren trotsen Adel.
Men poogde my met macht te werpen uyt de Zadel:
Doch arbeyt te vergeefs, ik vreesde stoot noch slag,
Maar overwon hen al. Nu op een zeekre dag,
Wierd ik ten dans genood van twee voorname Heeren,
Daar men in plaats van eer, my schand'lyk ging onteeren:
Want een Aurelio, een neef des Koninks, kwam
Gelyk een woedend beest, en ziende fel en gram,
Een tyt lang op my aan, is daar na uytgeborsten
Met deze reên, en sprak: gy die de Beemze Vorsten,
Ja al den Adel door uw trotsheyt schimpt en hoont,
En hunne weldaân, met ondankbaarheên beloont;
Dat gy geen Ridder zyt, maar een verwyfde suffert,
Dat blykt, mits gy versmaat ons Adelyk gejuffert,
Als of 'er geen zo schoon, Schelm, als Luzinda zyn,
Die gy uw' pryzen schenkt; ik zwol van gramschap, myn
Ontstelt gemoet liet hem toen niet een woort meer spreken:
Maar heb dien lasteraar van stonden aan doorsteken,
En noch twe drie gekwest: ik sprong voort op myn paart:
Ter nauwer noot ontvlucht, ben ik met snelle vaart
Uit het Boheemse Ryk, in Ongeren gekomen:
Luzinda, de Princes, lang van te voor vernomen,
Door 't vliegende gerucht, hoe ik haar eer ophiel:
Met groote dankbaarheyt, kwam dees verheve Ziel,
Aan my, haar minste slaaf, haar weldaad weêr betonen,
En heeft myn trouwe min met weer-min willen lonen.
't Is waar, ik styg te hoog, en min heel onbedacht
Een die meer is als ik. Nu in verleden nacht
Verzelschapt met myn knechts, heb ik my onderwonden
| |
| |
Te klimmen in 'er Hof, waar door ik ben geschonden:
Want horende gerucht, riep ik van boven af,
Myn dienaars houd de leer; waar op dat hem begaf
Een man, my onbekent, en heeft de leer gehouwen;
Doch als ik kwam by huys, kreeg ik een kwaat vertrouwen:
'k Wou zien wie dat'et was; maar hy, die 'k noch niet ken,
Liet my zyn mantel, en ontvluchten 't: hier door ben
Ik wis verraân; myn snood' en valse dienaars beyde
Zyn trouweloos, en schelms van my, hun Heer, gescheyde;
Myn min die is ontdekt: behalven dit gevaar
Komt noch een zwaarder ramp, en al te leyde maar;
Als dat den Beemse Vorst zyn leger t'zaam doet rukken
Op d'Ongarische grens; om het verongelukken
Te wreken van zyn Neef, zo eyst hy een'ge Steên,
Die hy zyn Errif noemt; en is niet eer te vreên,
Voor dat men die aan hem tot zoen weerom zal geven:
Dees onverwachte eysch die doet heel Ong'ren beven.
Wat staatme nu te doen? Lizaura, geefme raadt:
Myn min die is ontdekt, 'k heb reeden dat ik haat
Myn schelmze dienaars, die zo eerloos my begaven.
'k Speur aan u reên, Astolf, dat d'onlukkige slaven,
En dienaars van de min, meest zyn van eender aart.
Gy zyt geen mannen, neen, een schauw maakt u vervaart:
Een waan is mans genoeg, om vreezende gedachten
Te werken in uw breyn: hy die u heeft staan wachten
Dat is uw vrient geweest; door dien hy in de noot
U willig heeft gedient; gewis gy waart al doot
Waar zou men zulke vrinden,
Zeg eens Lizaura, hier in deze Waerelt vinden?
O neen! ze zynder niet; want toen Sopiro sturf,
Toen sturf de vrientschap ook, en trouheyt die verdurf.
Wie of het wezen mag? ay, dat gy hem doch kende!
Dat was niet mogelyk, dien Edelman die wende,
| |
| |
O ja, een tref'lyk Heer, daar zag ik'em voor an.
Myn Heer, Ortenzio die zou u gaarne spreken.
Ga, breng'em hier by my, wat zal hem nu ontbreken?
Ik vrees voor zwarigheyt.
| |
Tweede tooneel.
Lizaura, Astolfo, Ortensio.
Sprak ik u graag een woort drie, vier, van groot gewicht.
