Vlaemsche dichtkunst. In vier zangen in heldenversen beschreeven, en verrykt met geschied- en letterkundige aenteekeningen, gevolgd door de Vlaemsche prosodia
(1842)–Thomas van Loo–
Auteursrechtvrij
[pagina 93]
| |
 | |
Derden zang.De dichtkunst blyde of droef, hier nedrig, daer verheven,
Schynt in verscheydentheyd te bloeyen en te leeven;
Maer 't schoon het waerlyk schoon dat hert en zinnen streelt,
Is aen de dichters niet niet zelfde drift bedeeld.
Een eersten kan verrukt 't verheven Lierdicht zingen,
Een andren aen de Luyt een liefde toon ontwringen:
Een derden volgt het spoor van een Euripides,(1)
En schoeyt vol deftigheyd de broos van Sophocles.(2)
Dien ziet men voor de vuyst een zinryk puntdicht maeken:
Een vyfden vriend der deugd gevoelt zyn boezem blaeken,
En zingt op 't snood bederf der zeden Hekeldicht.
Maer nogtans geen van al, wat moeyt' hy ook verrigt'
Kan ooyt by 't Zustren-tal zoo hoog in gunste blyven,
Als die een Heldendicht wist zoo 't behoort te schryven.
Verkies dan, maer voor al, waer uwe lust zich keer'
Zorg dat uw lettervrugt den zangberg strekk' ter eer.
Is uwen geest belust voor 't Schouwtooneel te dichten,
Daer kan gepaste vlyt ons aen uw kunst verpligten.
Het Treurspel word zoo hoog als 't Heldendicht getroond,
En 't geestig Blyspel dat ons 't schoon der deugd vertoont,
Word als het Hekeldicht, dat ondeugd wraekt, gepreezen.
Op 't Schouwburg moet er steeds een volle werking weezen:
Ontvouwt gy een verhael, zorg dat het niet te lang,
Of al te droog en koud, 't gehoor boude in bedwang.
| |
[pagina 94]
| |
'T is d'oog die by 't vertoog voor al zich moet vernoegen.
Om dan 't vereyschte juyst uw treurspel toe te voegen,(3)
Men schetse t'ongeluk dat in een enkle daed,
Door dwaeling meer als schuld op groote mannen slaet.
Het werke op onzen geest door schrik of medelyden
Of driften die verhit elkander fel bestryden;
Is onze ziel beroerd, is 't hert daer door geraekt,
Den dichter zegepraelt, zyn eernaem is gemaekt.
Om dus naer uwen wensch d'aenschouwers op te wekken
Om hunne toejuyging en gunst tot u te trekken,
Leer eerst de zeden, ken de driften en den aerd
Die elken levenstyd verschillig, openbaert.
Bespeur het jonge kind, daer 't uyt de wieg gekroopen(4)
Reeds klanken klapt en snapt en reeds begint te loopen,
Niet anders als het spel met zyns gelyk bemint,
Hoe 't op een oogenblik is blyde of ongezind.
Dan volgt den jongeling in jaeren opgereezen.
Hy wilt niet onder dwang van Voogd of Ouders weezen;
Geen last is hem te zwaer, hy oeffent moed en kragt,
In 't Schermen of den Dans of 't eêl vermaek der Jagt:
De wapens ziet hy aen als 't speeltuyg voor zyn handen,
Hy voelt een edle drift in 't binnenst hert ontbranden,
Om haest in 't veld van Mars ten koste van zyn bloed,
Achilles na te gaen vol overschrokken moed.
Hoe is zyn hert beroerd door 't woelen der gepeyzen!
Hy stygt te Peerd, hy wilt naer verre landen reyzen;
Hy blaekt op nieuw bedryf, ja alles schynt hem ligt,
Wat een hervaeren mensch met moeyt genoeg verrigt,
Een jonge spruyt gelyk waer op men vast kan enten,
Hy is als zagte wasch dat alles in laet prenten,
Dus word hy ligt verleyd: berisping wekt zyn haet
| |
[pagina 95]
| |
En wat hem nuttig is bemerkt hy vaek te laet.
O jeugd, 't is deezen stond, 't zyn deze dierbre tyden,
Die gy met vrugt gewin moet aende kunsten wyden,
Daer uw geheugens kragt zoo ruym bestrek geniet,
En uw verbeeldings vuer de blydste straelen schiet.
Den mannelyken tyd heeft weder ander' lusten.
Den mensch in 's levensbloey, staet hygend, wars van rusten,
Naer ampten, vrienden gunst, naer rykdom eer en goed,
En wenscht zyn kroost te zien voortreflyk opgevoed.
Stel u den gryzaerd voor belaên met ongemakken:
Zie hoe van dag tot dag hem 't lyf en breyn verzwakken:
Waer toe dient erf en goed met zoo veel angst vergaerd,
'T genot word hem geroofd van 't geen hy heeft gespaerd.
Hoe meer hy heeft geleefd, hoe meer hy wenscht te leeven,
Hy ziddert op 't gedagt, hoe zeer zyn leden beeven,
Dat hy verlaeten moet zyn lang geborgen Geld.
Hy die al wanklend nu zyn zwakke schreeden telt,
Hoe pryst hy niet den tyd van zyn verloopen dagen?
Verbet'ring, nieuwigheyd, 't kan hem niet meer behaegen,
Traeg, langzaem, ongezind, al wat hy heden ziet,
In spel of tydverdryf beweegt, bekoort hem niet.
Maer laet zyn spiergestel in levenskragt vermindren,
Dit kan zyn kloek vernuft, zyn wysheyd niet verhindren,
In 's grysaerds kloeken raed en 's jonglings heldenmoed,
Heeft dikwils 't vaderland gevonden zyn behoed.
Men zag in ouden tyd de Grieksche legerschaeren,
By Nestor, om zyn raed t'aenhooren vaek vergaêren,
Hy sprak... De wysheyd vloeyd' als Nectar op zyn stem.
Het vraegstuk was beslist. .. Elks byval was met hem.
Doorloop der eeuwen kring en speur door 't duyster heenen,
Wat meest in elk van die met glans heeft uytgescheenen,
| |
[pagina 96]
| |
In volks beschaeving, kunst of dwaeling, wetenschap.
Dat in 't geschapen niets uw Arends oog ontsnapp',
Dat ider werelddeel vertoon' en aerd en zeden,
En staets omwenteling en Godsdienst-plegtigheden.
Beschouw de volken ook elk van verscheyden aerd:(5)
Een Franschman ligt van geest die kunst met vinding paert,
Maer door verandrings lust geen vaste doel kan raeken.
Een Engelschman vol moed om voor zyn land te waeken.
Een Spanjaerd trotsch geveynsd, tot werken niet gezind.
