Het leven van Johannes Wouter Blommesteyn

[p. 138]

Achtste hoofdstuk.

Toen zich blommesteyn drie dagen te Leeuwarden had opgehouden, waar alles zich bezig hield, met toebereidsels te maken, om op eene waardige wijze den Stadhouder met zijne jeugdige Gemalin te ontvangen, brak de blijde dag aan, waarop aan het verlangen van zoovele duizenden zou voldaan worden. Vroegtijdig was ook reeds blommesteyn op de been, om, vergezeld van zijnen broeder en zuster, getuige te zijn van den blijden intogt van dit vorstelijk paar. Hij had zich niet verre van de Vrouwenpoort, die met groen, oranje-appelen en bloemen versierd was, gelijk ook met de namen van hunne Hoogheden, en aan weêrskanten voorzien van vruchtdragende oranje boomen, zich eene goede plaats bezorgd, om die heugelijke intrede in veiligheid te kunnen bezigtigen. Lang voor dat de trein verscheen, en de paarden, waarop de eerste Edelen van Vriesland gezeten waren, had reeds het gebulder van het geschut, het

[p. 139]

geluî der klokken, en het muzijk van pauken en trompetten, door het uitgelaten volksgejuich verdoofd, of afgebroken, de statige nadering van denzelven aangekondigd. Luitenant bartholdi, Onderstalmeester zijner Doorluchtige Hoogheid, op het kostelijkst gekleed, geleidde de stalknechts en de rijpaarden van den Vorst. - De pagies hunner Hoogheden, twee aan twee, in blaauw fluweel, heerlijk met goud bezet, te paard, en een aantal andere Grotten, baanden den weg aan de Koninklijke Staatsiekoets, waarin het Vorstelljk paar gezeten was. Achter op de koets vertoonden zich Geloof, Hope en Liefde, op eene heerlijke wijze afgebeeld. Deze koets was bespannen met acht uitgezochte hengsten van het beste Vriesche tuk, wit van staart en manen, blinkende de leiselen van goud en zijde. Zestien sierlijk gekleede Hellebaardiers traden met hunne hellebaarden op zijde der koets. In eene koets, met zes uitstekend fraaije paarden bespannen, volgde de Vorstelijke weduwe van jan willem friso, na deze een groot aantal koetsen, waarin het gevolg van den Vorst en der Vorstin gezeten waren.

Bijzonder was blommesteyn vermaakt door het gezigt van de kompagnie burgers, welke eene zinnebeeldige praalvertooning voorging. De Godinne der Wijsheid namelijk, met de gewone kenbare merkteekenen voorzien, trad voor, gevolgd door de Dapperheid in Romeinsche

[p. 140]

kleeding gedost, dragende in de eene hand een groot zwaard, en op de borst de oude Vriesche Zinspreuk:

Tot spijt die het benijd.

in de andere hand een schild, waarop twee zamengesmolten harten door eene gouden keten aan een verbonden, waar boven ene keizerlijke kroon met een' krans van oranjebladeren en appelen omgeven, waar ij de twee dichtregels:

Hier ziet men anna's hart met friso's vast vereend,
Tot vreugd van 't Britsche Volk en Nederlands gemeent.

Hierop volgden vier personen in oud Romeinsch gewaad gekleed, elk eene speer in zijne regterhand dragende, hebbende de eerste den volgenden regel op de borst:

Stoft Romen op haar strijbaar leven,

De tweede:

En Grieken op haar Hercules,

De derde:

Wij steunen op Oranjes Degen,

De vierde:

En vruchten van de Rijksprinces.

In het midden van een' oranjekrans, stond op

[p. 141]

het eerste schild van de vier Romeinen, aan den regter vleugel gedragen:

De schoone Oranjezon

Toen eerst haar glans begon

Ging droevig nederdalen.

en op het vierde schild aan den linker vleugel:

Maar ziet de Levenszon,

Bestraalt ons Statendom,

En laat hem hooger pralen.

Op het tweede schild was de Zeegod Neptunus afgebeeld, op een zeepaard gezeten en eene Oranjetelg onder het water duwende, maar in het verschiet stond eene rots, waarop een bloeijende Oranjeboom, welke door de Faam gekroond werd; wordende Neptunus voorgesteld, als daarover in deze woorden uit te barsten.

