Antwerpsch chronykje, in het welk zeer veele en elders te vergeefsch gezogte geschiedenissen sedert den jare 1500 tot het jaar 1574 zoo in die toen vermaarde koopstad als de andere steden van Nederland

[1569]

⁺ In 't jaer 1569. den agt en twintichste April, is tot Brussel ingecomen eenen Legaet vuyt Roemen gesonden van den Paus Pius den vyfden van dien naem, brengende met hem een costelyck lanck sweert ende eenen costelycken hoet gevodert met costelycke armenie vellen, die hy Duc d' Alve gepresenteert heeft, desen Legaet wirt teghen den avont tot Brussel seer triumphantelyck ingehaelt van den Ducks Edelen.

Den 30. Apriel t' Saterdachs, syn t' Antwerpen levendich verbrant twee Vrouwen die herdoopt waren, ende wilden haer valscheyt niet affgaen.

Den 3. Mey, en was Heylighe Cruysdach, heeft vergadert geweest den Breeden Raet, waer in gecon-

+ 1569.

[p. 191]

senteert is, tot discretie van Duc d' Alve lex salvo, dat⁺ die andere drie steden in Brabant consenteren de petitie, te weten den hondersten, twintichste ende thiende penninck van alle hafelycke en erfelycke goederen met oock aengaende de coopmanschap alsoo dicwils al sy vertiert en vercocht soude worden, waer door hier groote murmuratie onder de gemeynte quamp.

Den 5. deser heeft t' Antwerpen in de Valckstraet een Vrouwe haer selven verhanghen in haren kelder, sy wirt gevoert op het galgen velt ende in een micke gehangen. Noch op den selven dach is op Sainte Andries Kerckhof ontgraven een doot mans lichaem dat snachts te voren in d' erde gesteken was sonder ymants wete, desen is oock aen de galge gevoert en gegraven. Item noch op den selven dach heeft men tot hunnen verantwoorde geroepen al die van dit mans gegraven lichaem wisten of waer hy was gestorven. Item tot Brussel wirden ingeroepen sommighe vrouwen die herdoopt waren met sommige Boeckvercoopers en oock van haer vrouwen, die haer kinders hadden doen doopen in de valsche Kerck.

Den 8. deser heeft men een devote Processie om de Meert gegaen, Godt Almachtich biddende hy toch regen verleenen wilde, want het in drie maenden niet veel geregent en hadde, doen seer coude Ooste Winden gewaeyt ende in de Goy Weke ende daer naer noch seer hard vroes, wel eenen terlinck dick, alsoo dat by menschen gedencken noyt soo langhe cout geweest noch gevrosen en hadde tot halff van Meert naer Paeschen.

Noch op den selven dach, hebben sommighe Sectarisen Calvinisten van Antwerpen haer wederom vervordert by Wynegem ende Oeuleghem vergaderinghe te houden, om aldaer te Preecken, sterck ontrent

+ 1569.

[p. 192]

⁺ twee hondert in een boschen, ende dit quamp vuyt, alsoo datter binnen twee dagen binnen de stad eenen wirt gevanghen genaempt Meester Jeronymus Vranc, een out man die langen tyt Advocaat geweest hadde, desen wirt met schoenen dage gevangen en terstont gepynicht, hy bedrocher veel, men seyde dat hy synen eygen Soen bedraghen hadde, waerom dat hy naer Brussel gevoert wirde, alwaer hy vuyt de gevanckenisse brack.

Den 12. deser, syn snachts t' Antwerpen van 't Hoffs weghen sommige rycke Borghers en treffelycke lieden van hun bedde gehaelt geweest, maer de oorsake waer om en wist men niet onder de gemeyne Borghers, dat men vermoeyden was om hun woeckerye.

Den 13. deser, is t' Antwerpen vergadert den Breeden Raet op het Stadthuys, waer in dat ontpoortert is geweest den voorschreve Jeronymus Vrancx, om dat hy tot Wyneghem in 't bosken ter Predicatien hadden geweest, ja men seyde, dat hy het volck aldaer vergadert selver vuyt leyde de brieven van Sinte Pauwels om het volck by een te houden tot dat den principalen Predicant quamp.