Blyft staan, ik bid blyft staan, gy doet my groote schande,
Mevrou, zo gy vertrekt: doorleest dees' Brief, myn Heer,
Terwyl ik hier wat praat.
Gelyk 'et altyt plach, nu onder, dan weer bove,
Ach! nu zakt myn hoop te gront!
Wat zeytmen al ten Hoof? wat hebt gy nieus vernomen?
Dat gy de schoonste zyt, die 'er is, of oyt zal komen,
En hoe'k u meer bezie, hoe gy myn moyer schynt.
Gy maakt my heel beschaamt, Ortensio, gy pynt
En parst door uw gesprek een bloos op deze kaken:
Daar zynder meer als ik; dies wil die reden staken.
Dat 's waar, daar zynder meer, die 'k u wel wyzen kon;
Wat is 't, ze zyn by u, als Starren by de Zon.
| |
| |
Wat zou die norssen droeskop;
Dat is een bleeke moeskop;
Zy spookt terwylze leeft.
Die ziet als Paters kat, ô l 't was haar eer te na,
Dat iemant met 'er sprak.
Hoe mag het doch al weezen
Die 's van de geeleziekt genezen.
Die wort zo knobb'lig, en zo kwastig, datze nou
Staag met hantschoenen gaat; om datze an'er handen
Zo veel lykdoorens heeft, dat rekentze voor schanden.
Nu gy 't gejuffert hebt zo aardig afgemaalt,
Verzoek ik dat gy ook van 't mansvolk wat verhaalt.
Van die, daar kan ik u al vry wat veel verhaalen:
Ze koopen styf, en stark; aangaande het betaalen,
Dat komt wat slapjes by; ik ken'er, 't zyn myn Breurs,
Ze hebben 't al aan 't lyf, maar weinig in de beurs.
Gy schynt ontstelt te zyn, hebt gy de Brief gelezen?
En wel te deeg verstaan: 'k moet daat'lyk by'er wezen;
Kom, wyst me waarze is, Ortenzo, hoort gy niet?
Z'is in'er nieuwe tuyn, gins by de watervliet.
Wel aan, ik ga u voor, kom volgme.
Ortenzio, ik heb verscheyden Edellieden
Op een banket genoot, ik bid vergast men mee,
Wat doet myn Heer de Prins? gaat hy wel 's nachts uyt wand'len?
Daar weet ik weynig of, doch nu wy daar van hand'len,
Zo gaat hy, zo me dunkt, des morgens eerst na bet.
| |
| |
Hy heeft op iemant dan gewis zijn liefd' gezet.
Bemint een schoone vrou, die niet een haartje blanker,
'k Ben zyn geheyme raat, en meester Koppelaar:
Als uw Genaade zelfs, gy zyt zyn uytgelezen.
Ja, zeytmen dat ten hoof? zo hebbenze gemist.
De Starren zeggen 't mee, 'k ben een Astrologist:
Altoos een stuk daar van. Mevrou nu ondertussen
Wens ik u lytzaamheyt, tot dat gy zo veel kussen
Van die u mint geniet, als starren aan de lucht.
Bin.
Ortenzio, vaar wel. Waar voor ben ik beducht?
't Schaat u in 't minste niet, ô eedele gedachten!
Al is uw liefd' ontdekt, wie zal u doch verachten?
Nu dat Turbino is gebieder van uw Ziel;
Ik min, en wort bemint, myn steege trotsheyt viel,
Op 't onverzienst ter neêr, myn wreetheyt is verwonnen.
'k Dee als een wyze maagt; want eer ik heb begonnen
Te lieven, zach ik eerst of hy my had bezint
Met een oprecht gemoet, 't welk ik oprecht bevint:
O welgebooren Prins, gy mint my als uw leven,
Zo lang ik aassem schep, zal ik u niet begeven.
| |
Derde tooneel.
Verbeeld een Hofzaal.
Den Koning Rozimondo, met Lenato, en al 't Hofgezin.
ZO is den oorlog nu dan 't eenemaal gedemt?