Wat baat mijn woeden.

Het derde schild stelde de wapens van Gelderland, Vriesland en Stad en Lande voor, aan de takken van een' Oranjeboom hangende, met een rood lint vereenigd en daarbij de woorden:

Ik torsch met liefde.

Nog vertoonde zich achter aan een Spaansche Ridder, voorstellende, hoe door den degen van

[p. 142]

den Prins van Oranje, het Gemeenebest van de dwingelandij is verlost geworden, terwijl eindelijk een ander, ook als een Spanjaard gekleed, op de borst deze raadselachtige woorden vertoonde:

Nu twee haast drie,
Nu drie haast zeven.

‘Vat gij dat raadsel wel,’ zeide blommesteyn tegen zijnen broeder en zuster; die hierop ‘neen,’ antwoordden. ‘Ik des te beter,’ zeide hij, ‘en ik hoop dat die profetie bewaarheid mag worden. Het laatste beteekent, dat 'er nu nog maar drie Provinciën den Stadhouder erkend hebben, doch dat het niet zeer lang duren zal, of de Zeven Provinciën zullen hem als zoodanig erkennen. Het doet mij veel genoegen dat ik al dezen toestel zie, en hoe de Leeuwarder Schutterij, uitmunt in doorslaande blijken van liefde voor het Huis van Oranje; maar het spijt mij alleen, als een Kapitein van de Amsterdamsche schutterij, dat het misschien nog zoolang duren zal, eer wij dat lofwaardig voetspoor volgen mogen.’

Hoezeer strekte het ook dien zelfden dag blommesteyn tot een zielstreelend genoegen, toen hij, met het vallen van den avond de voortreffelijkste illuminatiën zag aangestoken, waar de schoone doorschijnende schilderstukken vergezeld gingen van uitmuntende Dichtregelen, welke

[p. 143]

men hem inluisterde, dat door den Dichter willem van haren waarschijnlijk vervaardigd waren, en hij door zijn broeder hendrik liet afschrijven, om dezelve aan zijne vrienden bij zijne te huis komst te laten lezen^(*). Ja schoon blommesteyn geen liefhebber der poë-

(*) De voortreffelijkheid dezer bijschriften, welke, zoo alniet van van haren, op zich zelve zooverre de meeste gedichten van dien tijd overtreffen, heeft mij doen besluiten, om dezelve als proeven hier te laten volgen, die toonen, dat schoon de Dichtkunst in Holland, bij zoovelen hare edele veerkracht had verloren, en in eene slaapverwekkende rijmelarij veranderd was, bij de Vriezen, althans, in deze bijschriften, de eeuw van vondel en antonides was waardig gebleven. Zij luidden dus:

Hoe zalig is het Hof, daar de onbevlekte liefde

De zielen zamenbond door een onbreekbren band.

Nadat zij door haar gloed der Vorsten harten griefde,

Hier woont de welvaart in een onverwrikbren stand.

Hier vloeit een stroom van heil door onnaspeurbre wegen
De Liefde is 't toppunt en de bron van alien zegen.

Bij de wapens der Vorstelijke Personen.

't Doorluchtig Lunenburg en 't Heldenrijk Oranie

Staan hier te zaam verknocht door een gewijden band,

De bloem van nassau en de Rijkstelg van Brittanje

Vereenigden haar bloed op 't Vorstlijk Ledikant.

De Hemel gun dit Paar een rij Doorluchte Loten!
De Deugd van 't Vorstenkroost doet roem en Staat vergrooten.

Onder de wapenen van hare Hoogheden, en daaronder Engeland en Vriesland voorstellende:

Het heilig Huwelijk vereenigt hart en handen

Van 't Britsche Rijkslicht en Oranjes Vorstenzon;

En hecht onschendbaar ook de vrije Vriesche landen

Met zijnen Liefdeknoop aan 't machtig Albion,

Dit maakt den Vrieschen Staat geëerd bij zijne buren,
Dit dubbeld Trouwverbond zal tijd en Eeuw verduren.

Een gewapende Cupido staande bij eene legerplaats.

