Gids voor den eenvoudigen bijbellezer

Hoofdst. XI. - Ketterijën en sekten, welke in het Nieuwe Testament vermeld worden.

Het moet den aandachligen lezer van het Nieuwe Testament in het oog vallen dat van de dagen der apostelen af reeds vele ketterijen de opkomende kerken besmetteden. Eenige werden ingevoerd door Joodsche leeraren, die de levitische ceremoniedienst met de evangelische eenvoudigheid wilden vermengen. Andere sproten uit de valschelijk genaamde wijsbegeerte der Heidenen voort, welke de apostel eene ‘ijdele verleiding’ noemt (Kol. 2:8). Het plan van dit werk duldt geene breede uiteenzetting van die Heidensche beginselen; eene korte aanwijzing derzelve mag echter niet achterwege blijven.

1.

De Nikoloïten wil men dat hunne valsche leeringen en zedelooze beginselen zouden ontvangen hebben van Nikoláüs, een der zeven diakenen; maar dit komt ons voor geheel te strijden met zijn karakter, zoo als dat door de Schrift wordt geteekend (Hand. 6), en nergens vinden wij dat de diaken Nikoláüs van de waarheid des evangelies zou zijn afgeweken. Deze bedervers van de Godsdienst waren eene soort van praktikale antinomianen (wetbestrijders); zij namen deel aan de afgodische offeranden, gaven zich aan de schandelijkste onreinheden over, tot ergernis der geloovigen en tot verderf hunner eigene zielen.

[p. 268]

2.	De Antichristen van welke de apostel Johannes spreekt (1 Joh. 2:18), waren zekere kettersche leeraars, wier leeringen in strijd waren met het evangelie. Men noemde hen Ebioniten naar zekeren Ebion, die men zegt leerling van Cerinthus geweest te zijn, of wel naar het Hebr. woord ebion dat arm beteekent; Cerinthiërs, naar Cerinthus; en Gnostiken, naar het Grieksche woord gnôsis, dat kennis, wetenschap beteekent. Simon de toovenaar (Hand. 8:9-24) was, zegt men, de grondlegger van deze ketterijen. Het is moeijelijk met juistheid te zeggen wat deze ketters eigentlijk leerden. Sommigen onderscheidden Jezus van den Christus; dezen loochenden de Goddelijke natuur onzes Heeren, genen zijne menschheid; anderen verwierpen zijne plaatsbekleedende voldoening, en allen verachtten zijne heilige voorschriften. Tot wederlegging en uitroeijing van deze verderfelijke ongerijmdheden werd de apostel Johannes door den Heiligen Geest gedreven tot het schrijven van zijn Evangelie en de Zendbrieven, die de Godheid, de menschheid en het borgtogtelijk lijden onzes Heeren en Zaligmakers klaarlijk bewijzen (Joh. 1:1-3 en 14; 1 Joh. 1:1, 2; 2:18-24; 5:5-15).
3.	De Stoïcijnen (Hand. 17:18) waren Heidensche wijsgeeren, die Zéno tot hoofd hunner partij hadden. Hij leefde omstreeks 350 jaren vóór Christus' geboorte. Zij gaven vóór dat zij even onverschillig waren voor blijdschap als voor smart; zij geloofden dat de wereld bestuurd werd door eene onwederstaanbare noodzakelijkheid, het Noodlot geheeten, waaraan de goden zelfs onderworpen waren.
4.	De Epikuristen maakten eene andere soort van wijsgeeren uit. Epikúrus, een Athener, die 300 jaren vóór Chr. leefde, was er de stichter van. Hunne beginselen stonden vlak tegen die der Stoïcijnen over; zij toch schreven

[p. 269]

alles aan louter toeval en wisselvalligheid toe en beschouwden het genoegen en de blijdschap als het hoogste goed.