Logo DBNL
Antwerpsch chronykje, in het welk zeer veele en elders te vergeefsch gezogte geschiedenissen sedert den jare 1500 tot het jaar 1574 zoo in die toen vermaarde koopstad als de andere steden van Nederland (1743)

Antwerpsch chronykje, in het welk zeer veele en elders te vergeefsch gezogte geschiedenissen sedert den jare 1500 tot het jaar 1574 zoo in die toen vermaarde koopstad als de andere steden van Nederland

(1743)–Gerard van Loon–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

[1568]

+ Anno 1568. Stylo Brabantiae den 19. Apriel, wast

dat men van Liere naer Mechelen de Spaigniaerden+ vertrecken sach, maer door andere quade roepen die daer quamen vertrocken sy naer Namen.

Dachs daer naer hebben de Sectarissen stoutelyc staen Preecken op 't Scelt in twee Heuyen tegen over Oustrueel, waerom datter van den Staet een wacht geleyt wirt t' scherp om te sien van wat Schepen dit waren.

Den 16. April Anno voorschreven t' 's maendachs naer beloocken Paesschen, syn van Antwerpen vertrocken vier Vendels Hoochduytsche Knechten van 't Regement van Conte Lodron naer 't Hertoghen Bosch, waer van Captyn was Conte Jeronimo, Lodrons Broeder, om sommich ramoers wille, dat daer geweest hadde onder de Borghers ende Spaigniaerts, ende men seyde dat de Voschesterten Geusen een Stadt op de Mase in hadden, geheeten Ruremonde. Op den selven dach heefft Conte Lodron t' Antwerpen doen voeren vuyt den Stats Eeckhooff wel vyftigh stucken munitien, soo yseren als metalen groote Bussen op het Nieu Casteel van Antwerpen met sommighe tonnen Buspoeder met ysere bollen.

Den 27. deser, op Sint Joris dach, is t' Antwerpen gehangen geweest eenen Palfenier, die tot Antwerpen Crysman geweest hadde, maer verlatende syn Vendelis tot Oustrueel geloopen by de quaetwillige, daer desen in de Batalie wel agtien wonden gecreghen hadde van het Conincx Volck, hem voor doot achtende hadden gansch gespolieert. Maer naermaels siende dat hem t' syns niemant meer aen en trock, is hy 't noch levendich ontcomen tot op de Meerbrugghe by de seditieuse Geusen, ende heeft hem selven gecurreert tot aen der rouven, sonder eenighe salve off cruyden alleen met schoen doeken ende woorden, als het blyckelyck in syn belyt was.

Den 28. April, heeft Conte Lodron op Sinte Mar-

cus+ dach doen voeren alle de munitie van Oorloghe t' Antwerpen vuyt het Nieu Casteel naer het Nieu Stadthuys, ende den selven dach heefft hy selver eenen Borgher gevanghen ontrent de Peerde Merct, ende by hem doen leyden op het Casteel in de gevangenisse daer hy hem dede pynighen.

Noch op den selven dach heefft men een mandement ter Puyen affgeroepen, dat niemant hem vervorderen en soude ander Heeren te dienen dan onsen Gouverneur Duc d'Alve, ende dat niemant voor daen eenighe nieu dinghen versieren off vuytstroyen en soude op de Pene van geesselinghe, want een igelyc doen sonc gelyck hy gebeckt was.

Den 29. April, heefft eenen Spaensche Predicaer de eerste Misse gelesen op het Nieu Casteel in de Nieu Cappelle. In desen tyt was myn Heer van Arenberch met syn Huysvrouwe binnen Antwerpen gecomen, want hy in Vranckeryck geweest hadde met syn bende tot assistentie des Conincx ende moest terstont trecken naer Vrieslant, want daer vergaderinge lach van de wilde Geusen ontrent Groeninghen, daer desen Edelen Heer verslagen wirt.

Item den 2. Mey, synder vuyt Antwerpen getrocken twee Vendelen Hoochduytsche Knechten op het Nieu Casteel om dat te bewaren, ende syn daer vast op gebleven, maer de oude Cleercoopers en Borghers van de Stadt moesten haren Bedden, Sargien ende Huysraet gheven.

Den 9. Mey, geschiedender een leelycke ende deerlyck feyt van de Duytsche wacht, die op 't Schelt de wacht hielden, alsoo quamper een schuyt over vuyt Vlaenderen met veel volckx, ende een Schotsman die daer in de schuyt was, ende wirt van de wacht overhust doot geschoten, soo dat de schuyt omsloech met

allen het volck door de vervaertheyt van 't schieten,+ door dit ramoer waren alle duytsche wakers van het Casteel op de been.

Den 18. Mey, wirden t'Antwerpen van 't Hooffs weghen ingeropen wel hondert mannen en vrouwen die fugetyff waren van de Geuserye, dat sy hun souden comen purgeren op verbeurthen van lyff en goet.

Den 22. Mey, t' Saterdachs ten tien uren voor noene, heeft eenen Spaenschen Predicaer Misse gelesen buyten Antwerpen op het Nieu Casteel ende aldaer gewyt den eersten fondeersteen, den welcken alsdoen terstont geleyt is aen de Zuytsyde van 't selve Casteel van eenen Spaensche Edelman, en voors daer op begonst te fonderen de muragie rontsom het Casteel, d'welck seer qualyck om doen was door de driffachtighen ende waterachtigen gront van het Schelt.

Den 28. Mey, isser ontrent Mechelen eenen Engelschen Prister ende Doctor in de Godtheyt vermoort, van Loven comende te voet, lesende syn getyden, van vier straetschynders.

Den 29. deser, is t'Antwerpen op de groote Meert eenen straetschynder ende dief levendich verbrant.

Den 30. Mey, ontrent den avont isser een groot onweer geweest van donder en blixem alsoo datter van den donder eenen Schippers knecht op Schelt is doot geslaghen geweest.

In 't beginsel van Juny, is t'Antwerpen gecomen eenen swarten vetten Os, lanck ses ellen, hoech seven voeten, wegende levendich sevenentwintig hondert pont, desen sach men om eenen halven stuyver by de Vrouwen Broers.

Item daer naer, op eenen dynsdach voor Sinxen, ende naer den Brusselschen ommeganck, heefft Duc d'Alve vuyt den naem van Coninck Philips doen onthalsen

+ openbaerlyk te Brussel seventien Edelen, die teghen den Coninck rebelle geweest hadden, ende waren dese Persoonen: Gysbrecht van Batenborch, Dierick van Batenborch gebroders; Piere d' Angelot die vier slaghen van den Beul hadde eer syn hooft aff was, Lowys Devinde Tresorier des Conincx tot Ghent, Lowys Cancelier van Cameryck, Harman Galtra, Philips van Wingels, Jehan le Bloys Tourlon, Bartholomeus Piementois, Constantyn Bruynseels, Leyn Pettier van Cameryck Soldaet van Maltha, Jehan Reymaer, Aertus Blandechom den Camerlinck de Brederode, Pierre & Philips Frerers Gentilhommes, Jeham Expedan.

