Antwerpsch chronykje, in het welk zeer veele en elders te vergeefsch gezogte geschiedenissen sedert den jare 1500 tot het jaar 1574 zoo in die toen vermaarde koopstad als de andere steden van Nederland

[1573]

⁺ In 't Jaer 1573. naer 't schryven van Brabant, soo quamp Paeschen den 22. Meert.

+ 1573.

[p. 249]

Den 16. dach Aprilis, naer noen, soo is den Bischop⁺ van Antwerpen, Heer Franciscus Sonnius, met sommighe Canoniken, de Spaensche Heeren en de Wet gecomen in de Nieustat op de Water Poort van de Zeeusche Coremeert, en daer heeft den Bischop de voorsz. Oorloch Schepen met de Spaensche Captynen de Benedictie gegeven met alle de soldaten, lesende veel en Godt Almachtich biddende, dat sy in den naem van den Coninck van Spaignien victorie mochten cryghen over de Gheusen hun vianden, en dat sy souden moghen spysen die van Middelborch, die in groote benautheyt van victualie waren.

Den 17. Apriel, voeren de Oorloch Schepen aff van Antwerpen naer Lillo om Middelborch te spysen en de Gheusen van Vlissinghen te verslaen.

Den 21. Apriel, soo geschiede de Batalie van beyde syden, daer het Coninckx volck de overhant hielden, want sy Middelborch spysden.

Den 22. deser luyde men alhier de groote Clocke om de victorie die 's Conincx volck gehadt hadde te Middelborch, en men schoet het groot geschut aff van het Casteel.

Item den 23. deser en was Sint Joris dach, soo wirt tot Delfft in Hollant de Beelden in de Kercken affgesmeten ende geestelycke goeden van de Gheusen gepilgieert.

Den eersten Mey Anno 1573. soo heeft men t' Antwerpen gepubliceert het accort van de Ingelsche met groote solemniteyt, en men heeft het groot geluyt geluyt, doende een seer schoen misse en een groote maeltyt voor de Heeren.

Den 18. Mey, is t'Antwerpen gebrant een Vrouwe op de Meert om Herdooperye.

Den 20. deser, en was Heilige Sacraments avont, wir-

+ 1573.

[p. 250]

den⁺ op de Meert gebrant een Man, twee vrouwen met eenen jonghen knecht om de Herdooperye wille.

Op den 26. Mey, wirden t'Antwerpen gebrant twee jonge gesellen met twee jonge Dochters, die niet Herdoopt en waren, maer en wilden de Secte der Herdooperye niet affgaen.

Den 30. isser hier om noch een Vrouwe gebrant.

Item den 6 Juny, isser verbrant geweest een paer Vrouwen van den Doop, waer van d' een was een rycke Jouffrouw hebbende wel twee hondert gulden t' sjaers.

Den 7. Juny, quamp van Middelborch t'Antwerpen de roode Bargie met twee of drie Heukens geladen met Coopmanschap en daer toe dertien peerden toebehoorende Captyn Bevoys.

Op den 27. Juny, syn t'Antwerpen gecomen vier avontureusche gasten ten huysen van den. Schoutet der Stat, genoemt Vermeeren, en hebben daer eenen jonghen met practycken vuytgehaelt, die aldaer als gevanghen wesende, den schoutet bewaerden, dit was den Soen van eenen Geuschen Captyn te Vlissingen op de Schepen, en hy hadde eenen Oom genoemt Captyn Worst, desen was Admirael op de schepen, desen jongen genomen hebbende, hebbende hem gevoert naer Vlissingen, ende een van dese stoute gasten was een Borgher van Antwerpen eenen torff drager. Ende hier om heeft den schoutet Vermeeren van 't Spaensch Hoff feer lange gevanghen geseten, ten huyse van Jan van Immerceel Marckgrave alhier.

Den 13. July op Sinte Magrieten dach, soo wert de Stat Haerlem in Hollant opgegeven, door faute van victalie, in handen van Duc d'Alvens Sone als Captyn Major van den Spaenschen Legher, die daer voor lach, op conditie, dat Spaigniaerts daer in comende alle de Borghers souden nemen in genade, d'welck sy niet en

+ 1573.

[p. 251]

ben gehouden, want daer wirden tusschen de sevenhondert⁺ en agthondert soldaten onthooft en doot geslaghen, sonder de Borghers.

Op den 15. July, heeft t'Antwerpen de groote Clocke geluyt ende een schoen Misse gedaen in onse Lieve Vrouwen Kercken en op het Casteel seer geschoten.

Den 2. Augusti namen de Gheusen in het slot Rammekens by Vlissingen in Zeelant gelegen door verradery van den Captyn.

Item den 4. Augustus voeren van Antwerpen twee en sestich oorloch schepen en minutie schepen, ontrent hondert t' samen, en voeren teghen den Gheusen naer Vlissinghen.

Den 12. Augusti, soo is in Spaignien te Madril den tweeden Soen van Coninck Philips en Anna van Ostenryck geboren, ende hy is genoemt Carolus.

Item den 27. quamen die Vrybuetersche Geusen te Schoeten, ende namen daer gevangen Joncker Marten van Ranst Schepen van Antwerpen, een ryck out Man, en voerden hem te Dordrecht in Hollant, en was daer gevangen tot den 30. November, tot dat hy betaelt hadde menich hondert gulden van rantsoen.

Noch op den selven dach synder vuyt Zeelant weder comen van onse Schepen t'Antwerpen negenthien van die den 4. Augustus affvoeren ende hebbende gelaten twe en twintig schepen, daer Captyn aff was Bevoys.