Den 14 Mey, t' Saterdachs smorghens, syn van Antwerpen naer Brussel gevoert twee wagens gevangene met acht Borghers by den Hertoge d' Alve.

Den 15. Mey, heeft men van 't Hooffs wegen geboden alle Droslaerden, Meyers, en Officiers &c. van alle Dorpen vryheden des Marckgraeffschap van Antwerpen, scherpe wacht te houden, dat nerghens in eenige corenvelden, boschen, heggen oft hagen, eenige vergaderinge off Predicatie soude geschieden, ende dat de Officiers selver vuyt elck Dorp souden kiesen weerbaer mannen tot haer assistentie om alsulcken inconvenienten te beletten of anders soude het Hoff Crysknechten stellen.

+ 1569.

[p. 193]

Den 16. Mey, t' 's Maendachs in de Cruys dagen,⁺ heeft den geestelycken staet van Saint Joris met de Cruycen Processie gegaen op het Nieu Casteel voor de eerste reyse, ende men heefter een solemneel Misse in musyck met alderley schoen spel van snaren gesongen en Sermoen gedaen.

Noch op den selven dach, heeft den Officier van Antwerpen vuyt de Venus straet gehaelt een doot mans lichaem, genoemt Bartholomeus een Makelaer, ende eenen strop aen den hals hebbende, is alsoo vuyt den huyse gesleept geweest op een slyc kerre en is alsoo aen 't galghen velt gevoegt geweest ende aen een galghe gehangen, om dat hy sonder de rechten van de Heylige Kercke was gestorven dese in syn doot bedde versmadende.

Den 25. Mey, syn op de Merct levendich verbrant vier Herdoepers buyten aen staecken gehangen. Item noch op den selven dach heeft Duc d' Alve te Brussel doen onthalsen drie vuyt Holland, ende twee doen branden Sectarissen van Dornick, en noch twee Spangniaerts doen hangen.

Den 27. deser is Duc d' Alve met syn twee Soenen, te weten den Gran Prior en Don Frederico, gecomen tot Antwerpen te water met de Bargie in Sainte Michiels Clooster t'savonts ten ses uren, en het Nieu Casteel bedreef groote triumphe, want men schoter alle de groote ende de cleyne stucken aff die daer waren.

Noch op den selven dach heeft de Justitie van Antwerpen, by de Vismeert gehaelt een doot mans lichaem en hem geschiede als Bartholomeus den Makelaer.

In 't selve jaer van 69. den eerste July, is Duc d' Alve te Peerde getrocken van Antwerpen naer Mechelen en tot Brussel gecomen, maer syn twee Soenen bleven hier als Gouverneurs.

+ 1569.

[p. 194]

⁺ Den 11. Juny, t' Saterdachs is t' Antwerpen op de Meerckt een Houdtvoerder gericht, die eenen dootslach gedaen hadde, dese daechde dry dagen daer naer ten oordeel die van syn doot oorsake waren, ende maeckte veel spels eer hy knielen wilde seggende, dat hy onnosel stierff om dat hy den dootslach onverhust gedaen hadde, maer hy hadde oock sommige Herdoopers met hem willen los maken vuyt de gevanckenisse daer hy principael om stierff.

Den 12. Juny, t' Sondachs naer het Heylich Sacraments dach, hebben de Sanghers van onse Lieve Vrouwen op het nieuw Casteel een sollemneel Misse gesongen in musyck, ende daer naer Processie gegaen met het Heylige Sacrament van binnen het nieu Casteel, d' welck dede Heer Matheus Vermasen Cappelaen aldaer.

Den 22 Juny, des 's Woensdachs syn t' Antwerpen op de groote Merckt levendich verbrant twee Herdoopers, om dar sy in haer valsche opinie persisteerden, en door het groot vier dat rontsom hun stont isser een houten huys genoemt den Bonten Mantel ontsteken geworden, maer den brant wirt terstont geslicht.

Den 30. deser heeft den Capiteyn van het Casteel van Antwerpen voor het selve doen hanghen eenen Spaenschen Ritmeester, om dat hy 's dachs te vooren sonder Paspoert of consent vertrecken wilde naer Spaignien met noch vyf andere Soldaten.