Item op den selven dach, heefft men t'Antwerpen op de groote Merct verbrant twee Herdoopers die haer valsheyt niet affgaen en wilden.

Den 2 Juny, heefft Duc d'Alve tot Brussel noch doen onthooffden drie Edelmans des Conincks, Monsieur de Villeers, Monsieur de Die van Namen, Quyntyn Bevort d'Enghien. Op den selven dach is tot Mechelen eenen Sectaris levendich gebrant, genoemt Lepeleer, om dat hy de valsche Secte weder aenveert hadde, die hy eens verlaten hadde.

Den 4 Juny, heeft Duc d'Alve tot Brussel doen affbreken het Schoen Huys van myn Heer van Culenborch, om dat hy met de Geusen onderteeckent hadde, en aldaer d'eerste confederatie of 't verbont met malkanderen gemackt ende die onderteeckent, daerom heeft hy dat Paleys in den gront doen raseren, ende op de plaetse doen stellen een steenen Pilaer, daer op staende eenen viercanten steen, daer in gehouden was, totter eeuwigher memorie, in vier derhande talen dese naervolghende woorden. Regerende Philips de twede Coninck van Spaignien, in dese syn Eerff Nederlanden ende synde aldaer syn Gouverneur Don Fernando Al-

vares van Toledo Hertoch van Alve, is gedecreteert+ geweest dat Huys ende Hooff onlancx van Floris van Pallant Grave van Cuylenborch, entelycken affgeworpen en geslicht soude werden, tot gedenckenisse ende abominatie van der bevestinghe ende ratificatie der afgryselycker conjuratie en verbontenisse, aldaer gehouden tegen de Religie, Heylige Roomsche Kercke, syne Conincklyke Majesteit en der voorsz. Landen in 't jaer 1568. den 28. Mey.

Noch op den selven dach, heeft Duc d'Alve van het slot van Ghent doen comen tot Brussel myn Heer van Hoorne, met den Grave van Egmont Heeren van de Oorden, geaccompaignieert met tien Vendels Spaensche Voetknechten en vierhondert Peerden, ende hebbense aldaer gevanghen geset op de groote Meert op het Broothuys, ende Spaigniaerts hebben de groote Meert met het Stadthuys ingenomen, ende hebben het Schavot der Justien reet gemackt teghen t' sanderdachs 's morghens, becleende dat rontsom met sweert lanck hanghende laken; Item noch den selven dach 't savonts is dese Copie autentyc van de sententie criminele gepronuntieert, Present Monsieur Barlemont met den Hertoghe van Aerschot beyde Heeren van de Oorden, in presentie van de Grave van Egmont, ende myn Heer van Hooren &c, In deser manieren.

Aengesien dat door de excellentie van de Hertoghe d' Alva, Marcgrave de Coria, Stadhouder, Gouverneur ende Capteyn Generael voor den Coninck onsen genadighen Heere, ende van de Staten van de Nederlanden het Crimineel Proces tusschen den Procureur Generael van syne Majesteit, Heysschere ter eenre, en de Grave l'Amorael van Egmont Prince van Gavre, gevanghen en verweerder ter ander syde gesien de Informatie gedaen by den selven voorsz. Generael Procureur, met alle ty-

telen,+ geschriften en instrumenten door hem vuyt gegeven, ende de belydinghe van den voorsz. gevangenen met syn bescherminghe, instrumenten ende geschriften door syn parthye voortgebrocht tot synder ontlastinghe, gesien oock de fouten ende verhael van den voorsz. Processe, hebbende gecommitteert en misdaen den voorsz. Grave tegen synen Majesteyt favoriserende ende synde een van de complicien van de grouwelycke sweeringhe van den Prince van Orangien en van meer andere Heeren van de Staten, hebben ooc den voorsz. verbonden genomen onder syn bescherminghe ende bewarenisse de Edele Heeren vereenicht ende gecompromitteert ende de quade offitien die hy gemackt heeft in syn Gouvernement van Vlanderen, ten regarde van der Conservatie van ons heylige Catolyck gelove, ende behoedinghe der selver ende van de oproerighe Sectarisen en rebellen der Roomsche Catolycke Kercke ende synen Majesteit van Spangie. Ende ooc gesien al datter verhaelt is in den voorsz. Processe syn Excellentie wel rypelyck beraden met den residerende raet, hem gegheven tot approbatie van den voorschreve Procureur General syn conclusie, hier om soo declareerde hy hem misdaen teghen syne Majesteit ende gerebelleert, ende dat den voorsz. Grave soude met het sweert geexecuteert worden, ende syn hooft gestelt in gemeyne plaetse, wel hooge, op dat het overal wel gesien mocht worden, ende dat men 't aldaer soude laten totter tyt ende wylen dat men het anders geordonneert soude hebben door syn Excellentie, en dat tot castyinghe ende exemple van dat misdaet ende voornemen van den voorsz. Grave van Egmont: gebiedende seer scherpelyck dat hem niemant en vervoordere 't selve van daer te verweeren, op pene van den Lyve: ende tot Confiscatien voor de Cameren van syne Majesteit alle goederen roe-

rende ende onroerende, rechten ende actien, erven en+ gronden van welcke sorte off qualiteyt ende in wat plaetsen die syn mogen off gevonden sullen worden, d'welck pronuntieert heeft geweest door syn weerdicheit tot Brussel den 4 Juny Anno 1568. Onderteeckent ende Onderschreven by den Hertoghen van Alve, ende daer naer geseet ende gelesen in den Rade in syn Presentie, door den Secretaris.

Prats.

t' Sanderdachs den 5. Juny op den noen, heeft Duc d'Alve van 's Conincx weghen, naem, ende bevel, opentlyck tot Brussel op de groote Meert voor 't Broothuys doen onthalsen [door Spelleken den Provosts des Hooffs sittende op den Grave van Hoorens Wittehackeny als Rechter] myn Heere d' Egmont aen hebbende eenen royen dammasten tabaert met eenen hoet vol pluymen ende onder synen hoet een witte servette, welcke Egmont op de stallagie comende al met sweert laken behangen en daer op staende een crucefixs met twee berrende wasche keersen, liggende oock twee lakene cussens ende op elcke syde van de stellagie staende eenen hoogen stack, dus heeft den Prince voorsz synen hoet affgedaen, leggende dien by het Cruys, het welck hy nemende hevet gecust, en synen mantel affdoende heeft op een van de cussens geknielt en syn leste oratie gedaen hebbende tot Godt Almachtig, metten Bischop van Yperen synen Bichtvader Heer Doctor Martinus Riethoven, doen heeft hy de servette selver over syn ooghen getrocken, alsoo onversacht den Scherprechters van Brussel slach verwachtende, die doen eerst van onder de stallagie op quamp en is alsoo deser werelt overleden ende gescheyden.

Dese Justitie aldus nu volbracht synde, hebben de twee van de Spaensche Heeren die met Egmont op 't

+ Schavot gecomen waren, het doot Lichaem omgekeert, affgegaen synde den Scherprechter, naer dat hy alleenlyck den slach gegeven hadde, ende hebbent geleyt op de stellagie onder het swert laken cleet.