Een Duytschman strydbaer, kloek maer die den drank bemint.
Een Vlaming ievrig goed en lydzaem, steeds gedreeven,
Om Vorst en vaderland getrouwig aen te kleeven,
Aen wien nogtans wanneer hem 't Juk ondraeglyk dwingt,
Een wreeden Leeuw gelyk, het vuer uyt d'oogen springt.
'K wil nog tot myn bewerp in aerdiger tafreelen,
Het leven van den mensch tientallig hier verdeelen.
Dit stelsel, weet men, heeft thans overal gezag,
Zoo zeyl ik onbevreesd ook onder deze vlag.
Den sterveling in zyn verscheyden levens-stonden,
Word in zyn kort bestaen den zelven niet bevonden.
Den tyd, die 't al verkeert, verkeert ook onzen smaek,
En geeft ons and're drift en zeden en vermaek.
Gun dat ik menschen mag aen dieren vergelyken.
Hoe doenze beurtelings den aerd der zelve blyken,
Hoe langer ook den draed huns levens word gerekt.
Zie hoe in d'eerste jeugd het kind is opgewekt,
Om als een Papegaey te leeren agterstam'len,
De klanken die 't gehoor kan hier of gints verzam'len.
'T geheugen heeft een kragt dat groote wonders bied.
Dan, zoo een jongling eens zyn twintig jaeren ziet.
| |
[pagina 97]
| |
Hy wilt met zyn gelaet met zyne schoonheyd pronken,
Men ziet hem als een Pauw hooveerdig zich belonken.
Hy heft het hoofd omhoog, zyn houding, gang en zwier,
Verkeering, spraekgeluyd, 't is alles even fier.
Maer laet een tiental nog by zyne jaeren voegen,
Geen arbeyd zorg noch last doet hem dan angstig zwoegen,
Hy oeffent zich met vreugd aen 't allerzwaerste werk,
Hy is een Leeuw gelyk op volle kragten sterk.
Wel haest is 't vierde kruys zyn ouderdom gegeeven,
'T is dan voor vast dat hy in 's werelds zamenleven,
Een aental zwaerigheên heeft op den hals gelaen;
Dan moet hy Kemel zyn en sterk om voort te gaen.
Nu loopen over 't hoofd door tydsveranderingen
Gedeurig voort gekaetst, reeds vyftig zonnekringen,
Zoo ver op 's levensbaen manmoedig voortgereysd,
Wat heeft hy niet gedaen, gezien' gehoord, gepeysd?
Dan schenkt voorzigtigheyd, tot zyns geluks vermeêring,
Hem gunstig vroomen raed en wysheyd tot vereering,
Op dat hy zich nu niet tot onbedagtheyd wend',
En mooge door vernuft gelyken aen 't Serpent.
'T behaegt de Schikgodin zyn leefdraed nog te spaeren,
Zy stouwt hem zagtjes heen tot aen de zestig jaeren.
Maer hy word dan door ziekt, door pyn of leed gekweld,
Allengskens meer verzwakt en buyten staet gesteld,
Om all' zyn bezigheen met iver op te passen.
Hy word een Hond gelyk, geneygd tot grynzen, bassen;
Zyn mond ontsluyt zich niet, of 't is in zwaer geklag,
'T is altyd donkre lucht, 't is altyd winter dag.
Zoo word zyn levenskiel al verder aengedreeven,
Door stormen, regen, wind, tot jaeren tienmael zeven:
Wat blyft nog ov'rig dan van zyn geheel bestaen?
| |
[pagina 98]
| |
Van 't geen hy is geweest, van 't geen hy heeft gedaen?
Eylaes! hy word een Aep, hy wilt nog staen te pronken,
Met wysheyd en verstand voor deezen hem geschonken,
Hy wilt nog wonder doen, maer ziet, t'is enkel schyn,
Hy wilt nog maer hy kan niet meer den zelven zyn.
Hoe zeer veranderlyk is toch den mensch geschapen?
Reeds sluymerig om haest den langen nagt te slaepen,
Zyn geest is uytgedoofd in 't achtmael tiende jaer.
Men word in hem geen kragt of roering meer gewaer.
Gelyk den Zydeworm na dat hy den begonnen
En langgerekten draed op 't laetst heeft uytgesponnen,
Zich in de windzels sluyt, en onberoerd verstyfd,
Zoo is den sterv'ling die tot deeze jaeren blyft.
Doch ziet hy onverwagt by 't leven onder 't zwoegen
Een nieuwe toemaet nog, een tiental jaeren voegen,
Hy is een Schilpad die zich schaers beweegt of roert.
Die op niet anders als een weynig voedzel loert;
Wyl op 't gekromde lyf vol groeyende gebreken,
De zwakke schoudren zich ver boven 't hoofd opsteeken.
Zoo word den sterveling by wylen voortgesleept,
En door der jaeren roê gedeurig voortgezweept;
En ziet hy zomtyds eens, nu al zoo ver gekroopen,
Het tiende tiental aen zyn aek'lig leven knoopen,
Men roept: een wonderwerk! een Phoenix hier op aerd,
Waer op een ider gaept en met verbaestheyd staert:
Elk wilt hem hooren, zien, omhelzen, ondervraegen;
Hy word in zegeprael de straeten rond gedraegen,
Als een veroveraer begroet en toegejuygd:
'K zie oud en jong hoe 't al voor hem zich nederbuygt!
De vreugd gelyk een vlam ontsteekt de burgerschaeren,
Elk wilt en als om stryd zyn blydschap openbaeren,
| |
[pagina 99]
| |
De wimpels wappren rond de woonsten fraey versierd.
Den honderd-jaerigen met zoo veel drift gevierd,(6)
Alom geluk gewenscht mag met zyn herder eeten:
Hy mag.... Maer wagt een stond den gryzaerd is vergeten;
En hy die gister nog een iders afgod scheen,
Zit heden in zyn kluys verlaeten weêr alleen....
Zoo is den sterveling in al zyn doen en werken.
Wat ongestadigheyd is daer niet in te merken!
Dit toont deez' kleyne schets van 's werelds zamenhang,
En 's menschlyk levens in zyn op en ondergang.
Zoo dan uw Melpomeen wilt gunst by ons verkrygen,
Laet haer niet lang den naem van uwen held verzwygen:
Datze al de speelders toon, die ze op het schouwburg zend,
'T ontwerp is nooyt te vroeg verkondigd en gekend.
'T moet slegts een enkle daed ons onder d'oogen brengen,
Waer andere in verband er mede zich vermengen;
En dikwils in 't vervolg word ramp uyt ramp geteeld.
Men noem' ook van 't begin de plaetse waer het speelt.
Men heeft den tyd waer in men doet zyn werking dueren,
In 't algemeen bepaeld in vier en twintig ueren.
