Den dullen ammirael, of Stryt om d'eer
(1670)–Félix Lope de Vega–
Auteursrechtvrij
[pagina 29]
| |
Het kristalijne glas door hetten kan verwinnen
De men schelijcke leên, door 't stralend zonnevuur:
Zoo doet de liefde oock, ô wonder avontuur!
Dat ick, een Koning, moet in zulck een hel versmooren.
Ach! Blanche duld gy dat uw Koning gaet verlooren?
Wijl hoop mijn hart bewaert, en pijn my niet verlicht.
Gae haelt my voort een boeck.
Prud.
Welck?
Hen.
Bembos treurgedicht.
Prud.
Ick ga.....
Hen.
Blijf, want hy is niet minzaem om te leezen.
Hael my Petrarcha, voort: zal onuytbluschlijck wezen
Mijn al te wreden smart? ô duldelooze quael!
Uw wreetheydt my verteert, als was ick heel van stael.
Prud.
Behaegt u niet mijn Vorst den Limozijnschen dichter.
Hen.
Die schrijft te goddelijck, mijn heeten vlammenstichter
Gebiet zulcks niet, ô neen! laet Nazo mijne geest
Verlustigen, die eer in Rome heeft geweest
De minne-schryver, toen hy most die stadt verlaten,
En Vorst Augustus haet die waerde man dorst haten.
Prud.
Ovidius leert zelfs te schuwen dat bedroch.
Hen.
Zoo lacht hem daetlijck uyt, nu hy geen kruyden, noch
Veel min verquicking weet.
Prud.
Zoo is 't.....
Hen.
Laet voort verschijnen
Mijn wapenmeester, ick zal zelfs, blijf hier, mijn pijnen
Net stellen op papier, vertoonen al het leet
Dat my wert aengedaen, en hoe de min my wreet
Te schelms besprongen beeft, geeft my papier in handen.
Prud.
Mijn Vorst, de vlam......
Hen.
't Is waer, zou het papier verbranden.
Binnen.
Philippo, Theodoro.
IS dit dat beelt waerom een Koning hem ontstelt?
Theo.
Philippo weer, als dat het slechtste loot meer gelt
Als 't goud, wanneer de ziel verheert is, wie koomt ginder?
| |
[pagina 30]
| |
Henrick, Theodoro, Philippo.
WEl Theodoro strekt uw komst tot heyl, of hinder.
Theo.
Hoe grooter liefde heer, noch grooter af keer heeft
Den Ammirael getoont, zijn loosheydt wederstreeft
Het konincklijck ontzag, ick merckte aen zijn reden
Dat hy waer dat hy kan archlistig na wil treden
De Fransche Majesteyt, wie dwingt hem van u al?
Hen.
Maer wat zeydt Blanche doch?
Theo.
Die is, ô ongeval!
Theo.
Heel spraeckeloos, en stom, uyt ons gezigt verdweenen,
Gelijck een Engel.
Hen.
Weg?
Phi.
O ja?
Hen.
Vliên wy oock heenen.
Wat duyvel heeft zoo stout mijn engelin vervoert.
'k Verlies mijn zinnen, nu geveynsde Karel loert
Op Vranckrijx ondergang.
Theo.
Zijn list staet u te duchten.
Hen.
Hoe zal een meerder dan voor zijne minder vluchten?
Theo.
Dees kling verlaet my niet in 't uyterst van den noot,
By hem te woonen was verhaesten zijne doot,
Wiens aenhang Theodoor zou, eer hy 'r wist, verheeren.
Hen.
Verban kleenmoedigheyt, gehoorzaemt mijn begeeren,
Verbergh mijn liefde wel, zoo zult gy zijn bemint,
Vervolg dat monsterdier, den snellen hazewint
Kan door zijn snellen loop, het springend hart bespringen.
Theo.
Was hy een hart geweest, zo wist ick hem te dwingen,
Nu schroom ick bet gezicht, en tanden van dien beer.
Hen.
Wie dat mijn vrint wil zijn moet volgen mijn begeer.
Theo.
Gehoorzaemheydt wil dat wy naer uw wetten leven.
Hen.
Waer wert een Koning niet door liefde toegedreven.
| |
[pagina 31]
| |
Rufino, Henrick, Philippo, Theodoro, Prudentio.
WAer is zijn Majesteyt?