Daer naer is oock opgecomen myn Heer van Horen, aen hebbende eenen sweerten mantel, dese vraegden aen de selve Spaensche Heeren, die oock met hem opquamen, of Conte d'Egmont gepasseert was, hebben geantwoort dat waer was, soo heeft hy hem nochtans doot willen sien, ende hem latende sien, heeft ooc syn oratie gedaen aen Godt Almachtich, met den Prochiaen van Cappellen synen Bichtvader, ende hem selven ontcleedende, heeft vromelyck gaen knielen als een vroem onversacht Captyn heeft ooc den selven slach verwacht, ende beyde haer hooffden syn op de voorsz. staken gestelt tot den avont, maer Lichamen bedeckt op de stellagie onder het sweert laken, ende naermaels syn sy eerlyck begraven in haer Heerlyckheden als Heeren van 't gulden Vlies.

Om dese Justitie niet te beletten, stonder wel twintig Vendelen Knechten op de Meert, ende de straten rontsom waren beset met Spaigniaerts, ende de Borghers was bevolen op lyff en goet, dat elck in syn huys soude blyven met besloten deuren tot dat die Justitie volbracht ware, want de Poorten van de Stat ooc soo langhe toe bleven tot naer den middach.

Noch op den selven t' saterdachs en was Sinxen avont, syn t'Antwerpen twee Engelschen op de meert onthooft, die met subtylheyt een contor meynden te berooven ende den cassier vermoorden.

Den 8. Juny 's dyndachs in de Sinxen daghen, heeft Conte Lodron buyten Antwerpen aen de nieu Baghyne Poort van houten, op den noen, willen doen hanghen drie rycke Poorters kinders van Antwerpen, om dat sy

dachs te voeren t' savonts waren over de nieu Vesten+ in de stad gecomen, met consent nochtans van de Schiltwacht, naer de Poort Clock, waerom dat daer groot ramoer onder de gemeynte was vresende eenen oploep, alsoo dat men op sommige plaetsen de deuren toesmeet doemense ter doot leyde, maer sommighe Cooplieden, Nacien en goede Jouffren als myn Vrouwe Amptmans, Jouffrou Pinelle met oock de ouders van de voorschreeve Jonghers ende de gansche gemeynte verbadense aen Conte Lodron om dat het feyt onnoselyck geschiet was. Maer van vreesen sterffer een aff in syn Vaders Huys op den selven dach.

Den 26. deser t' Saterdachs, is op de groote Meert gehanghen geweest eenen Droochscheerder die op de Meer geweest hadde teghen den Coninck in wapenen, en hadde den Prince van Orangien een sinckroer op syn borst gestelt willende hem doorschieten.

Den 27. ontrent den Avont, is Duc d' Alve Goeverneur van het gansch Neerlant binnen Antwerpen gecomen van Brussel met syn Garnisoen, sterck wel drie hondert Peerden, ende vuyt Antwerpen syn hem alle de Capteyns te gemoet gereden.

Den 28. is tot Brussel op de Meert eenen geraybrackt, die men op leyde dat hy de stad van Saint Thomas verraden soude hebben, en Duc d' Alve doorschoten, dese hebbende drie en dertich slaghen heeft noch twee uren geleeft met gebrocken leden, en daer naer noch aght slaghen cryghende is miserabelyck gestorven.

Den 30. is Duc d' Alve weder van Antwerpen naer t' Shertogenbosch getrocken om alsoo te trecken naer Vuytrecht en voorts naer Groeninghen om de Gheute verstooren, want Graeff Lodewyck, Broeder van

+ den Prince van Orangien was haren Capiteyn, maer Duc d' Alve hadde voor Capteyns den Grave van Meghen, en Capityn Vitelly, dese waren oock de opperste Veltheeren.

Den 10. July, is op de groote Mert gerecht geweest eenen Cleermaker out seventich jaren, desen hadde laten predicatie houden naer het gebodt des Conincx in synen kelder: noch wirt gerecht eenen Boer van Eeckeren, desen hadde vermoort eenen Schepen van 't Dorp: Item noch wirter eenen Borduurwerker verbrant, die syn valsche opinie niet en wilde affgaen.

Den 15. deser, op 't scheyden der Apostelen dach, heefft Heer Marten de Cuyper Suffragaen van Cameryck t' Antwerpen geconsacreet ende herwyt onse Lieve Vrouwe Kerchooff met groote solemniteyt, stellende daer op vyf grote houte cruycen, en naer de wydinge smorghens heefft gepreeckt op 't groot Kerckhoff Heer Sebastiaen de opper Prochiaen van de Kercke aldaer, in presentie van den Wybischop, Choordeecken, Canoniken met de geheele wet der stad en ontallycke menichte van Borghers.

Den 19. heefft Conte Lodron op de Meert doen rechten twee Crysknechten, die op 't Casteel gevochten hadden.

Den 20 's Dynsdachs is t' Antwerpen van Duc d' Alve vuyt Vrieslant tydinghe gecomen, hoe dat de Gheusen vertrocken waren vuyt Damme ende vuyt 's Conincx Lant, waerom men dede luyden seer dicmael de Clocke ende men soncker de Misse van den Heyligen Geest in 't musyck, present den geheelen magistraet.

Den 21. July op Saint Marien Magdalena 's dach heefft Duc d' Alve met vyf hondert Spaigniaerts ver-

slaghen wel seven duysent Calvinisten, die gevloden+ waren van Damme naer Emden in Vrieslant.

In dit jaer van 68, hevet soo vruchtbarich geweest in geheel Nederlant, door (Godt heb lof) van coren terwe, geerst, haver en hoy, dat men eenen voyer hoeys cocht voor seven gulden, daer ment t' siaers te voren gecocht hadde om twintich gulden, alsoo dat by mans gedencken noeit meer gewassen en was, want men seyde tot Valencyn op eenen dach ingecomen waren ses hondert waghens met hoy sonder noch ander Poorten.

Den 24 July, is in Spaignien te Madril overleden Don Carlo, outsten Soen van Coninck Philips die van droeffheyt gestorven was om dat syn Vader hem als gevanghen hadde doen houden, de sake waerom moet verholen blyven, oft het soude costen mans lyven.

Den 3. Augusty, 's Dysdachs en heefft men niet moghen wercken off winckels opendoen voor naer den noen, om dat men hielde eenen generael Processie, van den Heylige Sacramente met veel keersen, den Choor Deken Rogier de Taxis droech 't Heylige Sacrament, en Conte Lodron met alle syn Vendrichs, Hoeplieden, ende Edelen met veel devote Borghers met wassen keersen, ter oorsaken van de victorieuse succes dat Godt Almachtich op Maria Magdalenen dach verleent hadde aen onsen Coninck Philips ende Duc d' Alve by Groeningen.