'T is nogtans beter word het korter afgedaen,
Want 't koomt dan onbetwist 't natuerlyk nader aen.
Voor deezen had men zich niet aen die wet verbonden,
Een gantschen leeftyd wierd zomtyds in 't stuk gevonden,
Een held die in 't begin was jong en zonder baerd,
Was op het eynde reeds en grys en hoog bejaerd.
Wilt nooyt d'aenschouwers iets onmogelyk vertoonen,
Geen kunst hoe hoog in prael zoud immer dit verschoonen:
Een zotte wonderheyd heeft niet verrukkend in,
En heeft op ons gemoed geen werking geen gewin.
| |
[pagina 100]
| |
Al wat hier d'oog verschrikt, laet dit onweerdig vaeren.
'T verhael moet slegts alleen daer van 't geval verklaeren.
Hoe menig treurig lot verteld beroert de ziel,
Dat al te schrikk'lyk waer', zoo 't onder d'oogen viel.
Maekt dat d'ontsteltenis gedeurig aen 't verhoogen,
Zich aen d'onzekerheyd zie onverwagt ontoogen.
Nooyt is den geest zoo zeer verwonderd en vervoerd,
Als toen een voorwerp in verwarrings knoop gesnoerd,
'T geheym zich eensklaps ziet ontdekken door de waerheyd,
En heldre straelen schiet in onbewolkte klaerheyd:
Het welk, zoo 't moog'lyk is natuerlyk moet geschien,
Gelyk in OEdipus en andere is te zien.
Wilt altyd uwen held een vaste kenmerk geeven,
Door 't lokaes van de min laet somtyds hem gedreeven;
Maer schets hem nooyt te zwak, kleynmoedig en verwyfd,
Waer door hy snood te kort aen pligt en deugden blyft.
Hier zoud voor zulk' een feyl, geen kunstversiering baeten;
Nogtans wil 't moedig hert niet vry van zwakheyd laeten,
Achilles kend ik niet min toornig en versteend'
En 'k lyd het daer hy om een smaed uytzinnig weent.
In zulk een kleyn gebrek aen d'oogen voorgedraegen,
Herkent zich steeds natuer getroffen vol behaegen.
Dit schitter' overal in uwe schriften door.
Stel Agamemnon kloek, trots en baetzugtig voor:
Eneas voor zyn huys-gôon, volk en dierbaere ouders
Met staege min bezield, daer hy op eygen' schouders
Uyt Troyen door den Griek in vuer en vlam gezet,
Zyn vader draegt, zyn zoon en echtgenoote red.
Bespeur met aendagt, stel de landen by elkandren.
De luchtstreek dik wils doet de zeden zeer verandren.
Geef aen een Vlaming nooyt die rapheyd aen den hoed,
| |
[pagina 101]
| |
Die buyging zoo gewoon waer med' hy altyd groet,
Die Franschen eygen is, maer een rondborstig spreeken,
Waer in de zamenspraek geen arglist is versteeken.
Een schryver menig werf die meest zich zelven mint,
Geeft aen zyn held den drift het meest door hem bezind,
'T is al gaskonsch wat een gaskonjer maeke of schryve,
'T zy in wat stad hy leev' of by wat volk hy blyve.
Zie nu hoe zomtyds iets van uyt het laege stof,
Ten top van eeren ryst en krygt den hoogsten lof.
Des Treurspel oorsprong was een rey van Bacchus gasten
Zyn eerdienst toegewyd, die dansten, liepen, brasten,
En smeekten wyl men hem gezang op zangen gaf,
Een ryken overvloed van wyngaerd-vrugten af.
Toen wierd er tot besluyt van al die dertelheden,
Van wulpsche dronkenschap en ongetamde zeden,
Aen hem, in schorgebrom van zingen best geleerd,
Zyn edle kunst ten loon een vuylen Bok vereerd.
'T was Thespis naderhand die 't beter leerde kennen,
Toen hy zyn speelders deed door stêen en dorpen mennen
Op wagens, 't aenzigt rood met moer van wyn besmeurd.
Dog Eschylus daer naer verheffende op zyn beurt,
De speelders, gafze een gryns en kostbre lange kleedren,
En deed nog door de broos de pragtigheyd vermêedren.
Dan eyndlyk Sophocles door zyn verheven geest,
Verhoogde zyn tooneel in grootheyd allermeest.
Hy deed het spel, om al zyn deelen vast te klemmen,
Steeds met de reyen op 't behaeglykst zamenstemmen:
Hy gaf aen 't flauw gedicht de zoetigheyd en kragt,
Aen zyn vertooning al de deftigheyd en pragt;
En deed het by den Griek den top van luyster treffen
Waer op 't by 't roomsche volk zich nimmer kon verheffen.
| |
[pagina 102]
| |
Dien werelddwinger plukte ontelbre lauwerblâen,
Maer volgde grieksche kunst al hinkend agter aen,
Zyn schouwburg hoog en groot waer edle bouwkunst praelde,
Door goud en êel gesteent gelyk een hemel straelde,
Met stoutheyd opgerigt haest tot aen 't starren dak,
Gaf aen de treurspel maegd niet wat haer meest ontbrak.
Laet vry den kastiljaen op haere trotsheyd boogen,
In ydle grootheyd haer en meer en meer verhoogen;
Veel edeler waer' zy indien die grootheyd week,
En waer' voorzeker groot indien zie laeger streek.
Ziet gy haer by den brit met spook en geesten koomen?
De woede loopt voor uyt, de bloedrivieren stroomen:
'T is weynig daer de borst in weedom half verstikt,
Zoo al wat schrik' lyk is haer tevens niet verschrikt.
Den Gauler snel van geest en vriend der wetenschappen,
Durft vaster op het spoor der oude grieken stappen;
Zyn grootsche Melpomeen verheft haer staetig hoofd.
En word ver boven haer gebueren hoog geloofd:
K' zie haer vol heerlykheyd met dobble kroonen sieren,
D'een' is van Myrtus loof en d'andre van Lauw'rieren:
'T was ed'le kunst vlyt die haer deze waerdig schonk,
Terwyl met d'eerste reeds zy door de liefde blonk.
Hoe zag ik niet voor haer den schrandren Vlaming blaeken,
Zich door zyn kunst en geest haer grootheyd weerdig maeken;
Zyn poogen onvermoeyd en zyn verheven tael,
Verwerven hem wel eens de schoonste zegeprael!
Ja, had zyn stem gedreund in andre koningryken,(7)
Zyn treurspel moest misschien nog voor geen vremde wyken;
Maer slegts op eygen grond vertoond en toegejuygd,
Dien grond die heerlykst van zyn kunstvernuft getuygt,
Kon famas leftrompet nog niet genoeg bevallen,
| |
[pagina 103]
| |
Om zyn verdienden roem het aerdryk rond te schallen:
Te vrede niet te min, 't vernoegt hem in zyn stand,
Dat steeds in 't kunstenchoor voor haer zyn wierook brand.