Den 15. July, 's Donderdachs snachts hebben tot Turnhout gecomen achtien Sectarissen met gewelt inbrekende in het Vosters huys, hebben daer twee Beeltstormers los gelaten ende op eenen wagen wechgevoert, dat men niet en wist waer syse gelaten hadden, al wast dat aldaer lach een bende Ruyters van Duc d' Alves weghen om scherpe wacht te houden.

+ 1569.

[p. 195]

Den 24. deser hebben de spaensche Soldaten op het⁺ nieu Casteel seer geschoeten, om dat Saint Jacobs avont was haren patroen, ende daer syn sommige busschen, genoemt cameren, geborsten alsoo dat sommighe Busschieters en andere seer gequest syn geweest, verliesende armen ende beenen ende de stucken syn gevlogen tot op 't Kiel ende in de stad door een dack ende muer eens huys gestaen in de Gasthuys strate, toebehoorende Heer Mattheus Despommereus.

Den 25. deser op Saint Jacobs dach geschiedender een groot ongeluck by den Postmeester aen den Driehoeck, want daer een cleyn meysken van Rutgeert den Cleermaker doot bleef onder een spil van eenen wintmeulen die omrolde daer dit kint lach aen en speelde.

Den 28. heeft Duc d' Alve doen vergaderen den Breeden Raet, van Antwerpen, Loven, Brussel, t' s' Hertogenbosch om te consenteren den hondersten, twintichtighsten ende thiende penninck op alle Coopmanschappen alsoo dicwils als sy souden verhanteert worden, maer de gemeynte hevet den Hertoch geheel affgesmeten niet te geven, want het onmogelyck was. Op den selven dach heeft de Justitie van Antwerpen op het galgen velt doen graven in een dootkist een lichaem van een out Engelschman, gehaelt vuyt de Wyngaert straet op een slyckkerre die sonder Kercken rechten gestorven was.

Den 30. July t' Saterdachs is t' Antwerpen gecomen in 't Clooster van de Bogaerden eenen Minnebroeder wesende een Legaet, gesonden van den Paus vuyt Roemen, ende desen heeft gereformeert het Bogaerde Clooster binnen Antwerpen ende geheel Brabant door dat subject makende de Minnebroeders Ordene, ende de Patres die hem rebel waren ende het mandaet des

+ 1569.

[p. 196]

⁺ Paus niet en wilden obedieren, heeft hy affgeseyt en eenen anderen oversten haer gestelt, doende een beloofte met gansch de andere religiose subject voortaen te syn de Ministers van de Minnebroers, waer door in alle de steden grooten twist quamp onder de Bogaerden en Borgers, want het noyt gesien en was dat de Minnebroeders tegen hun opstelden.

Item den eersten Augusty, geschieden buyten de stat by Saint Joris Poort een groot gerucht onder de Duytsche Crysknechten en Borgers soo datter veel gequest werden.

Den 6. Augusty, t' Saterdachs syn op de groote Merct levendich verbrant twee Sectarissen, die in hun huysen heymelyck Predicatie gehouden hadden, en om dat sy persevereerden in haer valsch geloof, sy wirden buyten op staken gestelt, naer dat sy doot waren, alsmen de Justitie doen soude quamper een groot gedrang van de quaetwillige, soo dat de Crysknechten velden haer spicien en sloegen in den hoop, soo dat het volck met groote hoopen al van de Merct vloot. Noch op den selven dach heeft men op den Steen verdroncken eenen man van tachtig jaren, die ooc heymelyck predicatie hadde gehouden, desen wirt daer gejusticeert om dat hy so flau wirt, dat hy met de andere op de Mert niet en cost geraken, ende hy is ooc op 't galgevelt met de andere gehangen geweest.

Den 8. Augustus t' savonts heeft men van de Meerct gedaen de galge, die langen tyt daer gestaen hadde ende menich aen gestorven. Op den selven dach begost men t'Antwerpen op de Merct voor 'tStathuys de mate te nemen van het perck om aldaer een Tornoy spel te spelen, want Sinjeur Sancies Davila spaigniaert, als Casteleyn van het Antwerps Casteel Bruydegom was met de Docter van Sinjeur Loepes Galia, oock Spai-

+ 1569.