Den 4. Augusty, heefft Heer Jacob Hencxthoven, als opper Capiteyn ende Provost Generael van het Casteel, voor het selve doen hanghen eenen arbeyder die daer aen gegraven hadde om dat hy eenen doot geslaghen hadde, ende de Kercken tot Ghent hadde helpen destrueren, die was syn eerste Justitie op het Casteel gedaen.

+ Den 6. Augusty, is t' Antwerpen gegeesselt eenen slyckvoerder op syn slyckkerre sittende met cosynken den Beul ende synen knaep aen de Ingelsche borse ende voor het Stathuys, om dat hy 's Dynsdachs, als men de Processie hielt, met syn slyckkerre voorby het Heylige Sacrament ryden wilde met gewelt, niet achtende wat hem de wet verbode, waerom hy noch acht jaren vuyt het Marckgraeffschap op de galeye wirt gebannen.

In dese maent heefft Heer Frans Doncker Canoninck en Scholaster met twee Schepenen van de wet, als Heer Houtkappel ende Heer Merthen van Ranst, ontboden alle de Schoelmeesters ende Schoelvrouwen die examinerende, wat sy de Kinders geleert hadden in den Geusen tyt, ende hebben de Meesters al afgestelt van haer leeren om dat sy de Kinders geleert hadde Luytersche Catechismus en andere Geuse Psalmen leeren singhen in haer Scholen, ooc om dat sy met haer Kinders ter valscher predicatien gegaen hadden, waerom den derden Augusty ter Puyen syn affgeroepen t' haren verantwoorde dese naer volgende Schoelmeesters ende Schoelvrouwen: Cornelis Hulsemans, Lauwereys Alleyns, Vincent de la Roye, Jacquens de Vois, Peeter Ullens, Jaspar Sleckenborch, Willem Migheem, Michiel Huynen, Davit de Corcellis Tack, Jacob Petrins, Jan van Hemert, Sebastiaen Cuypers, Jan Dra, Franchois Vermers, Aernoldus Hesius, Jan van den Brande, Peeter Deys, Jan Peeters, Govaert Hamels, Bastiaen de Cordis: De Vrouwen waren Anna Vermeurs, Anna Masys, Anna Thesius, Mechtele Gielis, Maeyken Smits, Adriana Splyters, Jacomynthien Chandron, Chatarina Leewaerts, Margarita van Lare, Catharina Vermeyen, Anna Cuypers, Archana Pheleps, ende Elisabet van Dist.

Den 14. Augusty, t' Saterdachs is t' Antwerpen op+ de groote Mert eenen Schoenlapper, wesende eenen Geusen Predicant, verbrant, om dat hy op synen solder gepreeckt hadde en in syn valsche opinie persisteerde tot der doot.

Den 19. Augusty, arresteerde men alle de wagens binnen en buyten Antwerpen, ende dat door sekere quade roepen, want men seyde dat den Prince van Orangien comen soude tot synen verantwoorde met groote menichten van Ruyteren ende Knechten, waer door Duc d' Alve synen Leger ginck slaen by Mastricht.

Den 26. deser syn van Antwerpen getrocken de ses Vaendelen Hoochduytsche Crysknechten, waer mede wel veertich soo vrouwen als meyskens syn getrocken naer t' Shertogenbosch, ende soo naer Duc d' Alve, noch op den selven dach syn gecomen vuyt Hollant veertien Schepen voor Antwerpen met vier hondert arme beroyde jonge spaensche Soldaeten liggende op 't Schelt aen het Kiel.

Dese syn op 't nieu Casteel geleyt tot nieu Garnisoen, want sy en hadden noch cous noch schoen.

In de selve maent hebben de Commissarissen van Spaignien t' Antwerpen doen confiskeren ende vercoopen alle de goeden van de Calvinisten, en ander Sectarissen, ende die eenighe wapens teghen den Coninck hadden aengenomen.

Den 1. Septembris, werden de vier Vendels beroyde Spaigniaerts geleyt op het nieu Casteel van Antwerpen, die tot dien tyt gelegen hadden tot Berchem, in de Lye &c. grooten overlast doende.

Op den selven dach 's Woensdachs, heeft eerst Heer Sebastiaen opper Prochiaen en Canoninck van Antwerpen in onse Lieve Vrouwen Kercke geleert openbaerlyck in de Liberye den eersten Brieff van Sinte Pau-

wels+ totten Corinthien ende hadde voor d' eerste veel volcx.

Den 3. Septembris, syn binnen Antwerpen gecomen tegen den avont ses Vendelen Walsche Krysknechten vuyt Bergenhenegouwe, die over 't Veer gelogeert ende gelegen hadden, haren Capteyn was Monsieur de Reus.

Den 5. deser t' Saterdachs, is t' Antwerpen op de groote Meert onthalst geweest, Meester Anthonis de Schermere om dat hy op de Meer wapenen hadde genomen teghen den Coninck: desen hadde gevanghen geweest een jaer en dry weken ende wirt te Predicheeren gegraven, om dat hy in 't Catolyck geloof storff.

Den 16. deser heeft men smorghens t' onse Lieve Vrouwen geluyt de groote Clock over Don Carlo Sone van den Coninck van Spaignien.

Op den selven dach heefft eenen Schoelmeester een Amende gedaen op het Stadthuys, in 't Collegie ende in onse Lieve Vrouwen Kercke, in het Canonincks Capittel, in Lynen en bervoets, om dat hy de Commissarissen van de Schoelmeesters te naer hadde gesprocken, hy hadde oock een wasche kersche in syn hant.

Den 19. hebbender sommighe van de Walsche Soldaten gecomen te Cruybeke in Vlaenderen in een Bruylooft etende ende drinckende haer sad ende daer en boven groot gewelt doende, want sy streecken het bruylooft gelt, waerom de huyslieden de Clocke trocken ende hebbender veel van dese overlasten gequets, gedoot en gevangen, &c. Item op den selven dach ende daer te vooren isser menich ramoer geweest alhier binnen de stad van de Walsche Soldaten ende Borghers doende die grooten overlast; want sy smeten

de sloten open van de kisten, stelende dat sy wilden,+ en als de Borgers daer teghen seyden sloeghen sy hun ten huyse vuyt, schoeffierden de meyskens, jonge dochters, ja de gehoude vrouwen in spyt van de mans.

Desgelycx isser ooc dagelykx grooten twist onder de spaensche Soldaten geweest, ende de walsche op het Casteel ende in de stadt vechtende teghen malkanderen lyff om lyff, soo datter veel doot bleven aen beyde syden ende gequest, waer door men dede omslaen de trommel anderwerf, ooc derde werf, gebiedende wel scherpelyck dat niemant en mocht malkanderen misdoen of geweer trecken op de galge.