Zoo pronkt de treurspelmaegd op eenen troon verheven
Met elpenbeen versierd, uyt glansryk goud gedreeven,
Van waerze als leermeestres op haer' aenhoorders ziet,
En 't onderworpen volk als ryksvorstin gebied.
Ist Raphaels penseel! zyn 't Rubens édle trekken
Die myn verwondrend oog die schoonheyd doen ontdekken?
Neen, 't is 't gevoel dat my in haeren tempel leyd,
En my haer glans vertoont in al zyn heerlykheyd.
Gy die den boezem voelt door zoo veel schoon verrukken,
Verlangt gy niet voor haer ook lauweren te plukken?
Heeftze uwen geest ontvonkt? zoo u haer grootheyd trof,
Bezingtze, deel met haer in onvergangbren lof!
Zoo hebt ge uw land verpligt, en d'eelste taek voldongen:
Zoo vloeyt de toejuyging voor u van dankbre tongen,
En uwe naemen zyn, spyt ommekeer en tyd,
In Mnemosynes kerk onsterflyk ingewyd.
Wilt gy op zagtren toon en aengenaemer zingen,
Gy kunt ook in dit vak naer schoone lauwren dingen:
Laet uw doordringend oog op 's werelds handel gaen,
En bied ons een geval van 't zamenleven aen:
Het blyspel moet een schets van slegte zeden geeven,(8)
Van al wat schaed'lyk is voor 't nut van 't burgerleven,
Veragten al wat ooyt de reden tergt en hoont.
'T is als een spiegel die onz' minste vlek vertoont.
Hier word hoveerdigheyd de Pauw-pluym afgetrokken,
De valscheyd of den nyd begekt in vroylyk jokken.
Hier koomt een slimmen knegt die klapt erf snapt en liegt,
| |
[pagina 104]
| |
En elk wie hem betrouwt beguychelt of bedriegt,
Men ziet een snooden kwant door minnenyd ontsteeken,
Wet, eendragt, eerbaerheyd en alle pligt verbreeken,
Op dat hy aen een vriend rukk' 't liefdevoorwerp af,
Maer stil! hy vind wel haest zyn regt verdiende straf.
Zoo weet dit dichtspel daer het d'herten kan verblyden,
Te leeren aen den mensch de zedeloosheyd myden,
Terwyl het onder 't spel bevoegde klugtjes mengt,
En ongevoelig ons tot haet der ondeugd brengt.
Men doet geen koningen hier op het schouwburg treeden,
Of moedig' helden ver gevreesd of aengebeden,
Ten zy door 't lot vernêerd: 't vernoegt zich onder 't kleen,
En 't kiest zyn onderwerp by burgers van 't gemeen.
Zyn eynde toont zich ook van treurspel zeer verscheyden,
Want dit tot ondergang of rampen pleegt te leyden,
Terwyl het eerste zomtyds na een korten stond,
Van lyden 't hert verheugt, in 't lieflyk trouwverbond,
Of door een beter lot verandring weet te geeven:
Niet als het treurspel zoo hoogdraevend en verheven,
Maer volgens 's lands gebruyk en meest bekende tael,
Het drukt zich klaerlyk uyt in woorden zonder prael.
De stof eens blyspels mag men gantschelyk verdichten.
'T voldoet voor al, zoo 't maer den sterveling zyn pligten,
Door 't deugden voorbeeld leert, en altyd loflyk toont;
Zyn snoode driften laekt en geen gebrek verschoont.
Dit spel wierd ook voor eerst t' Athénen uytgevonden.
Den Griek in spotterny en schertsen ongebonden,
Hoewel door zedenroem vermaerd op 't aerdsche dal,
Door zulk een tydverdryf verspreydd' alom zyn gal,
Hy schaemde zich niet waer 't hem voorviel aen te landen,
De wysheyd en de deugd beschimpend aen te randen:
| |
[pagina 105]
| |
Men zag een dichter zelf om 't volk ten dienst te staen,
De wysgeers hoonen, zich met schatten overlaên:
Aldus wierd Socrates van 't lasterspel besprongen,
Van 't wute grauw bespot, en reed op al de tongen.
Maer ziet! het heylig regt kreeg eyndlyk d'overhand,
En sloeg dat grof misbruyk voor altyd aen den band.
Het blyspel mogte slegts en lachen en vermaeken,
Maer niemand hinder doen, of hunne naemen raeken.
Menander door zyn kunst behaeglyk, klugtig, schoon,(9)
Herleerd' het zedig zyn aen regeltugt gewoon:
Het schimpte in 't algemeen dat niemand kon verstooren.
Het blyspel wierd, door hem gezuyverd, als herbooren;
Het rees in agting weer, waer elk vermaek in schiep,
En met een nieuwe drift naer zyn vertooning liep:
Zoo pleegt men 't voedzaem graen van 't onkruyd aftezondren
Toen ging schynheyligheyd zich zelve daer verwondren.
Elk vond' er zoete vreugd, men zag den gierigaert,
By 't schouwburg bedelen om imands ingangkaert.
En als 't hem kosteloos gelukte er in te koomen,
Hy wierd er van zyn beeld nadruklykst' ingenoomen,
Zoo dat hy uyt de borst met al d'aenschouwers loeg,
Doch verders voor zyn kas nog beter zorge droeg.
Wilt gy een nutte les van 't slegt gezelschap trekken,
Hoe 't onder vrienschap kleed zyn listen kan bedekken?
Ziet dit vertoonen: 't spreekt aen d' ooren, d' oogen zient',
Een vriend uyt eygenbaet is nooyt een waeren vriend.
Zoo moet het blyspel zyn, zoo mag den dichter mallen,
Om tusschen klugt en zang de feylen aen te vallen.
Heeft hem 't ongunstig lot van zoete vrugt beroofd,
Zyn arbeyd niet te min, zyn poogen word geloofd.
| |
[pagina 106]
| |
Zoo kunstig als Teniers de vreugd en zagte weelde,(10)
Van 't vlaemsche kermisfeest op 't ryk panneel verbeelde,
En d'oog verrukken kon door waerheyds reynen glans;
'T zy daer hy 't dartlendvolk leyd vroylyk aen den dans,
Wyl van een hooge ton des vedlaers snaeren ronken:
Of daer het geestryk vogt van Céres rond geschonken,
In klaere glazen schuymt, en 't vriendental verhit,
Of ginds ons een vertoont die by zyn liefste zit,
En onder 't lommergroen haer iet in d'ooren fluystert,
Waer naer de jonge meyd niet gantsch onwillig luystert,
Tot dat hy zagtjes aen wat meer en meer verstout
Haer jokkend en verblyd zyn herts gevoel ontvouwt:
Zoo moet het herdersdicht een lieflyk denkbeeld geeven,(11)
Van 's akkermans vermaek, van 't werkzaem buyten leven,
Zyn zeden schild'ren door geen slaefsch gebruyk ontaerd,
En al wat daer natuer bevallig openbaert.