[p. 197]

gniaert tot Bruge, en men brack ooc dat houten wackhuys⁺ aff op de Meert, dat daer lange gestaen hadde om Conte Lodrons knechten daer in te waken, ende op de plaets wirt een viercant parck gemackt van witten arduyn, om aldaer te voet in te Tornoyen, men graefde aldaer ooc lange voeren om met loepende vieren te schieten.

Den 10 deser op Sinte Lauwereys dach heeft men alhier gehouden een devote Processie met het Heylich Sacrament om de groote Meert, ter causen den gedurighen reghen ende deerlycken oost, want wel derthien weken achter een in Brabant, Vlanderen, Hollant, Zeelant hadde geregent, alsoo dat men gheen hoy, cooren, noch ter we droch van den velde gecrygen en conde, maer om menich hondert florynen op 't velt bedorven was, alsoo dat noyt sulcken oost gesien en was.

Den 13. Augustus, t' saterdachs teghen den avondt is van Brugghe, (van over t' veer) gecomen den Casteleyn van Antwerpen met syn voorsz. Bruyt ende de soldaten van het Casteel deden grote blyschap met schieten tot dat hy aen d'Bierhooft aen quamp, daer ons Heeren van der Stat hem willecom hieten, hem convoyerende in 't Kipdorp ten huyse van den Pagador daer hy logeerde, ende wirt aldaer getrout den 14. Augusti van Heer Silvester Pardo Canoninck en Neve van de Bruyt.

Den 15. deser, op onse Lieve Vrouwen dach naer den noen wirt 'er een triumphelyck Tornoyspel gehouden op de Mert, want daer waren wel twaelf benden spaigniaerts en alle de spaensche Heeren, Captyns en Bevelhebbers quamen ter wylen van het Casteel elck soo costelyck geaccoutreert, d'een met vergulde Harnaschen d'ander met versilverde ende de derde met coleurde

+ 1569.

[p. 198]

⁺ hebbende voor hun ryen eenen vergulden waghen seer costelyck geciert, daer op sittende Cupido geaccompaignieert met veel Campioenen elck een witte lancie in haer hant hebbende ende boven haer stont een levende Haen, dese alsoo op de Meert comende hebben in 't voorsz. peerk te voet gedaen een steeck spel, in presentie van de nieu gehouden, daer naer werdender veelderhande manieren van vierpylen, gricxvier en andere affgeschoten op alle de hoecken, in 't midden liep ooc een schoen vierwerck, al wast dat seer regende; 't 's avonts deden de Heeren een banquet, ende schenckten de nieu gehouden, tweeduysent guldens boven alle de oncosten, alsoo dat dese feest de stat wel coste agt duysent gulden.

Den 17. deser witt 'er op de Meerbrugghe weder gehouden een steeck spel te peerde, seer costelyck gehabitueert voor het huys van Anthonis del Ryo, daer de Bruyt lach met veel edel vrouwen die het Tornoyspel aenschouden, want sy door eenen yseren rinck staken met haer lancien te peerde, de welcke al behanghen waren met goude ende silvere lakens met dier opsaten, ten lesten op eenen levenden gewapenden man, sittende met een sael op een houten peert, hier naer synder veel vierpylen geschoten.

Den 18. deser heeft de Gran Prieur, Duc d'Alvens Soen, op het nieu Casteel gehouden een coestelycke bancquet, ter eeren de Bruyt, waar men ooc alsdoen hiel een Tornoyspel te voet, maer eer die feest ten eynde was, quamper een groot onweer van donder en blixem met eenen vuytermaten grooten slach regen dat sulcx noeyt gesien en is.

Den 23. deser is buyten Antwerpen achter de oude galge gevonden van de kinderen een oude leeren tessche vol goude realen van drie florynen en een half 't stuck, een groote menichte noch met Heurens guldens van

+ 1569.

[p. 199]

twaelf stuyvers 't stuck, daer by costelycke bagghen,⁺ goude Juweelen weert synde wel tweeduysent guldens, welcke verrotte tesche geopenbaert is met het affschieten van een hooge grachte door den overvloedigen regen.

Den 24. Augusti op Sinte Bartholomeus dach soo is t'Antwerpen van de Catelyne vest gevoert aen de galge een doot lichaem van eenen Cleermaker en aldus begraven geweest om dat hy sonder Kercken rechten was gestorven.