Hen.
Wie daer?
Ruf.
Kent gy niet meer
Rufino, groote Vorst.
Hen.
Rufino?
Ruf.
'k Buyg my neêr,
Want ick de vrindschap niet ben van een Koning waerdig.
Hen.
Mijn vrind wat is 'er gaens?
Ruf.
Den Ammirael heel vaerdig
Heeft al u doen bespiet, ick ben voor u bedacht,
Zijn schranderheyt die rieckt een and'ren oort, en lucht.
Hen.
Laet hooren my uw zorg.
Ruf.
Soo luyster, zijne grootsheyt
Rechtvaerdiglijck ontdeckt des Konings zorgeloosheyt.
Hy weet van alles, wijl de schuldigen zijn weg
Verbannen uyt het Hof, geloof vry 't geen ick zeg.
Mits Lisida most voort, en Filis wiert verzonden,
Geen mensch heeft dat hy heeft ter werelt onderwonden.
Heeft yders ampt in huys verandert, en verzet.
Daer dient voorzichtig op den Ammirael gelet,
Hy is zoo ver dat by wil Blanche.....
Hen.
Wat?
Ruf.
Vermoorden.
Hen.
Dat kan niet zijn, zy is die deze ziel doorboorde.
Wiens leven 't leven is van Henrick, zou 't geweer
Haer dooden, neen, de steeck nam tot de Vorst zijn keer.
Ruf.
De thuyn een kercker streckt, daer hy haer houd gevangen,
De bloemen schiltwacht zijn, ik hoop vast met verlangen
Hoe dees verwarde strick ontstricken zal.
Hen.
Hy sluyt
De brant die my verteert, ô konincklijcke spruyt!
Ick sterf indien gy sterft, wat kan ick beters erven
Dan dat ick door uw doodt zou mijne doodt verwerven.
| |
[pagina 32]
| |
Ruf.
Wilt gy iets stouts bestaen?
Hen.
Is Graef Arnoldo niet
Zijn buurman dar gy weet? Prudentio, ga ziet
Dat gy hem zelver spreekt, want ick de Graef moet spreken.
Pru.
Zijn hoogheyt is terstont naer 't buytenhof geweken.
Prud. binnen.
Phi.
Wat is uw voorneem heer?
Hen.
Een muur re rammen neêr.
Phi.
Dees dulle liefde stoot mijn goede kans omveer,
Hoe zal dir, Theodoor, de Graef naer wensch behagen,
Wijl Karels zuster is die hem doet daeg'lijx klagen.
Arnoldo, Prudentio, Henrick, Philippo, Theodoro, Rufino.
ICk zal dan op uw woort de Koning nader treên,
Niet buyten angst en vrees.
Hen.
Mijn harts genegentheên
Tot uwaerts Graef, doer my zelfs zien, en oock geloven
Dat uw getrouwigheydt ten Hoof gaet veel te boven.
Gy weet hoe Karel is op my als u gekant,
Zijn onbescheydend heydt de vrindschap heel verbant.
Hy hout n schuldig, maer uw Koning u onschuldig.
Arn.
Wat Karel doet voor my ick blijf in als verduldig,
Zoo blust mijn zachten aert zijn al te heeten vlam.
Hen.
Zoo ziet men door uw deucht herleven uwe stam
Waer uyt gy zijt geteelt, Arnoldo, 'k moet my wreken,
Vergun my in uw buys een plaets om door te breken;
Want ick de schelmery zelfs straffen wil, dees hoon
Al t'opgeblazen steeckt heel Vranckrijck na de kroon.
Arn.
Is zijne Majesteyt door loogenen bedrogen?
Weet dat den Ammirael heeft al te groot vermogen
By bloet, en adeldom, wie roemt niet zijne lof?
Hen.
Het zy daer meê zoo 't wil, voort volg my na in't Hof.
Phi.
'k Ben op de Graef met haet, Louis' met nijt ontsteken,
Hoe heeft den Koning dus zijn groot geluck verkeken
Dat elck zijn liefde weet, Louise licht van aert,
Als Blanche, schat den een zoo veel als d'ander waerd.
Binnen.
| |
[pagina 33]
| |
Blanthe, Louise.
O schoone planten, en vermaeckelijcke bloemen,
Met cierlijck loof gedost, wie kan nae waerde roemen
Uw mogentheydt, wiens macht beschaemt des Konings min.