Het scheste in zagte verf zyn schaepjes aen der heyde,
Zyn geytjes op den berg, zyn rundren in de weyde;
Terwyl er tusschen 't groen een kabblend beekje ruyscht,
Dat bogtig kronklend in de laegte nederbruyscht.
Het moet door zoetigheyd 't hert streelen en verkwikken,
En nooyt door schorgebron het kiesch gehoor verschrikken.
Hier blinke liefde en vreugd en zagte wellust uyt.
Maer zomtyds gantsch verdoold een dichter werpt zyn fluyt,
Verward, verlegen weg, en zottelyk verheven
Blaest hy de krygsbazuyn dat veld en steden beeven,
Pan zidd'rend door 't gerugt verbergt zich agter 't riet
En 't lieflyk nymphen tal verschuylt zich in den vliet.
Een ander weer nog meer van 't regte spoor geweeken,
Beweegt zyn herderstong juyst als de boeren spreeken,
Zoo dat men in 't gezang van smaek en kunst vervreemd
| |
[pagina 107]
| |
Niets als een yd'len klank en slegten klap verneemt.
Volgt hier Theocritus of Maros zekre stappen.
Laet uw bewond'ring voor hun zangen nooyt verslappen,
Zoo zal uw kunstgeluyd op herderlyken toon,
Die meesters ook misschien eens steeken naer de kroon.
Het bytend Hekeldicht geschreeven tot berispen,(12)
Gewoon 't verhard bederf der zeden scherp te gispen,
Met al het slinksch bejag der dwaesheyd aen te bien,
Doet dit met kragt en ernst de stervelingen zien,
Om hen door betering den ramp te doen ontvlugten,
Waer in ze door 't gevolg van snoode driften zugten.
Het spreekt stoutmoedig zoo 't oud Blydspel plagt te doen,
Maer 't straft den pligtigen met al te vreede roên;
Neen, al die vinnigheyd en al dat bits verwyten,
Die waerheyd al te bloot, dat onbermhertig byten,
Heeft nooyt op 't woest gemoed 't gewenschte nut gedaen,
Veel beter ist het stuk in 't klugtig om te slaen,
En met de feylen fyn en aerdiglyk te gekken,
Zoo dugt een Midas zelf zyn kruyn te zien ontdekken,
Gevoelig aen die schets, en voor 't gelach bevreesd,
Hy gaet een andermael niet buyten pael of leest.
'T vertoont den valschaert mild en haestig in 't belooven,
Maer bezig, waer hy kan 't verdiende u zelf 't ontrooven;
Hoe hy niet als bedrog in zyn gemoed verzint,
En 't ligtgeloovig volk in deugden schyn verblind.
Geen list, geen logentael waer aen hy zal verzaeken,
Noch zwarte trouwloosheyd, om tot zyn doel te raeken.
'T wyst ons den woekeraer die vriendlyk elk begroet.
En ondertusschen zich met zweet der arme voed.
En door hoogveerdigheyd met spot of stank te laeden,
| |
[pagina 108]
| |
Zy die al wat-er kleyn of arm is durft versmaeden,
Wend zomtyds nog wel eens den lievling van 't geluk
Een tedren oogslag op zyn mede mensch in druk.
Wanneer 't een booze wyf of slegten vent koomt schildren,
Wier zeden onbetoomd van wet of pligt verwildren,
En 't haetlyk schand-merk zyn der loflyk' huwlyks-min,
Herbloeyt nog hier of daer wel vrede in 't huysgezin.
Of een berispt uyt stof tot hoogen rang gereezen,
Daer hy door heerschzugt wilt alom den grootsten weezen,
Die, hoe hy hooger stygt te laeger nedervalt,
En 't volk een stof bereyd, waer mede 't schertst en ralt.
Zie daer op welken trant het Hekeldicht mag streeven,
Den geest verlustigen en smaeklyk voedzel geeven,
Van kenners worden om zyn geestigheyd geagt,
En zyn gewenschte taek zeer loflyk zien volbragt.
Het Puntdicht moet zich door zyn kortheyd onderscheyden,(13)
Of is 't wat langer 't werkt om zinryk uyt te breyden,
Het pad waer langs het spoed naer 't voorwerp van zyn doel,
Op dat den leezer eerst iet van zyn meening voel:
Dan, wyl hy angstig naer den uytslag blyft verlangen,
'T rukt straks den sluyer weg nog voor zyn oog gehangen,
'T besluyt word klaer ontdekt, waer op het was gemunt.
En 't prikkelt plotseling met zyn gescherpte punt.
Dit dicht was lang voorheen verspreyd op veele tongen.
Ja zelf by alle slag van dichten ingedrongen;
'T grootsch Treurspel vond daer in een zagt en liefgestreel,
En 't Klaegdicht hoe bedroefd nam daer van ook zyn deel:
In omrym vond het nog ontelbre gunstelingen,
De Pleyters namen 't aen by hooge regtsgedingen,
Ja op den Predikstoel by 't Evangelie woord,
Was 't voorgedraegen en met aendagt aengehoord.
| |
[pagina 109]
| |
Maer ziet, door betren keus ist nu alom verdreeven,
'T mag zich voortaen alleen by spel of jok begeeven,
W aer op 't een bytend zout, voor die 't begrypen, strooyt:
Maer 't koom' in 't ernstig niet, in 't groot of deftig nooyt.
Het Kruys- of Naemdicht kan ook nog den leezer streelen,
Het dans en Keusvrydicht, refreynen en rondeelen,
En 't versje voor de vuyst ook inval-vers genoemd.
Dan 't Klinkdicht, dat zoo hoog word door Boileau geroemd
En zoo veel dichters deed op woorden schoon ontvonken,
Heeft door een lang gebruyk by ons reeds uytgeklonken:
Het jaer- eu byschrift laet zich nog by wylen zien,
Maer 't kan ons weynig lust of geest verheffing biên.
Het Klaegdicht meer met ernst, ophoogren toon verheven,
Mag daerom egter niet hoogdraevend zyn geschreeven.(14)
Het slaet zyn vingeren mistroostig aen de snaer,
Stort traenen voor een vriend, omhelst zyn koude haer,
Het doet de klagten die zich aen de borst ontvringen,
De smert en weedoms pyn in andre boezems dringen,
En maekt den vreemdling zelf met al zyn rouw belâen.