Dekt nu de kopre helm, Cupied, uw blonde haren,

En 't harnas uwe borst? sloeg u de vreeze in 't hart?

Weleer vreesde elk uw boog; kan u die niet bewaren?

Of zijn uw schichten stomp? Maakt dit uw ziel benart?

Neen neen! gij moogt gerust op Boog en Pijlen slapen:
Een nooit verwonnen held schonk u dit Heldenwapen.

Hercules Cupido bij de hand leidende:

Wie moet niet voor de Liefde en haar vermogen zwichten,

Als haar de Heldendeugd wil leiden bij de hand,

Zij kan de Vorsten zelfs aan haren wenk verpligten,

En stookt in 't Koningsbloed een onuitbluschbren brand.

Laat domme onwetendheid de zuivre min verachten,
De Liefde, uit Deugd geteeld, heeft onweerstaanbre krachten.

Een schoon blinkend koraal uit Zee opwassende.

Twee Stammen, wijd befaamd door Deugd en Heldendaden

Oranje en Lunenburg bij elk zoo hoog geacht,

Staan in het echte gareel met glorij overladen;

Daar Aarde en Zee haar heil uit hunne liefde wacht.

Deze echt bewaart hun magt en glorij oogeschonden.
't Belang der Vorsten wordt gesterkt door Trouwverbonden.

Cupido met Boog en Pijlen in de hand, op zijn Pijlkoker zittende.

Ducht, Stervelingen; ducht, erkent uw klein vermogen,

Cupido's wapentuig viel nimmermeer te ligt,

Hij kwetst het Mannenhart door 't vuur van Maagden oogen,

Of treft de stoutste ziel met een onzigtbren schicht.

Al is hij klein, hij heeft nooit Heldenpligt vergeten,
De moed wordt niet naar 't lijf maar naar het hart gemeten.

Een springende fontein, met een' straal een bal in de lucht houdende.

Niets kan 'er bij de Liefde en Deugd in krachten halen

Die door haar eigen vuur zich zelve teelt en voedt

En manlijk ondersteunt. Zij tart de zonnestralen

Die al 't geschapene verkwikken door hun gloed.

Haar grootsch gemoed wordt nooit in zijnen stand bewogen,
Wie kracht en leven geeft, is Godd'lijk van vermogen.

Een vuur door Cupido gestookt en door den wind meer en meer aangroeijende.

Wil, dartele Cupied vrij liefdevlammen stooken,

En voer uw brandstoffe aan: maar ze is te kort van duur.

Ik zie Oranjes Vorst van eedler vlammen rooken.

De deugd van zijn Princes blaakt hem met Hemelsch vuur.

De nectar van haar mond maakt hem in liefde dronken,
Een Konings dochter schiet onleschbre minnevonken.

Cupido, knielende voor een' Zonnebloem, wendt zich tot de Zon.

Het edel voorwerp, 't geen de liefde in ons kan wekken,

En heimelijk de Ziel door zijne deugden won,

Zal zijnen Minnaar steeds met zachte koorden trekken:

Zoo wendt de Zonnebloem zich altijd naar de Zon.

Vorst Willem wenscht zijn Zon, zijne Anna steeds te aanschouwen
De Zonnebloem des Mans volgt steeds de Zon der Vrouwen.

Cupido met de regterhand op den Boog steunende, in zijne linkerhand een' Spiegel houdende, liggende voor zijnen voet een Masker.

Wie zal standvaste Trouw met echte verwen malen,

Haar Deugd treet ruim zoo wis als de uitgeschoten schicht,

Zij kroost dien ze overwint, en doet hem zegepralen,

Zij hoeft geen valschen greins; haar Hemelsch aangezigt

Ontvonkt zelfs 't koud Albast. Haar blos gloeit ongeschonden,
God heeft die Hemeltelg op 't Aardrijk neergezonden.

Een Phenix uit de assche verrijzende.

Nassausche Phenix uit zijns Vaders Asch geboren,

Verheft het jeugdig hoofd manmoedig in de lucht,

En zal het gantsch Heelal zijn glorie haast doen hooren

Als die wordt omgevoerd door vlerken van 't gerucht.

Zijn grootsch bedrijf zal haast vier Werelden verlichten,
Alcides heldendeugd doet heigedrochten zwichten.