Op den 1. September ontrent vyf uren 's morghens, hebben de Geusen van het Princen Volck ingenomen Geertruyen Berghen.

Den 4. deser quam Duc de Medina vuyt Spaignien, meynende te syn Gouverneur van Neerlant. Op den selven dach syn de reste van onse schepen comen t' Antwerpen soo groote als cleyne.

+ 1573.

[p. 252]

⁺ Op den 16. September, wirt binnen Gheertruyer Berghe doot geslagen Captyn Erras van syn eyghen volck om verradery wille, soo men seyde, en was opper Captyn van de Gheusen.

Den 2. October, wirt op de Ingelsche Caye gehangen eenen Spaenschen Soldaet.

Den 3. Octobris, syn vuyt Antwerpen getrocken naer Breda op Geertruyen Berge een Vendel Hoochduytsche en vierhondert Walen met groote stucken geschuts, clooten, poeder en andere munitie van Oorloch.

Den 6. Octobris, wirden t' Antwerpen verbrant op de Meert drie vrouwen en een schoon Jonge Dochter om den Doop wille.

Item den 21. dede Capiteyn Bevoys hangen eenen Wael op de Meer by het Cruys.

Den 15. en 16. Novembris, begonst men seventich schepen soo Oorloch als Victalie Schoepen gereet te maken naer Zeelant, ende den seventiende derselven voeren de eerste aff, en in 't varen schoten sy los twee metalen stucken met seer sware ysere clooten naer het stat waerts op de Engelsche Caye, door de Poort, op een hoec Huys, waer van ses persoonen doot bleven.

Op den selven dach, is te Brussel eerst ingecomen den grooten Commandeur van de Cruysheeren vuyt Spaignien, Don Loys, om te wesen Gouverneur van het Nederlant.

Den 17. Novembris, wirt in het Casteel eenen Capiteyn vuyt Vranckeryck genoemt Monsieur de Seuly geworcht met een d' weele desen was gevanghen voor Bergenhenegou, daer alle de Francoysen verslagen wirden.

Den 18. wirt op de Meert gebrant een Vrou met een Jonck Meysken om de Herdooperye.

+ 1573.

[p. 253]

Den 30. hebben de Gheusen Rommerswael in Zeelant⁺ affgebrant.

Item den selven dach op Sinte Andries dach, gaff Duc d' Alve syn Gouverneurschap aen Don Loys Commandeur tot Brussel.

Ende op den selven dach heeft den Commandeur aldaer synen Eedt gedaen als Gouverneur ons Conincx Philips.

Den 10. Decembris, wirt Middelborch gespyst van ons Commandeurs volck.

Den 15. Decembris, wirt t' Antwerpen op den hoeck van de Avansstraet vermoort Jan Machielsen Soone in de Byle. Op den selven dach trock Duc d' Alve naer Namen, en van daer voorts naer Spaignien by den Coninck Philips. Item op den selven dach t' savonts wirt op straet t' Antwerpen, op Schutters Put vermoort, den Clerck van den bloede van Capdieven.

Den 23. Decembris, is Don Loys als nieu Gouverneur eerst gecomen t' Antwerpen met schoonen staet.

Den 3. January, wirt t' Antwerpen in syn hooft gewont eenen Spaenschen Heer, genoemt Jan de Mendosse, van een Lackay van Champay Gouverneur van Antwerpen, en hy wirt daerom onthalst op de Meerbrugge, den sesde January, eer Jan de Mendosse doot was, maer hy stierff corts daer naer van de quetsure.

Den 26. January, borste op een plaet by Sastingen Gielis Hofmans Schip, een Ryck Coopman van Antwerpen, dat hy hadde doen maken voor syn Huysvrouwe, dit verdronck daer met alle de goederen van Coopmanschap wel weert dertich duysent guldens.

Den 27. January, is den Commandeur van Antwerpen gereyst naer Bergen op Zoom, ende daer comende dede den Gouverneur de Spaensche Soldaten seer schieten van blytschap, soo dat het vier in 't cruyt

+ 1573.

[p. 254]

⁺ quamp en daer bleven veertich Spaigniaerts aff door.

Den 28. January, wirden op de Meerbrugghe twee Walen gehanghen Pyconiers.

Den 29. deser, wirden op het galgenvelt drie gehanghen, en was de eerste Justitie buyten naer de Troubelen.

Item alsdoen voeren van Berghen op Zoom naer Vlissinghen, en de Gheusen creghen den Admirael, den Vice Admirael met noch veel meer andere Schepen met Capiteyns en Soldaten gevanghen, van de welcke veel doot geslaghen en over het boort wirden geworpen.

Den 3. February snachts, ontrent een ure, sach men een groot teecken in de locht van Ruyters en Knechten.

Den 18. wirden op de Royansche Caye in de nieu Stat twee gehangen.

Den 19. February, is de stat Middelborch in Zeelant opgegeven in handen van den Prince van Orangien en dat door faute van Victualie en grooten honger, want sy aten Peerden, Honden, Catten en Ratten, &c. met contractt nochtans, dat Capiteyn Dragon met syn Spaigniaerts daer vry mochten vuytgaen.

Item den 23. February, en was Vastenavont Dach, is Capiteyn Dragon vuyt Middelborch t' Antwerpen gecomen.

Den selven dach wirden buyten Antwerpen op 't galgenvelt gehangen vyf Geusen.

Item 27. February, syn binnen Antwerpen gecomen acht hondert Spaigniaerts.

Den 3. Meert, syn binnen Antwerpen gecomen, een Vendel Duytsche en een Vendel Walsche Soldaten.

Den sesde Meert, wirt Hoochstraten van de Geusen berooft.

+ 1573.