Hoe deed het niet een Young de droeve Cyter slaen;
Daer hy ontroostelyk voor zyne dogter treurde,
Of toen de dood op nieuws Philander van hem scheurde;
En dan (drydobblen ramp) zyn dierbre bed-vriendin!
De droefheyd werkte alleen en gaf hen klanken in.
Word minnepyn geschetst, schynt hoop en troost verlooren,
Het doet de vrysters angst in bange klagten hooren:
'T noemt aerd en hemel vreed, 't vloekt ontrouw en verraed,
En al wat teere liefde in zoo veel rampen laet:
In rampen die zoo diep een teder herte griefden:
'T streelt, 't smeekt, beschuldigt of verzoent zyn teergeliefden.
| |
[pagina 110]
| |
Maer nooyt word deeze drift, die hertstogt wel geschetst,
Is niet den dichter zelf door minnepyn gekwetst.
Weg arme schryvers weg! die in uw koude zangen,
Door uwen keus misleyd meynt onzen geest te vangen;
Die kunstig droevig zyt en met bedaerden zin,
Met ydlen woordenprael wilt blaeken in de min:
Uw bloem-festoenen zyn ongeur'ge en drooge lovren,
Die d'oog met afkeer ziet, die nooyt ons hert verovren,
Gy overtuygt ons nooyt wat gy inwendig lyd,
En werpt de zinnen en de reden in den stryd.
'T was zoo niet toen de min Tibullus deed verzugten,
En liefde-klagten uyt zyn tedren boezem vlugten,
Of als zy Naso door haer vuer ontsteeken zag.
In 't klaegdicht is 't alleen ons hert dat spreeken mag.
Het Lofdicht vol gevoel in zangdrift opgetoogen,(15)
Verheft zich in zyn vlugt tot aen d'azueren-boogen;
Hoogdraevend, edel, fier vol kragt en woorden-gloed.
Ginds als een waterval wiens onweerstaenbren vloed
Van uyt het hoog gebergt stort bruysschend door de velden.
Het blaest de lofbazuyn, het zingt den roem der helden,
Die tusschend stroomen vuer en vlam en doodend stael
Zich baenden onversaegd een weg ter zegeprael,
In zyn verrukkings togt gevoerd op Arends vleuglen,
Vol van zyn grootsch ontwerp het kent noch pa el noch teuglen
Als 't Alexander schetst of Caesars heldendâen,
Of Nelson dondrend op de breede Pekelbaen.(16)
Hoe zwilt den iever gloed! hoe gaet den boezem gloeyen,
Op 't woord van Vaderland! de ryksteklanken vloeyen,
En storten zich, daer niets zoo edlen aendrift stuyt,
Met opgetoogentheyd in volle stroomen uyt!
| |
[pagina 111]
| |
Maer laet het d'oogen slaen op onze levenstyden.
Wat dierbaer' heugenis doet ons het hert verblyden,
In d'eenzaemheyd verhuysd, voor angst en zorgen doof,
Beschaduwd door het groen van 't digte lauwerloof,
Het zingt de Dwinglandy te Waterloo bezweeken,
Die nae vernedering nog stout ging 't hoofd opsteeken;
Als Belgis heldenkroost 't geweld verstooten kon,
En op den Corsiaen de zege lauwren won.
Het lacht den dagraed toe zoo glansryk opgereezen,
Die al het oorlogs leed en rampen kan geneezen,
'T herstel op 's werelds troon der blyde Vrégodin,
Die regt met vryheyd paert in 't vriend'lyk huysgezin.
'T begroet ons Vaderland na zoo veel harde schokken
Zoo lang vernederd en zoo vreed van een getrokken,
Thans tot een Koningryk, door 's volks besluyt, verhoogd.
Het juygt daer 't reeds den glans in 't wyd verschiet beöogt,
Der heylzon die dit oord ontfeylbaer moet beschynen,
Indien geen Staetsorkaen dien luyster doet verdwynen.
Van dit behaeglyk dicht het levendigst vermaek,
En blaekend min-gevoel zyn ook de zoetste taek:
Het gloeyt in gulle vreugd in zagte wellust dronken,
Het schetst de kusjes en de tedre minnelonken,
En 't hert als losgerukt verplaetst zich op de tong;
Of toen dien grysaerd door een Godheyd aengeblaezen,
Het edel Bacchus-vogt zag borr'len in de glazen.
Ook Sapho blonk hier uyt, den roem van 't schoon geslacht,
Toen zy haer wierook-geur voor Venus altaer bragt.(18)
 | |
[pagina 112]
| |
'K zal thans op 't Heldendicht vol grootsche en ed'le trekken
Zoo waerd zoo hoog geroemd voor al uwe aendagt wekken,
Dat dichters meesterstuk, die peerel vol van glans,
Dat schittrend puyk-juweel aen Phoebus lauwerkrans.
Hier moet zich deftigheyd met groote dâen vermenglen,
En lof der vroome deugd met kragt van woorden streng'len.
Dat in dit ruym tafreel alwaer men d'oogen keer',
Den schrik der ondeugd of den prys van 't goed vermeer'!
Homerus heeft van ouds ons d'eerste les gegeeven,(19)
Hoe dat een Heldendicht behoort te zyn geschreeven,
Volgt hem op 't edel spoor van vinding en verstand,
En neemt zyn God'lyk werk en nagt en dag ter hand.
Beschouwt hoe kunstig hy zyn verwen kan verdeelen,
Om zinryk naer den eysch en hert en ziel te streelen:
Hier blaest de Krygsbazuym den moed der volken aen,
Daer schetst hy in den stryd een reeks van heldendâen,
Gints doet hy Hector als een fellen Leeuw verschynen,
Op 't drillen van zyn' speer den stoutsten held verdwynen;
De schrikbre krygslust woed in d'onverzaede borst,
Die niet als bloed en buyt en zegepraelen dorst.
Achilles evenwel in gramschap opgetoogen
Blyft koel en onberoerd de rampen steeds beöogen
Die 't heyr der Grieken reeds zoo lang bestreeden lyd;
Ja, elke nederlaeg maekt hem in 't hert verblyd.
Maer ziet hem eynd'lyk om Patroclus dood verbitterd,
Den stryd herneemen, ziet hoe 't vuer uyt d'oogen schittert,
Hy zet zyn Helm op t' hoofd, hy schiet het Harnas aen,
En spoeyt in 't veld met Zweerd en Beukelaer gelâen,
Zyn vraeklust is niet meer door uytstel in te binden,
'T his Hector dien hy zoekt, en wien hy moet verslinden.
Geen rust, geen minnespel, waer toe hy zich begeeft,
| |
[pagina 113]
| |
Voor dat hy zynen vriend in bloed gevrooken heeft.