O ja, genaad'ge Heer, Arnoldo heeft bestemt
| |
| |
Als Veltheer uyt uw naam, tot yders groot genoegen,
Een vast en bond'ge vree; en heeft in zulker voegen,
Gelyk u Majesteyt zal zien in deze Brief,
Wel, devreed' is my ook lief,
En 't geen den Hartog schryft, hoe hy zich droeg in 't sluyten,
Is heel wel na myn zin: de Veltheer gaat niet buyten
't Bestek, 't geen ons den Raad heeft raatzaam voorgestelt,
Zes Steden zalmen my, zo 't eerste punt vermelt,
Die hy my afnam, weer bestellen in myn handen;
Hy wil dat men die geen, die tegens Ong'ren spanden,
Weer in Genade neemt, verzoekt voorts tot besluyt,
En knoop van vaste vreê, myn dochter tot zyn bruyt.
Hy eyst rechtvaardig Heer. Uw' dochter schynt geschapen
Te wezen voor dien Vorst, en Helt, die in het wapen,
En in recht vaar digheyt nu zonder weerga leeft.
Lenato, 'k vind geraân datmen Luzinda geeft
Aan hem ten huwelyk: Voorts heeft hy ook geschreven,
Datmen hem in zyn handt den Graaf Astolf zal geven.
't Schynt dat hy om zyn Neef noch dapper is gestoort.
't Is reên, Astolf die heeft hem schandelyk vermoort.
't Dunkt my een wrede daat. Zegt gy dat ik zal geven
De Graaf in 's Konings hant? zo is hy om het leven:
Doch, om de rust van 't Ryk, zo zal het nodig zyn
Dat men hem overgeef. Den Koning is nu myn
Verbonde vrient, en zoon: Astolf my vreemt. Ga heene
Verzeker hem terstont. Lenato, zeg met eene
Aan Prins Turbino, dat hy daad'lyk hier verschynt.
De vree verheft haar hooft, en d'Onvree die verdwynt.
Maar zagt, blyfthier by my, ik zie myn zoon daar komen.
Turbino uit.
Lang leef zyn Majesteyt: heyl op uw voorgenomen,
En lang gewenste vree: Hoe luyt 't verdrag myn Heer?
Gedyt 'et ons tot eer, of schant?
| |
| |
Doen hebben, schryft Arnold, al d'afgenome Steden.
Wat is den Bheem zyn eys?
Hy eyst, myn, zoon met reden,
Dat men hem geven zal myn dochter tot zyn vrouw.
't Is wonder wel geraden,
En 't is ook billyk; jaa 't; O Hemel! wat een kwade,
En hels vergifte raad is dit!
My dunkt het geen hy zoekt, dat het een ander vint!
Den Bheem die komt te laat, zy heeft al een beminde.
Dat ik uw verdrag niet goet kan vinde,
Hoe Zoon? 't en is geen bloet,
Die by het slechte volk, of Boeren is gevoed;
't Is Theodozius, dien Eed'len Bheemzen Koning.
Hy zy dan wie hy zy, dit strekt u geen verschoning;
Had hy myn zuster, en uw kint, verzocht in vreê,
En niet door bloet en staal, 'k zeg dat hy onrecht leê
Door zulk een weygering. ô ramp! wat vreemd edingen,
Nu smeekt hy ze u niet af, maar zoekts' u af te dwingen.
Hoe menig Koning heeft de vreede wel gemaakt
't Is waar: ik ben geraakt
In 't binnenst' van myn hart; rampzaal'ge! moet ik wezen
Een vrient myns vyants? ach! kan liefd' my zo belezen
Dat ik als spooreloos, stry tegens recht en reên?
Is hy hier mee vernoegt, Heer Vader?
Wat Graaf zou men hem geven?
Wat ik hoor! staat hy na's Graven leven?
| |
| |
Hy eyst hem tot een zoen voor zyn vermoorde Neef.
Dunkt het u Koninklyk, dat men zo overgeef
Een Vorst'lyk onderdaan? den Bheem die krenkt uw wetten,
En dwingt u als een slaaf.
En heeft den Grave dan Aureeljo niet vermoort?
'k Zeg neen dien lasteraar doorstak hy als 't behoort,
Rechtschapen voor de vuyst.
De Graaf hoeft niet te vrezen:
Men zoekt zyn leven niet.
Wat dan? of hoe zal 't wezen?
Hy zoekt de waarheyt van de manslag te verstaan.
Is daar meer recht als hier? Heer Vader, laat u raân,
Hoe zoud gy zulken man van Vorstelyke Ouders
Doorluchtig, die u Ryk eer schoorde met hun schouders,
Hoe! is den Graaf zo vroom,
Ja, zo, dat ik niet schroom
Zyn zuster voor myn vrouw te nemen.
Wel waarom niet? meent gy dat ik my beter houwe?