Het vervoeren van Europa door Jupiter in de gedaante van een Stier, naast dezen Venus in een Schulp van Tritons gevoerd, Europa met bloemen bestrooijende, Neptunus in 't verschiet de Zee met zijnen drietand stillende.

De Hemel, Aarde en Zee staan hier van vreugd te blaken;

Daar 't Britsche Koningskroost vast dobbert op den vloed,

En Roos en Lelij, die te prijk staan op haar kaken,

't Gebloemt, voor haar gestrooid, in schoonheid zuchten doer,

't Genoegen van deez' Echt straalt elk door ziel en zinnen,
Zooveel vermag de Trouw van Vorsten en Vorstinnen.

De Godin Iris onder een' Regenboog, met een' Olijftak ter aarde nederdalende, met de Spreuk:

Pacem terrae hospita portat.

Waaronder Minerva met een helm op het hoofd en een schild in hare hand.

De Britsche Rijksminerf wenscht, dat de Huwlijksbanden,

Waardoor ze aan Nassaus liefde onschendbaar werd gehecht,

Gedijen mogen tot geluk van Zeven Landen,

Zoo blijft hun Vreêbanier voor eeuwig opgeregt.

Zoo zal een stroom van heil in hunne Vesten vloeijen,
De Wijsheid, Vrede en Deugd, doen Staat en Rijken bloeijen.

Een Eikenboom, aan welks stam de vier kwartieren van Vriesland, boven hetzelve het nest van een Arend, en onder aan de Vrijheid.

Praalt Vrieslands wapenschild in tweemaal twee kwartieren,

Gehecht aan eenen Eik, wiens oudheid de Eeuwen tart,

De vaders, die de hulk van Vrieslands Staat bestieren,

Zijn grijs in wijsheid en de Moed bewoont hun hart.

Geen Arend ziet zoo scherp als zy, voor 't heil der Landen,
De Vryheid mag haar speer vertrouwen in hun handen.

Een Hydra, die door Hercules verdreven en verslagen wordt.

Gewetensdwang, gedrocht! Durft gy uw helsche klaauwen,

In Neêrlands vryborg slaan, en schenden 't heilig Boek?

Tracht gy den Godsdienst weer te prangen, te benaauwen?

Nassausche Hercules valt uw geweld te kloek.

Hy waakt voor dat juweel, en klinkt u aan de keten.
De Godsdienst houdt steeds stand in't rijk van 't vry geweten.

Jason zijn hand aan de ploeg slaande, in 't verschiet het Gulden Vlies en Vriesland met een Muurkroon om 't hoofd.

Nassausche Jason staat voor 't heil van 't volk te waken,

Daar hy den Akkerbouw manmoedig gadeslaat,

Opdat geen onverlaat 's Lands Vrytuin zou genaken,

Terwijl het graage vee in vette weiden gaat,

Zoo groeit, zoo bloeit uw heil, o vrygevochte Vriezen!
De toezigt van den Vorst bewaart 's Lands Gulden Viiezen.

Een Eenhoren een Krokodil verdryvende, waaronder het Koninklijk Huis van Hanover.

Zwicht, zwicht, ontzinden, die met uwe Vloekverwanten,

Den Lunenburgschen Held durft vliegen in zijn kroon,

Hy heeft een Arends - oog en raakt aan alle kanten,

Dat edel bloed droeg nooit een ongewroken hoon.

Wil u in 't diepst der Zee, in 't hart des afgronds bergen!
Hy waagt zijn leven, die een' fieren Leeuw wil tergen.

Een Orangery, waarin, behalve verscheidene kleine, twee groote boomen staan, op welker taken de namen william en anna.

Hier toont zich 't voorgezigt van de eedle en rijke vruchten,

Die Nassausch liefde eerlang aan Neêrland schenken zal,

Oranje telgen! die, gestoofd door milde luchten,

Als Eiken zullen staan in storm en ongeval.

Zoo kan dit Vorstlijk Paar geen lof, geen glory derven,
Daar 't in zijn kroost herbloeit, en leeft bevrijd van sterven.

Een groote Boom, waaronder het Vorstelijk Huis van Nassau.