'T was niet genoeg voor hem een Godlyk werk gescheeven,
Hy wilde een wedergade aen 't edel dichtstuk geeven,
Waer in niet min vernuft dan menschen kennis praelt,
Maer kalmer, zediger, ons voorkoomt afgemaeld.
Ziet in dit tweede dicht ons breeder openbaeren,
Hoe steeds de wysheyd leert 't ontroerd gemoed bedaeren.
Hoe mild voorzigtigheyd haer ryke gaeven stort,
In 't hert dat wel bedagt tot haer gedreeven word.
Wat leed Ulysses niet in vyf paer zonnekringen,
Te water en te land' door lotsveranderingen?
Hier op een steyle rots, daer op een woesten grond,
Waer hy niet anders, ach! dan menschen-eeters vond.
Met wat kloekmoedigheyd wist hy de tedre lonken
Van een Godin, wier hert en liefd' hem wierd geschonken,
Ontvlugtend af te slaen? nu stopt hy zyn gehoor,
Voor 't schadelyk gezang van 't Zee-meerminnen koor.
Zelf Circes zwarte kunst kan hem geen hinder geeven,
De dertle toovernymph moet voor zyn vroomheyd beeven,
Hy koomt zyn medebrôers in 't ongeluk te baet,
Staet vast, en overwint door 's hemels dierbren raed.
Ziet daer het voordeel welk daer eerst is uyt te trekken.
Ziet daer de zedeles in 't heldendicht t'ontdekken,
Die 't dichtstuks naem verheft. 'T is alles lof der deugd,
'T is alles onderwys voor ouderdom en jeugd.
Wat is nu 't heldendicht gesteund op deeze gronden?
Een redevoering schoon en kunstig uytgevonden,
Waer in de zeden vast door leering zyn gestaefd.
'T is als een bron die 't hert met hemel Nectar laeft.
'T verhaelt een groote daed met vroomheyd ondernoomen,
Waer in den held door moed kan tot zyn oogwit koomen;
| |
[pagina 114]
| |
Die door waerschynlykheyd en dichtsieraed verrukt,
En ongewoon vermaek in onzen boezem drukt.
Men moet tot voorwerp hier een held alleen verkiezen,
En door geheel het werk hem nooyt uyt d'oog verliezen,
Laet vry nog rondom hem een tal van dappre sta en.
Hy moet ze ver in moed en deugd te boven gaen.
Geen tyds beperking kan men voor dit dicht bepaelen,
Want ziet Ulysses moest thien lange jaeren dwaelen
Eer hy en gade en kroost en ryksgrond weder zag.
Maer beter, beter ist, waer 't korter dueren mag.
Een eenig' nytkoomst moet zyn voorwerp vast bedoelen,
En zich doen door 't gedicht van tyd tot tyd gevoelen:
Al wat er tusschen in gebeurt, of word versierd,
'T moet al naer 't zelfde wit eenpaerig zyn gestierd.
'T behoeft op 't order van 't geschiedboek niet te letten,
Om zyn verhaels begin daer aen gelyk te zetten.
Men vange beter aen in 't midden van de daed,
Of zelf zoo ver tot dat zy haest op 't eynde gaet.
Men leyd den leezer voort, die naer den uytval haekte,
En zich niet weynig met dat lief gestreel vermaekte,
Door zyd en-omweg, waer men vast zyn aendagt boeyt
In kunstverhaelen uyt den dicht-âer voortge vloeyd,
Voor hem gedeurig als tot nieuwe lust verwekking;
Steeds met 't bezonder doel der daedzaek in betrekking.
Zoo treft zyn oog met smaek in 't aengenaem verschiet,
Een tal van wond'ren eer hy 't wensch'lyk eynde ziet.
D'uytdrukking verders zy schoon edel en verheven,
Om aen het voorwerp kragt en weerdigheyd te geeven.
Nu met een tedere gemoedsdrift in 't verhael,
Dan met een stoute, vreede of donderende tael.
Hier moet men zien vereend de fabel en de zeden.
| |
[pagina 115]
| |
Tot voorbeeld aengehaeld, de spreuken en de reden,
Op 't kunstigst uytgedruykt: zoo pronkt een heldendaed
Door 's dichters veder in onsterfelyk gewaed.
De fabel is 't verband en zamenstel der stukken,
Van 't heldendicht waer door 't bekoorlyk moet verrukken;
Waer van men waerheyd als den eersten grondslag noemt,
En dan 't verdichtzel dat bekoorlyk haer verbloemt.
De zeden moeten ook uw helden klaerlyk merken,
En al wat hun belangt in driften, woorden, werken.
Ziet hoe AEneas door zyn Godvrugt wyd vermaerd,
Dat zuyver kenmerk vast, hoe zeer beproefd, bewaert.
Al is 't dat liefde doet haer felle schigten voelen,
Te midden haeren brand en onbetaemlyk woelen,
Hy hoort een' hemelstem die zyn vertrek gebied,
En Didos mingeweld verbreekt hy als een riet.
De spreuken die 't gedicht zoo schoon, zoo hoog verheffen,
Zyn zedelessen die den sterveling betreffen;
'T zyn bloemtjes van verstand ter goeder uer geplukt,
Waer in des spreekers aerd of wensch zyn uytgedrukt.
Voor 't laetst de reden waer het zich moet in verklaeren,
Zy aldus ingerigt om 't ernstig t'evenaeren
Van lotgevallen, waer, nae ramp op ramp geleên,
Den held ontworsteld is aen zulke zwaerighêen.
'T Alexandrynsche vers geschaefd, met zorg gesleepen,
Met overhandsche lange en korte lettergreepen,
Is hier als door natuer gebruyklyk toegeschikt.
Gy, dichters die op 't schoon der edle kunste mikt,
'T en is geen leerlings werk dit kunstsuk voort te brengen,
En daer in 't zoo behoort, uw verwen wel te mengen,
Op datze duerzaem zyn. Hier dienen zorg en vlyt,
Gewenschte omstandighêen, en wel geschikten tyd.
| |
[pagina 116]
| |
Dit stout geverfd tafreel van glorie ryke daeden
Met wonderen van deugd en dapperheyd belaeden,
Zal altyd zoo by ons als 't verste nageslacht,
Van onwaerdeerbren prys en schoonheyd zyn geägt.
Heeft u de lust genoopt op zul ken toon te zingen,
Of aen het snood gebied der duysternis t'ontvringen,
Het vroom bedryvenvan een opperheer en vorst,
Een sterveling met vuer van grootheyd in de borst,
Verkies een grooten held die elk kan indruk geeven,
Wiens daeden euwen reeds op famas wieken zweeven,
Wiens naem en glorie krans d'onsterflykheyd gewyd,
Trotseeren 't bars geweld van ommekeer en tyd.