Den 21. Septembris, op Sinte Matheus dach, heeft men gehouden een Processie, biddende God Almachtich, dat Duc d' Alve vuyt den naem des Conincx victorie mochte cryghen tegen den Prince van Orangien ende de gebannen Gheusen ende vianden des Conincx, want den roep ginck doen seer, als dat Duc d' Alve haer corts stryt leveren soude aen de Mase boven Ceulen, daer beyde de Leghers niet verre van een en laghen. Hier om heeft Duc d' Alve doen schatten alle de Abdyen ende Capittelen van Luyck, Brabant, Vlaenderen, &c. om elck op te brenghen naer haer macht seker taxe van rogghen en terwen meel, hoy, haver, &c. naer synen Legher, en heeft ooc tot Antwerpen doen maken een menichte van houten ramen, ende tot Mechelen groote schuyten, ende menichten van minckysers om alle syn vyanden te krincken. Noch op den selven dach als voor naer noen, isser op de Meert, in de stadt ende voor het Casteel, groote beroerte geweest onder de walsche Spaigniaerts en Borghers; alsoo dat de Walen in den claren dach hebben de Borghers met gewelt hun mantels affgeno-

men,+ ende hebben oock seer tegen de Spaigniaerts gevochten, waer aff datter sommighe van Monseur de Reus gevanghen syn.

Den 22. t' savonts te Loosftyt, heeft Capteyn de Reus op de groote Meert doen hangen eenen walschen Crysman out wel vyftich jaren, om dat hy daer te voren overlast gedaen hadde in de Pau op de Meert tot Jan de Moer synen Broeder, willende oock doorsteken syn eygen Moeder door den dranck.

Den 24 Septembris, heefft den Provost Spelleken tot Vilvoorden op de Meert openbaer doen onthalsen Heer van Berkerzeel, Secretaris van den Prince van Orangien, diesgelyck ooc Heer Anthonis Stralen, desen wirt onthalst, sittende in eenen setel om het flerecyns wille, van Hans Gilleyns Soone van den Scherprechter geweest tot Antwerpen drie en dertich jaren, desen Jonker Stralen hadde soo langhen tyt de stadt van Antwerpen gedient, als Borgemeester, Schepen, ende nu ter tyt noch Rentmeester der voorschreeve stadt was, maer moest sterven, soo men seyde, om dat hy tot Merxen gehouden hadde, als Pastor, eenen valschen Predicant tegen 't consent van de geestelyckheyt ende 't Hof van Brussel in den troubelen tyt, oock hadde hy Luytenant geweest van den Prince van Orangien in den troubelen tyt. Noch op den selven tyt heeft Capteyn de Reus op de groote Meert alhier doen hanghen noch eenen walschen Crysman de grooten overlast gedaen hadde ende ooc cappen gestolen.

Den 25. deser t' Saterdachs, heeft den Marcgrave op de Meert levendich doen verbranden eenen silver Smit, synde eenen Beeltstormer, ende hadde eerst open helpen smyten Sint Joris Kercke, hy hadde oock Capteyn voorder geweest op de Meere, desen bleef ende

stierff in syn valsche opinie, anders soude hy gehangen+ hebben. In de selve maent soo wirdt gepubliceert wel scherpelyck, dat niemant nieu tydingen en mocht voortsegghen noch leughenen van den Prince van Orangien of van Duc d' Alve, men setten als doen oock Heeren vander stadt aen elcke Poorten hebbende eenen Clerck teeckende de namen van die vuyter stad ginghen en inquamen ende waer sy logeerden.

In dit selve jaer 1568. den tweede Octobris, is op de Meert gehangen eenen Lazarus, synde eenen straetscheynder, die de buyten lieden handen en voeten by nachte gebonden hadde.

Den 4. Octobris in den dageraet op Sinte Franciscus dach, is den Prince van Orangien met synen geheelen leger over de Mase gecomen te Stockum by Tongeren seer stil ende behendich, soo dat men in Duc d' Alves Legher niet gewaer en wirt, ende den Prince van Orangien meende alle de steden van Luyck, ende Brabant, &c. met behendicheyt in te nemen, ende dat sy hem als Gouverneur alle de steden van selffs open doen souden, maer hy failieerde.

Den 5. deser 's Dynsdachs, heeft men een schoen vuytvaert gehouden in onse Lieve Vrouwen Kercke over den Soen van den Coninck Don Carlo, met dese vuytvaert ginck in den rou, op syn spaensch, Monsieur Vargas met synen spaenschen Raet al met langhe swarte mantels, ooc al de Heeren vander wet ende der stadt, met allen de Natien, Cooplieden, als Spaigniaerts, Portugiesen, Italiaenen, Hoochduytschen, Engelschen &c. elck met rou tabbaerts, hoorende de vigilie en misse.

Den 7. Octobris, syn van Antwerpen vertrocken vier Vendels Walen, naer Breda, om de Boeren te strafven daer rontsomme woonende, om dat sy gheen graen

+ doen en wilden in Duc d' Alves Legher, want sy meer heert droeghen den Prince haren Heere.

Noch op den selven dach doen syn t' Antwerpen aengecomen vyf of ses heuien spaensche Soldaten, ende dese wirden in Borgherhout ende Deuren geleyt. Maer den negende syn sy op het Casteel geleyt ende de twee resterende Vendels van Conte Lodron quamen weder in de stadt, soo dat door de quade roepen van den Prince het geschut op de stats Meert wirt gestelt.

Den 13. Octobris, naer middernacht, syn van Antwerpen subtilyck getrocken de twee Vendelen die in de stat lagen, naer Mechelen toe en soo voorts na Loven, want op den selven dach wirt geboden van Duc d' Alves weghen, dat de buytenlieden hun coren en terwe souden dorsschen ende naer de stadt brenghen, Item noch wirt geboden, soo wie ymant die eenighe brieven of boecxkens achter straten ende stadt by nacht stroyden of vercochten, streckende tot dese oproerige saken, soude hebben van aen de Heeren te brenghen vyftich guldens. Hier naer isser groote murmuratie onder de gemeynte gecomen vresende, dat den Prince nu tot Tongeren gecomen was ende aldaer rontsom groote schade dede, in Brabant comende om aldaer de Dorpen te spolieren, waerom de huyslieden rontsom Antwerpen de vlucht namen met haer goet en beesten naer de stadt, buyten niet betrouwende. Op den selven tyt quamper veel Amonitie van Mechelen tot Antwerpen op het Casteel met drie groote metale artylerie stukken, waer van het volck seer bevreest was, want ygelyck versach hem van coren, vleesch, boter, broot, &c. duchtende dat de stad soude beleet worden.

Den 14 deser syn wederom van Breda t' Antwerpen gecomen de vier Vendelen Walsche om de quade roepen die men van den Prince van Orangien seyde.

Den 17. heefft men gehouden een generael devote

processie met het Heylige Sacrament, God Almachtich+ om peys biddende ende vereenicheyt des Cristenen Princen.

Den 19. synder van over Vlanderen ingecomen noch twee Vaendelen Walsche Knechten van Heddyn daer overste aff was Monsieur de Reus.

Item den 20. isser op de Merct gehangen eenen Walschen Soldaet om dat hy teghen de spaensche Soldaten hadden gevochten.