Die oorzaeck is dat my mijn Karel haet, zijn zin
Blijft onveranderlijck, hy geeft mijn droef heydt reden;
Schoon hy my dreygt, en schelt, ick ben, en blijf te vreden
En zal te vreden zijn, ô zuster! tot ick sterf.
Waerom verschuylt gy u gehate blaeuwe verf.
O achterdocht! koomt gy onnozelheydt dus plagen,
Stantvastigheydt zal u, hoe fel gy prangt, verdragen,
Zy tart uw straf heydt uyt; en gy, ô maegd' lijck kruyt!
Aenschouw dees fiere borst, wiens eerbaerheyt munt uyt
Veel witter als Jasmin, de witheydt mijnder leden
Die zijn met deucht verciert.
Lou.
Hebt gy genoeg gebeden?
Blan.
Het geen ick niet volvoer, volvoert gy dat Mevrouw.
Lou.
Al wie geen schult begaer, heeft van geen schult berouw,
Gy weet hoe dat wy zijn bekerckert, en beschooten,
De blaeuwe lely heeft zijn kleur geheel verschooten,
Wijl vrees, en achterd ocht het alles onderwint,
De Koning, door zijn drift, toont hem geheel verblint.
De schrick, ô Blanche, doet ons steets te rugge treden,
Het nabedencken is een pijnbanck, die ons heden
De ziel beangstigt, waerom 't hart geduurig zucht.
Van binnen gerucht, als of een muur neêrstorten.
Blanche, Louise, Henrick.
O hemel! wat is dit? wat schrickelijck gerucht
Vervaerd ons, hemel ach! wat onheyl dreygt ons allen?
Lou.
'k Zie gins Arnoldós muur ter aerde neêrgevallen?
Blan.
Louise war is dit? 'k hoor yemant stappen, ach!
Hen.
Verberg u niet voor my.
Blan.
Dat ick u nimmer zach
Waer.....
| |
[pagina 34]
| |
Hen.
't Konincklijke bloet wil Blanche niet meer tergen.
Waer toe het vluchten? daer gy u niet kunt verbergen
Voor mijne oogen, want mijn glans het al bestraelt.
Blan.
Wie zoeckt zijn Majesteyt?
Hen.
Hoe ick hier ben gedaelt
Dat weet ick zelver niet, voogdesse van mijn zinnen,
Uw tintelend gestarnt mijn grootsheydt kan verwinnen.
O zoete moorderes! uw zoete liefde is
Den Ammirael zijn doodt, mijn ziels verderffenis.
Uw Karel die moet voort, of Henrick kan niet leven.
Blan.
Dat schut den hemel, ach! waer wert gy toe gedreven,
Dat gy uw lusten volgt? spruyt dit uyt liefde? neen:
Gy zijt op moorden uyt.
Hen.
Mijn ziel is met de reên
Verlooren, echter kan ick u voor dwingelanden
Door mijne mogen theydt beschermen, mijne banden
Veel straffer knellen als de alderstrasste doot.
Blan.
Een Konincklijcke ziel buygt niet, ten zy door noot.
Hen.
Wat heeft die noot, waer voor een Koning koomt te zorgen.
Blan.
Die heden kroonen schenckt, en neemtze weder morgen.
Lou.
Zijn Majesteyt zie toe, 'k ben voor haer doot beducht.
Karel, Henrick, Blanche, Louise.
DEn Koning hier, wat 's dit?
Hen.
Gedoog ick dat zy vlucht?
O neen! een oogenblik moet ick haer schoont' beoogen.
Vermoort gy wreede my dan zonder mededoogen?
Kent gy uw Vorst niet meer? ontzinnige ontwaeckt.
Kar.
‘O Henrick! spreek, waer langs zijt gy hier ingeraekt.
O snoode Graef! ô schelm! ô Sinon! ô verrader!
Maeckt gy mijn oneer, en mijn schanden noch veel quader,
Dat gy my dus onteert. ô god'loos Troysche paert!
Dat mijne eer dus tergd, mijn gramschap niet bedaert,
Maer brant veel heeviger als zy eer deed te vooren.
| |
[pagina 35]
| |
De tronwheydt raed my af om hem niet te doorbooten
O al te harden daed! boe stry ick dus om d'eer,
Den Koning kent helaes! genooten deugt niet meer.