In 't beginsel van September Anno 1569. syn vuyt Ingelant vergadert in een geweldich oorlochs schip vol minutie van oorlochs mannen, ontrent agthondert soo verloepers, rebellen, smalleheeren, edele, jonckeren en ander fugitiven vuyt Hollant gebannen, en ooc vuyt Zeelant, Brabant en Vlaenderen, dese hebben op de Zee tusschen Hollant en Vrieslant al te grooten quaet gedaen te water en te lande, want sy namen alle de schepen daer voor by vaerende, doende de Schippers rantsoenen off anders bielden sy de schepen met coopmanschap geladen ende allen het volck dat daer inne was voerden sy naer Ingelant, s' nachts liepen sy het lant in al om mevende ende brantstichtende, Closters en Kercken beroevende, drinckende haer sat in haer schepen vuyt de goude en silvere kelcken en ciborien, ende dese Zeeroevers hiet men de water geusen.

Den 12. September is tot Loeven openbaerlyck levendich gesoden geweest eenen Rentmeester, die valsch gelt gemunt hadden in Vlaenderen en Loeven vuytgegeven, desen wirt met een wippe in den siedenden ketel in en vuytgelaten soo lanc als hy leefde, om dat hy oock een Sectaris was en bleef in syn opinie obstinaet totter doot toe.

Den 15. deser, in der nacht syn tot Brussel vuyt de

+ 1569.

[p. 200]

⁺ gevanckenisse gebroken agttien van Duc d'Alvens gevangenen, meest al ketters en souden al gejusticeert geworden hebben geweest, hadden sy niet een gadt gemackt met subtylheyt in eenen toren daer sy insaten, hier onder was oock Mr. Jeronymus Franck Advocaet van Antwerpen.

Den 16. deser is t'Antwerpen ter puyen affgepubliceert, dat niemant van de fugitiven logeren, gelt noch eenighe hulp doen en soude op de punitie van de galge, maer dat men hun moest aenbrengen aen officiers ter plaetsen daer men weten soude dat eenich bevonden ware.

Den 27. deser heeft Hugo Knaep ende Boochmaker van den ouden Cruysboge t'Antwerpen geschoten hondert witten in den doel van den Jongen voetboghe van 's morgens ten seven uren tot den eenen naer noen, daer hy wel twaelf pond vlaems mede wont, dese witten schoot hy staende op 's heeren straten achter de wappere by de Brouwerye de halffmane, en namp syn gemerck tusschen twee huysen op een taxken van eenen lindenboom die in 't schutters hoff stont, vyftig roeden van den doel stont hy, soo dat hy hoff, noch doel, noch wit en sach dan boomen, d'welck seer te verwonderen was.

Den 8. October t'saterdachs is t'Antwerpen op den steen onthooft een schoen jonge vrouwe om dat sy haren eygen man vermoert hadde en wirt tot de Predicheeren begraven.

Den 12. deser is op de groote Merct levendich verbrant eenen Wederdoeper, en buyten aen eenen staeck gehangen op galgen velt om dat hy in syn valsch geloof persevereerde.

Den 16. deser, t'sondachs naer den noen hebben twee backers knechts van Antwerpen, de Kerck van Ho-

+ 1569.

[p. 201]

bocken ontstucken gesmeten, waer door groot ramoer⁺ int Dorp was, alsoo het de Huyslieden den eenen vinghen, maer den anderen die ontliept.

Den 11. Novembris int selve Jaar van 69. op Ste Mertens dach, syn t'Antwerpen van Brussel 2. Wagens ingecomen en sommige Peerde Volck met 2. gevangenen, waer van den eenen was geweest Controleur van het Casteel van Antwerpen een ryck Man.

Den 12. deser is t'Antwerpen van den steen gevoert voor het nieu Casteel derselver Stadt den Controleur en wirt aldaer onthooft en daer naer gevirendeelt, en de vier quartieren wirden aen een half galgen gehangen, maer t'sanderdachs wirden sy affgedaen en aldaer gegraven, en het hooft wirt boven St. Joris Poort op een sperre gestelt, en stont daer heel lanck om dat hem opgeleyt wirt eenighe heymelycke Aliancie en Verraderye gedaen te hebben, in 't leveren van het Casteel voorschreeven in handen van den Princen van Orangien, op het welk hy antwoorde openbaerlik en de doot op stierff dat hy daer af onnoosel was.