Den 21. Octobris, naer noen, syn van Antwerpen haestelyck vertrocken te water naer Brussel de tien Vendelen Walen om datter tydinghe quam, dat den Prince van Orangien in hadde Sint Truyen, Leeu en wou soo comen naer Brussel, waer door dat groote beroerte onder de gemeynte quamp: Alsdoen soo schreeff men alle de Borghers, de Heeren wackten aen de Poorten, want daer gheen Soldaten en waren, al wast dat dagelyckx vremde tydinghen quamen van beyde Legers tenderende tot groote bederfenisse des Lants.

Den 23. deser syn vuyt Zeelant voor Antwerpen gecomen by het Kiel twintich Schepen met ontrent duysent Spaigniaerts, cael arme Soldaten, die op 't Casteel gingen, de Borgers van de stad moesten hun elck doen een bedde met syn toebehoorten. Ontrent Sint Symon en Judas dach heeft Duc d' Alve by Leuven doen hanghen den Borgemeester van Sout Leeu, out ontrent seventich jaer, om dat hy om de Borghers wil stadts Poorten hadde moeten opendoen den Prince van Orangien vyant des Coninckx, ende dit was een van de drie Heeren van stad Leeu, die het lodt of het corste stroyken trecken moesten, wie hanghen sou om 't voorschreve feyt, en het geviel op desen ouden Heer, en wirt gehanghen met liersen en spoeren, soo hy van Leeu naer Loven quam.

In dese maent syn t' Antwerpen veel Minnebroeders

+ en Claresusters in hun Cloosters gestorven, men vermoeyde dat het peste was, men seyde dat sy met wyn vergeven waren, maer het was van een sickte in de keel genoemt de bruyne.

Den 18. deser maent Septembris, syn t' Antwerpen affgepubliceert meer dan hondert en vyftich persoonen van 's Conincx weghen ten eeuwighen daghe vuyt syn Lant gebannen te wesen en verbeurt te hebben lyff en en goet, om dat sy oproerich geweest hadden teghen synen majesteit.

Den 27. Novembris, heeft den Provost Spelleken en Hencxthoven doen hangen by het Casteel van Antwerpen eenen spaenschen Soldaet van 't Casteel, noch werdender vier Soldaten metten misdadigen geleyt die aen de galge wirden gebonden tot dat den eenen gehangen was, en daer naer gebannen om dat sy de huyslieden van Wilryck overlast gedaen hadden haerlieden bindende handen ende voeten.

Den 4. Decembris, heeft Heer Hencxthoven t' Antwerpen voor het Casteel doen hanghen eenen spaenschen Soldaet, die eenen weerdt van 't Casteel doot gesteken hadde.

Den 8. deser heeft men t' Antwerpen gehouden een generael devote Processie met den Heylige Sacrament, biddende Godt Almachtich voor peys en vrede van 't gans landt, ende om den Prince van Orangien dat hy vuyt het Neerlant vertrocken was door Duytschlant in Vranckeryck, soo men seyde, als hy veel quaets by Luyck gedaen hadde, door brantsticht en roeff der armer lieden.

Den 11. deser heeft men, in onse Lieve Vrouwen Kercke in den hogen Choor gehouden, de vuytvaert van Isabella ons Conincx Philips van Spaingien de derde Huysvrouwe, dochter van Coninck Henrycus van

Vranckeryck, als men t' Antwerpen daer over geluyt+ hadde tien daghen lanck en sy was schoen om sien.

Noch, op den selven dach naer noen, heeft den Leuytenant van Brabant t'Antwerpen doen verbranden aen het Casteel eenen Lazarus, die de buyten lieden handen en voeten hadde gebonden, hy was medegesel van den Lazarus die te vooren op de Merct gehangen was.

Item op dit selve pas heeft den Leuytenant ooc doen geesselen twee boeren aen de galge, van Aertselaer geboren, ende noch gebannen vuyt Antwerpen, om dat sy in den bosch gepluckt hadden colff houten, en roeden mispelroykens sondert consent van die den bosch toe quam.

Item als doen monsterden op het Casteel de dertien. Spaensche Vendelen, want sy al nieu gecleet waren elck met de Levry van synen Capiteyn.

Den 12. December, is Sinjeur del Ryo ende den ganschen Spaenschen Raet met het vergat getrocken naer Brussel, daer sy verwachten Duc d'Alve vuyt den Legher by Luyck, om in 't Hooff te houwen de vuytvaert van de Coninghinne Isabella ons Conincx Philips Huysvrouwe.

Aldus corts hier naer is Duc d'Alve vuyt den Legher tot Brussel gecomen, soo den Legher opgebrocken was, want men seyde dat den Prince met syn volck vertrocken was, sommighe naer Vranckeryck, d'ander naer Duytslant, soo datter veel ruyters en knechten affgedanckt wirden, want het veertien daghen lanck alsdoen couwen gedurenden winter mackten als het in vier Jaer te vooren gedaen hadde, want by Sinte Bernaerts doen sommighe lieden over 't Schelt liepen, ooc vervroser veel Volcx, princepalyck de arme lant lieden, die door den tocht van de Prince affgebrant waren, want hy in syn vertreck alom een myle in 't ronde aff liep,

+ om dat onsen Legher gheen victalie off logis vinden en soude.

Niet lange hier naer is Conte Lodron wederom gecomen van Valencyn binnen Antwerpen, ende logeerde by de Vrouwen Broeders in Jasper Doets huys, maer syn knechts syn rontsom op den Boer blyven ligghen.

Den 18. December, syn op de groote Meerte drie gehangen, waer aff den eenen was een meulders knecht en hadt de Kercken ontstucken helpen smyten, maer de andere hadden de buytenlieden handen en voeten gebonden nemende hun gerieff.

Den 28. deser, op alder kinderen dach, isser op den steen vuytgebrocken een vleeschouwers Sone, een. Beeltstormer, achter de Vismeert door den vangher van een duyve kot met banden van canefas die hy selver aen een gebonden hadde, soo men seyde.

Den 29. deser t' 's avonts, heeft Conte Lodron door Duc d' Alves bevel t'Antwerpen doen sluyten alle de Stadts Poorten tot t' sanderdachs by den avont, tot dat den Hertoghe van Brussel ontboden hadde, dat de Coninginne van Ingelant in haer haven gearresteert ende doen houden hadde sommighe schepen geladen met tonnen gouts comende vuyt Spaignien aen de Cooplieden. Item noch sommighe Schepen geladen met Coopmanschap veel milioenen gouts weert synde, ende dit houdende voor oorloge sorghen, waer om dat Lodron van stonden aen heeft doen legghen een vendel knechten in 't Ingels huys houwende daer vast alle de Ingelsche die sy daer vonden, ende de Stadt heeft van stonden aen van 't s' Hoofs weghen beschreven alle de Ingelsche goederen alsoo wel in hun contooren en packhuysen als in hun huys, waer door datter groote opsprack was onder de Borgers Princepalyck onder de laken vercoopers ende bereyers.

Den 30. December, quam Don Frederico, Sone van+ onsen Gouverneur Duc d'Alve, binnen Antwerpen met hondert peerden, en hy logeerde in Jasper Doets huys.