Hier pronkt die eedle stam, die zooveel telgen teelde,

En steekt de siere kruin door lucht en wolken heen,

Die Neêrland zacht en stil in zijne schaduw streelde,

En al zijn Helden schonk ten dienst van 't algemeen.

Een vloed van heil blijv' steeds zijn wortelen besproeijen,
De daauw van 's Hemels gunst doet wonderboomen groeijen.

Een nest van een Halcion of IJsvogel, door de baren geslingerd, waaronder Brittanje met een Muur kroon op het hoofd.

Het magtig albion omringt van zilte plassen,

Zit veilig en gerust in 't midden van den vloed,

't Steunt op zijn Heldendeugd, die wind en stroom ontwassen,

Van Zuid- en Noorderpool eerbiedig wordt begroet,

Het tart de Alciön en het woeden van de baren,
Groothartigheid en Deugd doen stormen zelfs bedaren..

De Vloot van Willem den III, tot welke de Godsdienst haar toevlugt neemt.

Gods Bruidkerk liep gevaar aan de Albionsche stranden,

En had de doodverf op haar lippen reeds gezet,

Als groote Willem 't hart door meêly voelde ontbranden,

En haar te hulp toog op haar ongeveinsd gebed,

En redt die Tortelduif uit hare jongste nooden,
Die yver voor Gods eer maakt Koningen tot Goden.

De Ark van Noach en een Duif met een olijstak, waaronder de Godsdienst.

De Christen Godsdienst juicht en drijst op blanke schachten,

Braveert zijn vyand in het aanzien van den dood,

Terwijl hy veilig in Gods gunste mag vernachten,

En mild gekoesterd wordt in 's Almagts rijken schoot.

Hij leeft, onkwetsbaar, die beschermd wordt uit den hoogen,
De Christen Godsdienst is een appel van Gods oogen,

[p. 144]

zij was, en geheel geen kenner, was hij echter met deze bijschriften zoo ingenomen, dat zij

[p. 145]

wel spoedig in zijn stalen geheugen onuitwischbaar geprent stonden. Ook had hij een buiten-

[p. 146]

gewoon welgevallen in den toren van het Stadhuis, die geheel verlicht was, en de beelden

[p. 147]

der laatste Stadhouders, en de Voorvaders van willem karel hendrik friso vertoonde. Zij

[p. 148]

waren alle afgebeeld in eene staande en heldhaftige houding, in volkomen wapenrusting, liggen-

[p. 149]

de allerhande oorlogstuig aan hunne voeten. Dit trof blommesteyn zoodanig, dat hij niet kon

[p. 150]

nalaten, om de bijschriften, die onder elk der Vorsten geplaatst waren, schoon onverzocht,

[p. 151]

aan de groote rondom hem staande menigte, met

[p. 152]

eene forsche stem voor te lezen, waarvan 'er velen, wien het lezen moeijelijk viel, met dankbare aandacht luisterden, en de overigen met zeker genoegen naar zijne voorlezing hoorden; daar 'er in zijne stem iets welluidends en krachtigs was. Hij las dan:

De Raadhuis toren bralt met ernest casimier,

Met Wapenrustingen van Vorsten en laurier,

Dien grooten Held, beroemd op 't bed van eer gestorven
Voor Roermond, na hy had der Staten liefd' verworven,

Aan Brunswyk-Lunenburg door trouwverbond gepaard,

Dat Vorstelijke Huis, dat weêr de vreugde baart.

Vorst willem freerik stond met Fredrik tegen Spanje,
Getrouwd met Albertyn, de Dochter van Oranje,

Zijn Deugd en Godsvrucht vloog op wieken van 't gerucht,

Hy nam de Deylerschans, dreef Munster op de vlugt.

Hulst, Moersprui, Sas van Gent, verhalen zijne daden,
En zijn geleerdheid pronkt in 's Lands Historiebladen.

Prins hendrik casimier, vol van kloekmoedigheid,

Heeft hy Fleury, Senef, zich eeuwige eer bereid,

Zijn Heldenmoed vermaard door 't winnen van veel werken,
Blaast nog de vlugge Faam met Landen en Steenkerkən.