Den 15. deser is t'Antwerpen op de groote Merct geschavotteert geweest in syn Lynwaet met eenen strop om synen hals en boven vast gemackt, aen een halve galge, eenen Man die den Walschen Predicant in den Minnebroers Kerke in syn Sermoen berispt hadde, en vuytreckende eenen Poigniaert voor den Preckstoel heeft aldaer groot ramoer gestelt onder het Sermoen, alsoo dat hem de Borghers in de Kerck selver volchden en op steen brachten, desen seydemen dat hy sot was, anders soude hy om die commotien gestorven hebben.

Den 19. deser t'Saterdachs, syn t'Antwerpen van den steen gevoert geweest seven jonge Dieven en Straetschynders, die de Buytenlieden handen en voeten gebonden hadden, waer aff de drie op 't Galghenvelt

+ 1569.

[p. 202]

⁺ werden gehangen, en de andere vier wirden aldaer levendich gebrant. Dit was de eerste Justitie die Heer Jan van Immerseel Marcgrave hadde op 't Galgenvelt derven doen zedert de destructie der Kerke Anno 1566. de Misdadigen reden eerst vuyt de Stat ten halver twaleff om datter questie was onder den Magistraet, wat doot sy sterven souden, naer haer boos quaet en om dat sy al seer jonk waren, alsoo dat sy onder haer sevenen bybrochten hondertsesentwintig jaren.

Den 22. deser is t'Antwerpen aen Tappesiers pant gerecht geweest eenen Hoochduytschen Krysman, om dat hy eenen valschen Eet gedaen hadde van een Schaep dat hy buyten gestolen en doot geschoten hadde en hadt in de Stat gebrocht en opgegeten.

Den 23. Novembris, syn op de groote Meert levendich gebrant twee jonge Gesellen en een Vrouwe om dat sy bleven by haer valsche Sectte der Herdoepers, dese Lichaemen wierden op 't Galgenvelt buyten gehangen.

Den 13 January 1569. Stylo Brabantiae, soo heeft den Marckgrave t'Antwerpen in onse L. Vrouwen Kerckehoof doen ontgraven een Vrouwe met de kiste, die daer ses dagen gelegen hadde, en op 't galgenvelt doen graven, om dat sy sonder Kerkenrecht gestorven was, en eenen valschen Predicant by haren sterffdach begeert en gehadt hadde.

Den 11. February in 't Jaer 69 t'Saterdachs naer den noen, syn tot Brussel voor 't Hoff des Conincx van Duc Dalvens wegen, gegesselt geweest, aen staken van galgen gebonden synde, den Leuytenant en Clerck van Spelleken de roye roede, om dat hy gecomposeert en heymelyck gelt genomen hadde van de Rebellen des Conincx Philips van Spagnien. Terstont daer naer is Spelleken roye roede in Brabant van 'sHooff wegen daer gebracht om gehangen te worden, ende hy de voor-

+ 1569.

[p. 203]

schreve twe Knechts gecust hebbende is voorwaerts alsoo⁺ met den Scherprechter op de Leere gegaen met den strop, en heeft hem selven van de Leere geworpen, en terstont is syn root haer en baert met syn aensicht soo sweert als eenen Moriaen geworden, alsoo dat hem een iegelyck verwonderde die 't sag, maer doet synde, is hem eenen Brief op synen boesem gespelt, daer in aldus stondt geschreven: Om dat desen gedaen heeft onrechverdige Justitie over de Rebellen des Conincx ende met hun gecomposeert en het gelt nemende heeftse laten loopen: daerom heeft hy 't met den hals moeten becoopen.

Maer cort daer naer, is het Lichaem affgedaen, synde eerlyck met vyftig Torsen in 't Predicheren Clooster begraven met veel Spangniaerts geaccompaignieert.

Den 16. February is tot Brussel voort 't hooft gegesselt geweest de Maerte van 't voorschreve Spelleken, aen denselven stack staende met eenen strop om haren hals, ende de galg gecust hebbende is noch gebannen geweest, om sommige quade feyten die sy met haren Meester gedaen hadde.