Zyn diensten maken hem in alles my gelyk.
'k Spreek recht; en geenzins wyk
Spreekt gy voor een verrader?
Door haat en vals gerucht bedriegtmen u, Heer Vader.
Nogtans zo heeft de Graaf hem schandelyk vermoort.
Spreek van de Graaf met eer, en wederroept u woort,
Gy zyt myn Hooft, en 't staat u vry te spreken.
Ay breekt myn hooftniet meer, of ik zal 't uwe breken.
Weg zot, wat zal dit zyn? hoe stelt gy u dus aan?
't En waar zyn Majesteyt, het zou hier anders gaan
| |
| |
Men zal 't my noyt bewyzen.
Hoe booswicht! spreekt gy noch?
Doet gy myn toorne ryzen?
Vermeetle, weg van hier, gy onberaden Zoon.
Ik ga, maar nimmermeer en zal de Bheemse Kroon
Vercieren Ongrens kroost; hy zal Luzind niet trouwen.
Wat aanbelangt de Graaf, 'k zal 'em verburgen houwen,
Zo iemant weten wil, waar dat ik 'em versteek,
bin.
Dit schynt een vreemde treek;
Zal ik 't voor vrientschap, of voor razerny aannemen?
Hy gaat zich heel vervreemen
Van my zyn Vader, en bejegent me met spyt,
Doch ik en acht 'em niet: ga heen, het is hoog tydt,
En hoor wat antwoort dat myn Dochter u zal geven:
Zy is nu in haar Tuyn. Ga, eer de Prins het leven
Ga heen, zeg de Princes, dat zy haar Vaders raat
Niet en versmade; maar dat zy haar tegen morgen
Gereet maakt tot de reys: en gy, om niet te zorgen,
Zo neemt myn Lyfwacht mee.
Myn Heer, ik volg uw last.
| |
Vierde tooneel.
Verbeeld een Lusthof.
Luzinda, Euandra.
Met hoe veel zorgen zyn nu myn gedachten vast
Mevrou wil op de Graaf niet schelden.
Verraden liefd' zal ook straks den Verrader melden.
Hy leyt en slaapt in vreugt, maar ik waak in verdriet.
Gy doet zyn eer te kort, Mevrou beschuldigt niet
| |
| |
Den Graaf, voor dat gy 't weet.
Ort. uit.
Ach! dat 'em niemant zie.
'k Heb niet een mensch vernomen
Indien ik niet en wist Mevrouwe, dat gy in
Dees schone Boogaart waart, de bloemen zouden 't klappen;
Vermits gy als de Lent, door uwe zoete stappen,
Maakt, dat al het gebloemt met een verwondring buygt
Dat gy noch slaapt, betuygt
Gy met u reên, gy beelt u in als dat uw oogen
Vry meer zien als 'er is.
Geen slaap heeft my bedroogen,
Een minnaar voelt geen slaap: dat ik niet eerder kwam
Mevrou, vergeeft 'et my, ik bid u weest niet gram.
'k Wierd' door het volk belet, dat hier rontom ging wandelen.
Heer Graaf, 'k geloof u wel: 'k heb iets met u te handelen
(Gaan aan een zy en spreken zacht.)
Wat nieuws Ortenzio, hebt gy Feliciaan,
Wel hondertmaal gezeyt, geen koppelaar te wezen.
Daar is geen beter ampt Ortenzio, dat u hoort
Wel hoe? schynt gy te razen?
Zeg, hoe veel zynder wel van al dees jonge bazen,
Ze zyn dan, die ze zyn, die friffer op 'er leên,
| |
| |
En rechter gaan als ik? Euandera, ik meen
Dat gy, en and're meer, om my u vaak gaat quellen.
Gy lykt Narcissus wel, wie zou zyn zin niet stellen
Op zulk een Roelant. ziet!
Ik meend' et wat myn knecht.
Spreken weer zacht.
Een ouden kouden bloet? om deze gryze haren?
Zo lang men is gezont, telt men geen tyt van jaren:
Zo den Salmander leeft, gelyk men zeyt, in 't vuur,
Hier leeft 'er een in 't ys.
Dat hy 't ontliep, bleef ik vol onrust.
Pinabel, verbaast uyt.
O oorzaak van myn ramp! wat zegt gy snode slave?
Lenato heeft dees tuyn rontom bezet met wacht.
Is onze min ontdekt? ay! wil u doch verschuylen!