Den 6. January, op derthien dach naer de Vesperen, is in onse Lieve Vrouwen Kerck gedoopt geweest een knechtsken van by de drie Jaren, en Heer Rogier de Taxis Choordeken, met Heer Frans Doncker Scholaster ende Canoninck waren de Peeters.

Den 12. January, syn binnen Antwerpen comen drie Vendels Hoogduytsche knechten van Lodrons volck, die geleghen hadden tot Hobocken, doende daer grooten overlast, ende syn geleyt geweest op 't sant in de Borghers huysen leggende daer seer lanck.

Den 14. syn binnen Antwerpen van Brussel gecomen Duc d'Alvens Sone wel met tweehondert peerden en was gelogeert in Jasper Doets huys, daer hy van de Heeren van de Stadt heerlyck ontfanghen is geweest.

Den 16. is Duc d'Alvens Sone met grooten staet van Edelen gereden op het Nieu Casteel, daer hem de Spaensche soldaten met schieten het groot en cleyn geschut seer triumphantelyck hebben ontfanghen.

Op den 17. 18. ende 19. January, syn te Valencyn op de Meert onthalst geweest wel seventigh Borghers, als rebellen van den Coninck van Spaignien, alsoo heeft men ooc gedaen binnen Dornick.

Den 23. deser wirdender sommighe gevangen, die met sneeu ballen geworpen hadden boven het verbot, en in dit jaer viel soo veel sneeu als ooyt te voren gedaen hadde of gesien was.

Den 28. teghen avont syn vuyt het Casteel alle de Spaensche soldaten getrocken wel tien Vendels om naer Deist te trecken en daer te blyven.

Den 5. February syn t'Antwerpen voor het Statshuys onthalst geweest twee Vleeshouwers kinders van Ant-

werpen,+ die by avonden veel cappen ende huycken gestolen hadden, sy hadden oock geschreven dreychbrieven aen hun Ouders, dat sy hun souden gelt tot Oustreweel seynden, waer door sy aldaer gevanghen wirden met eenen Vleeshouwers knecht, om dat hy met de Geusen 't Oustreweel geweest was, dese drie naer dat sy onthalst waren wirden tot de Predickheeren begraven.

Den 8. February, wirt in onse Lieve Vrouwen Kerck weder om gesedt het Heylig Sacrament op syn oude plaetse achter den Autaer van 't Heylig Sacraments Choor, ende men sonckt een solemneel Misse ter eeren Godts.

Den 9. syn op de Meert gehangen twee gebroeders, die t' Oustreweel wapens hadden genomen teghen den Coninck. Noch op den selven dach heeft het begonnen te doyen, naer dat het wel tien weken, sonder luttel ophouden gevrosen hadde, d'welck niet veel gesien en was, den brant was seer dier een hondert mutsarden ghelden vierensestig stuyvers, men hadde maer hondert torven om eenen stuyver om dat alom de schepen bevrosen lagen. Ende naer Lichtmisse en cost men gheen torven om ghelt crygen. Item, in den selven benauden winter, wirt binnen dese Stadt weder geconsenteert den tiende en twintigste penninc, dese schattinge was soo groot dat alle heurlings van huysen moesten geven den tiende penninck, die hondert guldens off meer verwoenden, maer die onder hondert verwoenden moesten geven den twintigsten penninck, van gelycken soo moest doen den Proprietaris.

Binnen den selven tyt werdender wel agtien of twintig herdoopers gevanghen, die vergaderinghe gemackt hadden, ende hadde de Marckgrave langher getoeft daer soudender al meer vergadert hebben.

Den 21. 's maensdachs voor den vastelavont, wirdt

van 's Heeren weghen geboden, dat niemant wie hy+ waer in den vasten vleesch soude coopen off vercoopen, sonder consent en bescheet van synen Prochiaen elck in syn Prochie, met noch onderteeckent te syn van Heer Rogier Choordeken van onse Lieve Vrouwen als officiael des Bischops, ende consent van Heer Jan van Immerceel, Marcgrave des stadts, op de pene van vyf guldens.

In 't beginsel van den vasten was den visch heel dier, soo dat een Psalms Hoofft gelden drie gulden, eenen Cabbelliou vyf en dertigh stuyvers, en d' ander vischen naer advenant, om dat men om den ysganc wil niet en cost gevanghen, want alle de waters noch toe laghen.

Den 27. February ende was den eersten Sondach in de vasten, heeft men gehouden een generael devote Processie met het Heylig Sacrament om den afflaet die den Papa Pius Quintus seer groot gesonden hadde door het gansch Nederlant, gevende generael perdon inder conscientie die ghene die waerachtich berou hadden, dat sy teghen 't kersten geloove in de Geusen tyden gedaen hadden, of met destructie der Kercken of valsche Predicatie of ketterye beholpen of gemoyt hadden.

Den 2. Meert t' Swoendachs naer den eersten Sondach in den vasten, heeft men anderwerf met een devote Processie gegaen tot in de Borcht Kerke met gansch de wet, doende aldaer een sollemneel Hoogmisse ter causen des selvers afflaet, &c. Noch op den selven dach is t' Antwerpen op de groote Meert gehangen eenen syden laken vercoopers Soen van Dornick, die in de stadt een ramoer gemackt hadde, waer in dat syn Vader verslaghen wirt van 's Coninckx soldaten, waerom hy aldaer tot synen verantwoorde van weghen Duc d'Alve, binnen Dorinck geroepen wirt, maer gevlo-

den+ synde naer Ingelant is namaels t' Antwerpen gecomen en verrader geworden van de Heeren van Dornick, ende verwesen geweest van Duc d' Alve te Brussel, ende tot Antwerpen gehangen, maer om dat hy Catolyck stierff is begraven in 't Precaren Clooster.

Den 4. Meert t' Vrydachs, heeft men t' Antwerpen gehouden de drie Processie, gaende vuyt onse Lieve Vrouwen Kerck naer Saint Jacobs, daer men oock de Hogemisse solemnelyc sanck van weghen den generaelen afflaet.

Den 4. Meert, syn van Antwerpen vertrocken vier Vendels Hoochduytsche Krysknechten van Lodrons Volck naer Vlissingen in Zeelant, om dat te bewaren teghen de Ingelsche, want zy ter Zee wel met hondert Schepen waren, roovende al dat vuyt Spaignien quamp, waer door men grote Oorloch verwachte van weghen Coninck Philips in Ingelant.

Den 16. Meert, isser binnen Antwerpen gehangen eenen Schoenlapper, die op den Steen doot gepynt was, om dat hy eenen Herdooper was ende eenen Predicant geweest was, maer dit en wilde hy op de banck niet bekennen, waer om hy door groote pyn daer aff stierff, en wirt buyten aen eenen stack gehanghen ende syn hooft aen eenen stack boven hem.

Den 17. Meert, heeft Duc d'Alve van 's Conincx wegen 't gans Nederlant door in alle steden, op den selven dach, syn Capiteynen bevolen te doen sluyten alle de huysen, winckels, Leberyen van Boeckvercoopers, Druckers, Boeckbinders sluytende die smorghens wel vroech met haer zegels tot dat allen hun Boecken gevisiteert waren van de geestelyckheyt ende Magistraet, naer d' Inhout des Catalogus gemaeckt in 't Consilie van Trenten Anno 66. welcke visitatie corts gedaen wirt op den selven dach ende daer omset-

te men wachters voor de voorschreve huysen, waer+ door dat groote murmuratie was van de spaensche Inquisitie in Nederlant.