Op den selven dach is by Dort een Schip genomen ende gespolieert van elf Watergeusen, smalle Jonckers synde, die met een Schuyte gecomen syn aen 't Boort van dit Schip, vuyt de Haven van Engelant, ende sy hebben vuyt dit Schip genomen wel vyfduysent Daelders Gelts, waer aff sommige Duc d'Alve toequamen van de confiscatie van Hollant, het ander part toecomende sommige Coopluiden van Antwerpen. Dit Schip geploendert hebbende, hebben 't metten Volck op een plaat gevoert, ende affgeworpen hebbende het roer om dat sy niet vervolcht en souden worden, syn met hun Schuyt ende met allen 'tgelt en Coopmans goet gevaren in Engelant haren roofnest.

+ 1569.

[p. 204]

⁺ Den 6. Meert syn buyten Antwerpen op het Galgenvelt gegraven van de Justitie weghen een doot Lichaem van Dirick Bosyn, eenen rycken suycker backer, woonende in de peerpoet straet, om dat hy sonder kerken rechten was gestorven, hy hadde oock geweest op de meer met synen geweer tegen den Coninck, daarom hinck hy met een kist aen een galge.

Den 15. Meert, s' woendachs in de pallem weeck, syn op de merct levendich verbrant twee herdoepers, ende buyten aen staecken gestelt. Noch op den selven dach heeft Duc d' Alve levendich tot Brussel doen branden eenen Edelman, die by den Prince van Orangien geweest hadde, ende met hem geallieert tegen den Coninck. Maer om dat desen misdadigen qualyck tegen den Hertoge gesproken hadde, daerom dede hy hem eerst syn tonge aff snyden eer hy ter doot ginck om gebrant te worden. In dese weecke synder t' Antwerpen van den steen veel gevangenen, quaetdoenders, op den werff t' schepe gegaen naer Spaignien, om aldaer op de galeyen te worden geset tegen den Teurck, ende de witte mooren, want sy meest al het lyff verbeurt hadden.

Item den 19. deser, op den pallemen sondach, heeft men t' Antwerpen van onse L. Vrouwen Kerck, tot de borcht een devote processie gehouden met de heeren de Ridders van Jerusalem, die weder hebben doen trecken met de twaelff Appostelen de selve figure of beelt van Christus, dat de geusen bedorven hadden, op de Eselinne sittende, ter memorie dat onse salichmaker als doen soo quamp in Jerusalem, ende dit was d'eerste reyse naer de destructie der kerken dat men dese processie aldus dede.

Den 22. deser en was schorsselen woensdach, heeft Duc d' Alve tot Brussel, doen sieden den principalen

+ 1569.

[p. 205]

muntmeester levendich, die hier in 't Nederlant hadde doen⁺ munten de valsche daelders, en ander valsch gout. Maer syn medegesellen wirden aldaer onthalst, om het selve feyt. Noch op den selven dach, heeft Conte Lodron en Conte Jeronimo t' Antwerpen affgedanckt en betalinghe gedaen, de vier leste vendelen hoochduytse knechten, en dit geschieden op de pleyne van tapicerypant elck paspoort gegeven, en alsoo trocken sy naer haar Lant.

Die in dit Jaer 67. niet en is bedorven,
En de het Jaer 68. niet en is gestorven,
Ende het Jaer 69. niet en is geslegen,
Die sal het Jaer 70. wonder weten te segen.

FINIS CORONAT OPUS.

Anno 1570. Den lesten Meert naer Paesschen. is Capteyn⁺ Lodron t' enemael van Antwerpen getrocken, affgedanckt synde, meynende naer Italien met veel gelts en Juweelen te trecken, maer te Valencyn komende, hebben syn soldaten hem daer gevanghen gehouden voor haer betalinge. Item syn op galgen velt alsdoen gehangen geweest eenen ouden wael met een walinne, die gelt geschroyt hadden, ende soo men de Justitie dede soo isser een ryc man syn borse vuyt synen sack gestolen, maer sy wirden bey bekent, en by de galge gevangen ende op den geschilderden wagen gestelt en alsoo binnen den steen gevoert.

In de helfft van April, syn op den steen gestorven wel vysthien of of sesthien gevangenen van een heete cortse, sommighe daer vuyt gedraghen seer cranck, in haer huyse.

+ 1569.

+ 1570.