Van daeden onder veel die hem in glans verhoogen,
Kiest d'alleredelste uyt, waer in zyn loflyk poogen
Een zwaer en moeyelykst ontwerp heeft uytgevoerd,
En iders toejuyging houd aen zyn roem gesnoerd.
Homerus had misschien nog meer zyn wit voldongen,
Had hy het lang beleg en Troyens val gezongen;
Maer neen hy kiest een daed zoo kleyn en weerd veragt,
Die aen der Grieken moed ontelbre rampen bragt.
En nogtans deeze stof met d'onverdoofbre vonken,
Van zyn vernuft bezield wist hy zoo op te pronken,
Dat Aristoteles, en d'oudheyd nevens hem,
Haer noemen Godlyk schoon met algemeene stem.
Ziet daer hoe 's dichters kunst het kleyn zoo kan verryken,
Dat egte grootheyd moet voor zoo veel schoonheyd wyken,
Zoo schept verbeeldings kragt in 't onbegrensd gebied,
Zoo ryzen wondren waerze kunste straelen schiet.
 | |
[pagina 117]
| |
Een heldendicht mag nooyt een gantsch verdichtsel weezen.
Den grond daer af moet in 't geschiedboek zyn te leezen.
Of in het fabel-schrift als waerheyd lang vermeld,
Zoo is het insgelyks voor treurspel vastgesteld.
Het heldendicht hoe zeer men 't waerheyd ziet betragten,
Durft zelfs waerschynlykheyd by wylen ook veragten.
Wie volgt het in zyn vaert wanneer 't in d'hoogste zwiert,
En aen verbeeldings luym de vrye teugels viert?
Het treurspel mooge vreemd en diep verwondren baeren,
Het heldendicht mag meer op ramp en vreedheyd staen;
Want 't geen in zyn verhael verschynt in schrik vertoog,
En dringt tot in 't gehoor, verschrikt niet eens het oog.
Wie zoud er op 't vertoog niet voor Achilles schroomen,
Daer hy rond Troyens wal doet bloed-rivieren stroomen?
Of waer hy Hectors lyk met stof en bloed besmeurd,
Zoo schandelyk onteert en aen zyn wagen sleurt?
Wie zoud' er voor 't gezigt Medea konnen lyden,
En eygen kinders zien door haer den hals afsnyden;
Nogtans in een verhael men ligt'lyk dit verdraegt;
Al wat maer zeldzaem is, of schriklyk vreed, behaegt.
Nog doet men om den roem op 't glorie rykst te melden,
Van land-veroveraers van onverwinbaer helden,
Hun moed en dapperheyd vermaerd in oorlogs dâen,
Gewoone menschen kragt al ver te boven gaen.
Het heldendicht moet ook zich weeten uyt te breyden,
Tot zekre grootte, waer 't zyn rykdom kan verspreyden,
Op dat het agtbaerheyd en duerzaeme eer geniet',
En niet gebezigd word' als 't kindren-avondlied.
Wat was hy onbedagt van 't regte spoor geweeken,
Die een gering gedicht van honderd veertig reeken
Had met den trotschen rang van heldendicht benoemd!
| |
[pagina 118]
| |
Geen Jood had ooyt zyn waer aen hoogren prys geroemd.
Moest zulke uytzinnigheyd er veele zoo verblinden,
Wat zou men hedendaegs al heldendichten vinden!
Terwyl, zoo ik begryp, er nauwlyks twee mael thien.
In 't dichtryk letterveld tot heden zyn gezien.
Wanneer zal 't vaderland met zulk een kunststuk pronken?
In welk' een edle borst zoo heylig vuer ontvonken?
Waer is des dichters wieg? waer vind ik zyn geboort?
O heylzon! rys wel haest en breng dat wonder voort!
Kloek aen o jonge telg! misschien is 't u beschooren,
In honderd duyzende van Phoebus uytverkooren,
Met zulk een lauwerkrans den Pindus op te trêen!
Gevoelt gy wie gy zyt die sterke aenloklykheen!
Aen 't werk...! Doe 't Vaderlands aloud geschiedboek open!
Daer ziet gy Boudewyns in 't roemryk strydperk loopen,(20)
Wylze oost en west den schrik der Dwingelanden zyn.
Hoe schitters vol van glans de kroon van Constantyn,
Op 't hoofd van Vlaendren graef door roemzugt aengedreeven!
'S ryks overweldiger moest voor hem ondergeeven,
Geen eedverbreeker die hem weerstand bieden kon,
Hem, die tot tweemael toe 't vermaerd byzanse won.
Maer hoe veranderlyk ist lot der aerdsche zaeken!
Hy moest na zoo veel roem een treurig' eynde smaeken.
En ach! d'onzekerheyd wanneer hy 't leven liet,
Wierp op zyn dogter zelfs een bitter ziel-verdriet.
Merkt gy die Karels nu? houd d'oogen eens geslagen,
Op hem wien nooyt gerust Europas vorsten zagen,(21)
Wien steeds de gloriezugt in 't schittrend harnas joeg,
En door zyn dâen met regt den naem van stout en droeg.
Maer ziet op hem voor al den roem der groote Vorsten,
| |
[pagina 119]
| |
Den Vyfden Karel naer 't geluk der volkren dorsten,
Bemoedigd door de spreuk van altyd verder aen,
Alom in 't oorlogs-veld zyn vyand neder slaen.
Of zal in heldenmoed u Died'ryk niet onsteeken.
Die Vogt voor 't heylgeloof in Salems rugtbre streeken,
En 't heylig dierbaer Bloed in Brugges mueren bragt,
Van't lamtje zonder vlek op Golgotha geslagt.
Wat oogst van krygsdeugd is in Belgie gewassen!
Hoe menig ed'le stof kuntge op uw snaeren passen!
Rys op! bekrans uw hoofd met onverganglyk' eer!
Betoon wat moed vermag, en dat geen vremdling meer
Gelyk Torquatus deed' onz' helden onbezongen,
Verheffe 't aerdryk rond, en loove op and're tongen!
Dat u de glorie-kroon geen ander meer ontrukk',
En 't schoonste letterloof van onze velden plukk'!
'T past u o schrandren Belg als hy te zegevieren,
En grootsch met eygen schoon uw ed'le kruyn te sieren;
'T past u ons Vaderland te stellen op den rang
Van andre volkren; door zoo hoog verheven zang!
Zie daer de zegeprael der schoonste kunst betragting.
Welaen geen uytstel meer, voldoe aen die verwagting,
Maek 't lieve Vaderland aen uwe vlyt verpligt;
Zoo word u eens te regt een eerzuyl opgerigt.
 |
|