Princes, 't is nu te laat, want d'alderdiepste kuylen
Zyn my niet diep genoeg; en zyt gy niet myn vrou?
'k Acht boey, noch banden niet, ja dat den Koning wou
Om uwentwil myn hooft, ik zoud' 't hem willig geven:
Mevrou 'k verlaat u niet.
Ik twyffel aan myn leven:
Euandra wat raat, waar kruyp ik in een hoek.
Hoe! uw kloekmoedigheyt zakt die nu in uw broek?
Myn Heer zo 't u gelieft, schuylt onder deze bomen;
Want van uw degen kan u doch geen voordeel komen:
Lenato is te stark, ik bid u, volg myn raat!
Ik ga, en volg uw zin, hoewel 't my kwalyk staat.
Gaat onder 't Geboomt.
Uyt uwe tegenweer kon meerder onheyl spruyten.
| |
| |
| |
Vyfde tooneel.
Lenato, met de Lyfwacht uyt.
Komt gy liên met my in, maar blyft gy samen buyten.
Ziet toe, en past wel op.
Wie zoekt gy met uw volk, of komtge hier om myn?
Wat doet gy met de wacht?
'k Heb last van uw Heer Vader.
Ik bid verschrikt u niet Mevrouw, ik nader
U, om als Koningin te wenschen veel geluk,
Zal my myn Vader met zyn vyant dan vermalen,
Die hem zyn Steden neemt, en brantschat in zyn palen.
Nu wort hy 's Konings vrient en Zoon.
't Verdrag is zo bestemt, mits dat Astolto, wert
Aan hem gelevert, voor de doot van zynen Neve.
Dat men de Graaf zal geve:
Indien men hem nu krygt, zyn leven loopt gevaar.
Lenato gaat vry heen, ik dank u voor de maar.
Princes zo 't u gelieft, 'k zal u gezelschap houwen.
Ik bid u gaat, ay gaat! 'k heb iets te doen.
Uw alderminste slaaf kust uw sneeu-witte hant.
Voor uwe moeyte neemt van my dees diamant:
Zie voor u wat gy doet, en wilt de Graaf niet krenken,
De Prins die is zyn vrient.
Mevrou ik zal 't gedenken,
Zo veer 't my moog'lyk is: ik kus uw voeten.
bin.
| |
| |
Is 't Krygsvolk nu al weg? ey zeg Euandra.
Och! hoe ben ik ontstelt.
Myn Heer, ze zyn geweken.
Wat had den Kapityn, met u, myn ziel, te spreken.
Als dat den Koning my heeft met den Bheem vermaalt.
Wort dan myn trouwe min, Luzinda, zo betaalt?
Ach Grave! boven dat zo eyst hy ook uw leven,
En wil dat men aan hem, u zal gebonden geven.
Die eysch en is niet zwaar, ik ben alree geboeyt,
Wanneer gy 't jawoort geeft, zo laat den Bheem geen moeyt
Om my meer doen, ik zal zelf op uw Bruyloft wezen.
Hy doot me, wil hy dan, 'k zal voor geen ster ven vrezen:
Want waar uw troudag is, daar zal myn sterfdag zyn.
Luzinda, 'k leef niet meer, myn leven is maar schyn.
Neen Theodozio, 'k zal my u overgeven;
Noyt krygt gy dees Princes, indien gy my laat leven:
En nu haar Vader, u zyn hant, en hulpe leent,
Nu zyn de myne vast, zo haast gy zyt vereent,
En ik myn leven kwyt, zal ikze aan u schenken.
Myn lief, herschept u moed, zo kan ons niemant krenken.
'k Vergeet u nimmer niet, dat zweer ik u myn Heer:
'k Ben niet veranderlyk, den Bheem zal nimmermeer
Voogt zyn van myn gemoet; ik ben voor u geboren,
Raak ik u kwyt, myn ziel, zo gaat dit lyf verloren.
Al dwingt den Koning my, zo weet ik noch wel raat
My te verlossen, van die geen die 'k eeuwig haat.
Dies bid ik u myn lief, ay! wilt uw leven bergen,
Want al te reukeloos dat is den Hemel tergen.
Zie eens wie dat daar komt.
Het is de wacht van 't Hof.
| |
| |
Ay! droog uw ogen lief, en hier meê goede nacht.
Vaar wel, Astolf, vaar wel, gy blyft in myn gedacht.
|
|
Auteursrechtvrij