Den 19. Meert, t' Saterdachs syn t'Antwerpen op de groote Meert levendich verbrant vier Vlamingen van de voorschreve Herdoopers om dat sy niet angaen en wilden haer valsche leeringhe ende opinie, waer door becans geschieden eenen oploop, want onder de Justitie quamp een gerucht soo dat het volck begonst te loopen alsoo dat sommighe verlooren hun schoenen, cappen, bonnetten ende dat meer is te deeren van een vrou die die een misval creech, dat niemant en wiste, ende baerde een doot kint, dit wirt gevonden onder het voetvolck, een Borghers Vrouwe brocht een mandeken ende het kint daer in legghende heeft het gedragen in onse Lieve Vrouwen Kerck aen den Prochiaen, die 't selve terstont dede begraven, maer men wist noyt de vrouwe die het ongeluck gehadt hadde.

Noch op den selven dach t'savonts syn t' Antwerpen vyf Boeckvercoopers gevanghen theuren huyse van Lodrons volck, ende op den Steen gestelt ende de oorsake en wist men niet waerom, soo datter noch sommige syn gaen loepen.

Den 21. Meert, t'Smaendachs naer halff vasten, heeft Duc d' Alve, in 't Hof tot Brussel op de groote Zale, ghehouden de Lantraet van de seventien Nederlanden vuyt den naem des Conincx, daer hy de staten des Lants groote schattinghe ende petitien heeft voorgehouden om te gheven den honderste penninck van alle havelycke ende erfelycke goederen door 't gansch Lant, tot onderhout des Conincx Soldaten. Desen Lantraet en was niet gehouden 't zedert 't jaer 1478 ende 1479. van Don Maximiliaen van Oostenryck, die Grootvader was van Carolo Quinto.

+ Den 22. deser, heeft Don Francisco Coninc van Vranckeryck geschreven aen Duc d' Alve tot Brussel een blyde tydinge van Victorie in Vranckeryck, hoe dat den dertiende Meert in Vranckeryck op een myle nae Rozel, in een Dorpken genompt Courgy, eenen grooten slach geschiet is van synen Broeder tot 's Conincx behoef en tegen de Hugenooten, waer af opper Capiteyn langhen tyt is geweest den Prince de Condé, die ooc in den selven slach is verslaghen en met hem den Grave van Montgomery, ooc wirter gevangen Monsieur ende Grave van Roetefort, maer den Admirael wirter tot der doot toe gewont ende geschoten, noch synder acht en veertigh Vendelen Voetknechten met vier en dertich Standaers off bemden Peerts Volck gebleven, makende in alles elf duysent mannen dier gebleven waren, ende verjacht syn: waerom men te Parys grooten triumphen met vieren dede.

Den 27. deser t' Sondachs naer halff vasten, syn alhier gaen loopen alle de Ingelsche, die in 't Ingelsch huys gevanghen waren, waerom Duc d' Alve heeft doen vangen den Duytschen Capityn diese aenveert hadde te bewaren, noch op den selven dach isser een Schip aengecomen aen de Wers met Soldaten, waer in gevanghen waren de Balliau ende Borgemeester van Middelborch, om dat sy verraderye op handen hadden de stad de Ingelsche Zeeroovers overtegeven, ende dese syn voorts gevoert naer Brussel by den Duc d' Alve.

Den 28. deser syn t' Antwerpen ter Puyen affgeroepen t' haren verantwoorde drie Boeckvercoopers, om binnen drie weken te compareren te Brussel voor den Hertoch van Alva.

Den dertichste t' 'sWoensdachs in de Pallem Weke, synder noch drie van de voorschreve Herdoopers levendich verbrant, en haeren mont wirt met yseren tanghen

toegeneypt om dat sy niet meer singen of spreeken en+ soude gelyck de voorgaende, verweckende daer mede de quaetwillighe tot commotie, endedaerom dede men haer oock eenen doeck voor den mont, welcke muylbanden seer deerlyck was om t' aenschouwen ende binnen Antwerpen nooit gesien. Item noch in dese maent syn tot Rouwanen wel hondert en veertich Verraders onthalst, die Zeelant verraden souden hebben ende de Ingelsche overgelevert, en de Lichamen syn op de cant van de Zee op raeders gestelt.

In den selven tyt wirt den Breeden Raet dicwils vergaert om te sien waer men de groote petitie off schattinge soude vinden, die Duc d' Alve was eyschende door het gansch Nederlant, welcke petitie inhoudende was veel swaricheyt, want den Hertoghe eyschende was den thienden penninck van alle Coopmanschappen ende renten, mobile ende immobile goederen, &c. Maer den Breeden Raet en wildent niet consenteren in gheender manieren, om dat die outste steden als Loven, Brussel t' s' Hertogenbosch ende meer andere niet geconsenteert en hadden, noch oock en wilden, en noch oock om andere saken wille, sorghende dat men alle de Cooplieden verliesen soude door dese groote petitien, want noyt Keyser of Coninck in 't Nederlant sulcken petitien en hadde geeyscht, blyckende by seker History Schryvers, al wast dat sy menich jaer Oorloch voerden teghen andere Landen, als teghen den Turck, Ingelant Vranckeryck, Spaignien, &c. Maer dit niet teghen staende noch alle remonstrantien van onmogelyckheyt heeft hier in nochtans gepersiteert den Duck, al wast sake dat hy sach veel inconvenienten ende schade des Nederlants daer dagelycx vuyt spruyten, want het onmogelyck was te doen al wilde hy nochtans al om de

+ arme gemeynte daer toe met dreygementen dwingen.

Noch in 't selve jaer van 68. den tweede Aprilis, t' Saterdachs op den Pallemen Avont, syn t' Antwerpen op de groote Meert noch verbrant vier Herdoopers, die haer ketterye niet en wilden affgaen, ende haer Lichamen wirden buyten hoochaen staken gestelt.

Den 5. Aprilis Dynsdach in de Goy Weke, syn op de groote Meert levendich ende te pulveren verbrant twee Hoochduytsche Krysknechten, gesonden van Duc d' Alve van Valencyn t' Antwerpen, om dat zy quaet gelt en valsche Daelders van twee en dertich stuyvers geslaghen ende gemunt hadden, teghen 't gebot des Coninckx.

Den 6. April, wirt alhier een mandement gedaen, dat niemant gheen handelinge off coopmanschap doen en soude met de Ingelsche off oock op Hamborch, want doen alle daghen tydinghe quamp van de groote roverye die de Ingelsche op Zee deden, want sy het al ruineerden dat sy creghen alsoo wel Portugiesen als andere, soo datter wel sestich Schepen van haer genomen waren.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

auteurs


Over dit hoofdstuk/artikel

datums