Hy was niet van dien Stam, die helden baarde, ontaard,

Maar heeft het Nassaus Huis in vollen glans bewaard.

[p. 153]

Onder johan willem friso:

 

Hier praalt de lieveling des Konings van Brittanje,

 

Jan willem, die ontving het bloed ook van Oranje,

 

Eugenius, de Held, verkondigt zynen lof,

 

En Rijssel, Malplaquet en Doornik geven stof,

 

Met Oudenaarden en Douai, om onder d'Helden,

 

Zyne oorlogsdapperheid, eeuw uit eeuw in te melden.

Na deze voorlezing barstte de geheele hoop volk uit, in het geroep van: ‘Leve de Prins van Oranje!’ en blommesteyn stapte, benevens zijne broeder en zuster, welke laatste hij aan zijnen arm vasthield, voort, met zeker gevoel van welvoldaanheid, daar hij zich een groot aandeel van de toejuichingen toerekende. En dit deed hij met eenig regt, daar hij, eenige schreden voortgegaan zijnde, een' Vrieschen Boer tegen zijne vrouw hoorde zeggen: ‘Mem! dat noem ik lezen, nog beter als dat van onzen koster sjoerd, te Dronrijp.’

Nu begaf zich blommesteyn naar eene der kamers van het Vorstelijk Hof, tusschen welke en de Oranje-Zaal, het prachtig en kostelijk Vuurwerk, op last van de Gedeputeerde Staten ingerigt, zou afgestoken worden. Het Tooneel, waarop het Vuurwerk was geplaatst, was vierkant, eenigzins verheven, tachtig voeten hoog, en veertig voeten breed. Vier fraai geschilderde piramiden stonden aan de hoeken, en op dezelve potten met Vuurwerken gevuld;

[p. 154]

in het midden een fraaije Tempel met eene kap, waarop een kloot, mede gevuld met brandbare stoffen, en op dien kloot eene Keizerlijke kroon. Deze tempel pronkte verder met allerhande beeldwerk en sierlijke opschriften^(*). - Naauwelijks had blommesteyn, die vernomen had, dat de maaltijd der Vorstelijke Personen geeindigd was, en deze naar het voorvertrek vande Provincie-kamer zich begeven hadden, zich op de door hem vooraf bestelde en ruim betaalde plaatsen met de zijnen nedergezet, of Prinses anna ontstak eene zoogenaamde Duif, die langs eene gespannen lijn naar de stellaadje vloog, waarop het Vuurwerk gebouwd was, en in een oogenblik kwamen de sierlijke Naamletters, zoo van haar, als van haren Doorluchtigen Gemaal, heerlijk verlicht ten voorschijn. - Nu werd de aandacht der aanschouwers twee uren lang onasgebroken door vuurwerk aan den gang gehouden, vele soorten van afwisselende verscheidenheden opleverende, die zelfs het vuurwerk, voor Czaar peter, door koolaart, hoe prachtig, gegeven, verre overtroffen, in uitgebreidheid en schoonheid.

Den volgenden dag, verleende de Vorst en Vorstin niet alleen aan alle Staats Collegiën en Geestelijke personen openbaar gehoor, maar zelfs aan alle lieden van aanzien in de Burger-

(*) De twaalf laatste, in de vorige aanteekening gemeld, waren die Opschriften.

[p. 155]

lijke Maatschappij, van beiderlei sekse. Dit was ook nu blommesteyn reeds bij tijds ter ooren gekomen, en toen maande hij, zelf besloten hebbende, om zich op dat gehoor te laten vinden, zijne broeder en zuster aan, om hetzelve, als iets dat maar zeer zelden hun voor zou komen, vooral ook waar te nemen. Margootje zag'er tegen op, uit hoofde dat zij hare kleedij wat te gering achtte, om zulk eene opwachting bij te wonen; maar de drangredenen van blommesteyn aan den eenen, en de begeerte en nieuwsgierigheid aan den anderen kant, waren zoo groot, dat zij, daar het besluit spoed vorderde, over de gemaakte zwarigheid heenstapte, en zich met hare beide broeders, ten bestemden tijd, op het gehoor vinden liet, waar zij alle de minzaamheid van den Vorst, en de schoonheid der Koninklijke Prinses, bewonderden.