Nu dat ick hem verras, zoo zal en moet hy sterven.
Zulx kan niet zijn, ô neen! zal ick mijn handen verven
In het gezalfde bloet? 'k zat David zijn, die 't kleet
Van Saul heeft geknipt door 't snijden, schoon hy wreet
Staet na mijn ondergang, noch zal ik hem verschoonẽ.
Bla.
Uw wil is willeloos, ay! wilt u Vorst'lijck toonen,
O oorzaeck van mijn ramp! gy neêrgestorte muur,
Uw val maeckt my slavin, uw val valt my te duur.
Mijn Karel in dees borst voor eeuwig blijft beslooten,
Van hem heb ick meer deugt als oyt van u genooten.
'k Verloor veel liever bey dees oogen, dan als dat
Ick baten zou, die geen, die ick veel meerder schat
Als 't leven; wreede Vorst, wilt op de deucht vertrouwen.
Kar.
‘O praelbeelt van mijn ziel! ô roem van alle vrouwen!
'k Zal my verschuylen achter het geboomt, dat ick
Mijn Blanche steets beoog, vervolgt van vrees, en schrick.
Hen.
Zijt gy gevoeleloos, dat gy my straf bejegent?
Is Blanche niet met staer, in 't Fransche Hof gezegent?
Waer toe de Vorst getergt......
Kar.
Hoe hoort hier niemant, hou?
Bla.
Ay my elendige! waer berg ick my van rouw.
O Henrick! Karel koomt uw geylheyts drift bespieden.
Hen.
Het palmbosch my beschut voor hem.
Binnen.
Kar.
Lief uw gebieden
Is my een stale wet, mijn waerde, niet getreurt,
Verlaet de een zaemheydt.
Bla.
Had uwe lust gekeurt
Een nare kercker voor dees hatelijcke bloemen,
Waer Zon, noch Maenlicht, licht, 'k zou my geluckig noemen.
't Is Karel die alleen zijn Blanches ziel verheucht.
Kar.
Hoe evenaert gy dus uw liefde met uw deucht?
| |
[pagina 36]
| |
Wiens glans ver overtreft het diamants gefloncker,
Laet snode vrouwen gaen vol schaemte vry by doncker,
Gebooren tot veel schants, verschuylen voor de eer.
Schoon palm haer voorhoost ciert, uw deucht verciert veel meer
Als groene lauwerblaên, cipres, of hofgewaden.
Heldinne van mijn ziel, wanneer ick uwe daden
Zou roemen, marmorsteen versleet, en niet uw lof,
Stantvaste lief de woont stantvastig in dit Hof.
Ay zie hoe Karel hem met Blanche heeft vermengelt,
Om wien den Koning als een schender eerloos hengelt.
Mijn eer gedoogt niet dat ick zulck een Vorst ontzie.
Zy is een tygerin die jongen queeckt, want wie
Vreest voor een oorlogsspeer, wanneer hy wert besprongen.
Weg met de Fransche kroon, wiens punten eertijts drongen
Door dees manhafte borst, ô Henrick! ga vry heen,
Gy volgt geen oud'ren na, maer dwaelt, in korte reên.
Louise zeg, hoe quam dees muur zoo plots gevallen?
Lou.
Instorting oorzaeck is zomtijts van ongevallen.
Arnoldo timmert licht vertrecken in zijn zael.
Kar.
Arnoldo timmert, recht? het geld den Ammirael.
Zijn los gebouw te los zal eer hy 't weet neêrstorten.
Mijn waeckend oog de list des Konings zal verkorten,
Haer metselwerck is ruw, dees neêrgestorte muur
Belet mijn vyandin haer voorneem, gaen wy, 't vuur
Van weerwraek brant te fel, dat my een hulp zal streckẽ.
Bla.
Ick hoop den hemel u met voorspoet zal bedecken.
Kar.
Geen last, hoe lastig, druckt een eerelijck gemoed.
Ick ben my zelfs getroost, ô hemel! zie hoe 't bloet
Tot wreken wert geperst, den Koning is mijn hoonder,
En die hy hoont, in noot zijn trouwste lijfs verschoonder,
'k Leg tusschen Scylla en Charybdis ingestort:
Ay red my uyt 't gevaer, of maeck dit leven kort.
Binnen.
|
|