De wonderlijke avonturen van Zebedeus

Twee-en-twintigste avond.

‘Zebedeus, Zebedeus, hoe hoorde ik weder datzelfde kloppen komen van verre en toch nabij, vertrouw u toch aan mij en zet uwe voeten niet neder, want uwe beproeving is nog niet aan het einde.’

En de geleider raakte ten tweede male het oppervlak van den poel met zijnen voet en ziet, op de plaats waar hij had gewezen, ontstaan zijnde een kolkende beweging, boorde zich een tunnel.

En de stem beval: ‘Ga u strekken over den duisteren bodem, ik zal u zwevende houden, nu is het tijd, richt uwe lamp zuiver.’

En Zebedeus, gehoorzaam, strekte zich naar het bevel en zag neder in het snel geboren gat en terstond eene opstoomende wadem zijne lamp lichtelijk besloeg.

Maar hij voelde zich overlangs bij den kijker houden, hoorende de stem boven zich, als in een droom verwijderd, vragen wat het was.

En Zebedeus dan antwoordde: ‘ik zag in wiebelende trillingen en aroma's en ik hoorde bewondering en ik hoorde gezang en door de schemering van wadem, zie ik vele dames en heeren nu, gezeten in den schijn van eenen rozen dageraad, rondom de zilveren globe van een Engelschen trekpot.’

En de geleider sprak met monotone stem: ‘de sfeer der Overspanningen tusschen hoog en laag; zie dieper.’

Zebedeus, dan andermaal gehoorzaam, deed zijne lamp weder lichten in den kijker en door vuriger kringels zag hij neêr in den donkeren gloed van eene ondergaande zon.

[p. 44]

Laag praalde een cirkelplein in ontbonden glansen en vergane pracht. Honderd druk-volkige straten er aan ontstraalden om te verdwijnen in de purperen nevelen van steenen horizonten. En de melancholieke schaduw afgeworpen door een toren-hooge obelisk, wees, als van een zonnewijzer, het late uur van den tijd.

In deze ei-volle markt verdrongen de driftige gedaantetjes elkander en grabbelden in de paden, ze hadden veel roode onverwonderde rimpeltjes boven hunne oogen, scharrelend bij hunne roode waren en hunne roode handen bewogen zich graag.

Uit den overvloed van hunne allerhande koopwaar, uitgedragen over den grond, aangestaard door de wandelende courtisanen, bij de moeders en bij de holoogige slaven, blonken in de sombere zon vooral de stille-levens. Affuitlooze kanonnen hadden vuurkransen ontstoken om hunne empirale monden; handtastelijk gekolfde geweren lagen er, verouderde, ook met vuursteensloten; afbraak van locomotieven laaide fornuisgloed van hun koper uit, een fiets-wiel straalde, rad van Fortuin, en er blonken vele origineele lampen zonder pit.

Over letterkasten, waar de versletene staafjes specie romantische licht-begoochelingen wekten en de verloren illusies in der hokjes schaduw hielden gekist, vergloedde de tragische avond, die gloorde nog over barbaarsche berenmutsen, over ruige ransels en over onderste boven gerolde schako's, waarvan enkele vork en lepel tot gebruik van den oorlogsman nog vastgehecht hielden in den wijden bodem. Versleten plattelands-schoenen van brievenbestellers, dwars-lijnige en betierlantijnde diplomaten-steken, vervingerde kansel-baretten wisselden hunne zwart-verschillen met de bruigomspakken; en mirlitons, vervaardigd uit afgeplozen beenderen, in hoopen lagen uitgestapeld op zeilen van schepen die voeren ter koopvaardije. Ginder vervodden de kleu-

[p. 45]

rige kleêren van weeskinderen en van inboorlingen; stortte een Sinter-Klaasmuts Hebreeuwsche bidriemen uit; gloeide de verroeste pot van een knus oud zolderkacheltje tot aan zijn filigraan geworden pijp, en vlamde de mahoniehouten inboedel van een berooid oud geslacht.

Dáar bundels papieren Post-Hoorns, inhoudende nog al hun wonderdadig Nieuws, zich begonnen te vermengen met geel gelezen Kronieken, met tijdschriften in alle couleuren; met Schoppen-Aas en Harten-Vrouw; met prenten, doolhoven verbeeldend, waarin houtsnedetjes, knaapjes speelden, dewelke hunne broekjes vast hadden geknoopt boven hun buisjes; met bijna complete verzamelingen van physionomieën, waar, bovenop, éen, No. 1003, het macabere Nar-hoofd van een groot komiek, grinnikte glad, zijn intiemsten, zijn binnenkamerschen lach, een kwispedoor vóor hem op een tafel. Wat onze held er al zag, gebruikt en nog te gebruiken: retorten vol zuur, en heete lever; veel versche waar, en koek, janhagel en kaas; en dan de leêg verkochte wagens, daar onder de duistering hunner witte overtenting staande gelijk sepulcres van smart, houdende middenin den aangeschoten verkooper.

En in het al-oudere licht, zwaar als scheen het door gebrande glazen, schetterden woest-gouden rocaillelijsten, hakende over elkander hot en haar en van de gipsen tentoonstelling-schilfers bespikkeld. Maar de grijze-richting-olie verfdoeken waren weêr tusschen de polychrome prenten verzeild, bij Ruiten-Boer en Klaver-Heer en daar ook vele hoornachtige Almanakken en folianten in kostelijke reliures lagen uitgespreid op het tafelkleed van de Staalmeesters.

Tot alle straateinden druischte dus de Markt met al de waar, roemden de stemmen de waar, grilglansden de overrimpelde oogen. Alleen de Oude Liereman hield onder het grijze, oud-eeuws hangen van zijn hair, het treurspel-aangezicht nog wat schuinser voorover, dan hij het gewoonlijk

[p. 46]

hield, om de er altijd langs snorrende berisping en neuriede zachtkens het authentieke zangetje af, waarin hij zich zelven na den dood vergeving voorzegd had voor eenige schunnige liedjes door hem bij zijn leven gefluisterd aan de ooren van de jeugd.

Dan wordt de Liefde wakker
En treedt stil op mijn graf
En neemt met blanke handen
Er al de steenen af.
Zij klopt op mijne deksel
Met haar juweelen ring....

Uurloos, zonder slagschaduw reeds, een hooge blozing verkregen hebbende op de reuzige armen van het ridderkruis op hare spits, wees de Gedenknaald uit de Markt. Onder de wonderbaarlijke, historische en gestijlde gevels, voorafgegaan van rookende smeervlammen, amandelpitvormig en als tranen zijn, nu een roet-zwarte processie ommeging; in den galm nog van hunne formulen en reclamen schoven de huilebalken weg onder de poorten van een viaduct. De zon doofde weg achter een station. En ziet op de notenbalken van telefonen en telegrafen, scherp uitgespannen voor den vulkanischen hemel, verscheen boven der steenen horizonten purper nu het vlammende Lied.

En Zebedeus zag toen eene groote opschudding de late markt beroeren. Het was of er een duistere mistraal de schemerlichamen flakkerend voortjagen kwam over het veld onder den kijker, naar alle zijden tot aan de pleinranden, en andermaal te samenpakte tot een dwarrelenden hoop, levenloos blad gelijk, opgenomen door een warrel van den wind, die voortgeruchtte tot in de laatste der honderd looze straten. En dat duurde tot er de donkere kern van botsing en worsteling zich verstilde en verging tot eene zelfde strooming, paars-blauw-zwart, gaande achter wat log-los duis-

[p. 47]

ter en Zebedeus onder de hooge opwaking van rijzend nieuwmaanlicht boven de gebluschte kleuren, er het zware Mensch-Beest zag opbrengen door een diender.

Had hij niet.... was het verbijstering.... eene nieuwe beproeving... zoo bang was de wankele bodem onder hem te kloppen begonnen... slakende de kreet-wording rees hij, staande op, en voelde zich gelijk zinken, terwijl de glanzende brug nog weêrlichtte voorbij zijne lamp