Logo DBNL
Uyt-spanningen (2005)

Uyt-spanningen

(2005)–Jodocus van Lodenstein–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

128
Aandagten+
Op het salig Sterven Van D. Johannes Theodorius Vander Wenden.
Overleden in 't jaar 1664.

I.

 
Een Jongman/ die in 't duyster enkel ligt was;
 
Een Man/ so deugdsaam/ of hij maar van deugd was/2
 
Een Man/ dien wie maar hoord' of sag gestigt was/3
 
Een Man/ die droevig scheen en vol van vreugd was/
5
Een Man/ die Geestelijck/ als of hy Geest was/
 
Een Man/ die aan sig selven als gansch dood was/6
 
Een Man/ die in gevaren onbevreest was/
 
Een Man/ die onverwrickelijck in nood was/8
 
Een Man/ die aller wereldlingen smert was/
10
Een Man/ die aller Hemelingen oog was/10
 
Een Man/ die in den Hemel met het hert was/
 
Een Man/ die hier in werck/ in rust om hoog was/12
 
Een Man/ die 's Hemels wijsheyd seer gewend was/
 
Een Man/ diens raad van Vromen noyd gewraackt was/14
15
Een Man/ die meest sijn kenners onbekend was/15
 
Een Man/ die sweeg/ en swijgende bespraackt was/
 
Is nu helaas! d' ondanckbre werld ontogen/17
 
En daar hy so lang heen-ging; heen-gevlogen.18

II.

 
Waarom of Vander Wenden, by sijn Van19
20
Den Menschen niet bekend was?
 
Om dat hy Van den Hemel maar een span21-22
 
Af-was/ en dat de Wereld ongewent was.21-22
 
 
 
De Goedheyd had uyt ongemeene gunst23
 
Een Keursteen hem gegeven/24
25
Daar op met on-navolgelijcke kunst25
 
Een nieuwe Naam voor eewig stond geschreven.
 
Een Naam van so een duydsel/ so een cragt27
 
Dat yder een verlegen28
 
Of schrickt; of dien oncundig niet en agt29
30
Ten sy hy selv dien gunstig heeft vercregen.30
 
 
 
Die Steen, die Naam was Hem so weerdig dat31
 
Hy alles cond veragten/
 
En 's werelds condschap van sijn Naam (een schat33
 
Der ydelheyd) grootmoediglijck be-lagten.34
 
 
35
Den Hemel had dien Keur-steen tot een steen35
 
Ten toets' op eerd gegeven/
 
Te toetsen wie Johan maar van 't gemeen37
 
Soud' agten/ wie Hem Hemel-hoog verheven/38
 
 
 
En des wie dese Naam ook heeft. En siet39
40
De Heere mogt vry soecken/40
 
Men kende Johan nog sijn Naam schier niet41
 
By soo veel wijsen/ soo veel wereld-cloecken;42
 
 
 
Tot dat Hy dood was: doe begondmen meer43
 
Van Johans Naam te hooren.
45
Niet wonder/ want gemeenlijck Deugdes Eer45
 
En agting werd met 's Deugdsaams dood gebooren.

III.

Vra.
 
Maar waarom sterft Een so met deugd bepereld?47
I. Antw.
 
't Geen aan een duyster oog het Sonneligt is/48
 
't Geen aan een teder' hand een swaar gewigt is/49
50
't Geen aan een vuyle sleck het suyvre sout is/50
 
't Geen aan een sog den Diamant of 't goud is/51
 
't Geen aan een Sot een raad heylsaam en wijs is/52
 
't Geen aan een sieke maag gesonde spijs is/
 
't Geen aan een bandelose een scherpe wet is/54
55
't Geen aan een pijnelijcke wond 't lancet is/
 
't Geen aan een walge-sieckt de Medicijn is/56
 
't Geen aan een versche wond de geest van wijn is/57
 
't Geen aan een woedend peerd den engen toom is/58
 
't Geen aan een Vrese-vogt den frisschen stroom is/59
60
Dat was so Deugdsaam eenen aan de Wereld.60
II. Antw.
 
Is 't wonder dat den Seyl-steen naar het Noorden ylt?61
 
Is 't wonder dat het volle vogt ten boorden ylt?62
 
Is 't wonder dat de steen in 't nat te gronde gaat?63
 
Is 't wonder dat den Hemel in het ronde gaat?64
65
Is 't wonder dat 't voldragen lam te voorschijn comt?
 
Is 't wonder dat de Mergen-Zon ten doorschijn comt?66
 
Is 't wonder dat men daar comt daar men henenhaakt?67
 
Is 't wonder datmen t' eynde van sijn wenen raackt?68
 
Is 't wonder dat den vlam van 't vier na boven snelt?69
70
Is 't wonder dat een Sayer eens sijn schoven telt?
 
Is 't wonder dat de pijl vliegt so den boge staat?71
 
So is het vreemd' dat Johan naar om hoge gaat.72

Aandagten op het salig sterven van D. Johannes Theodorius vander Wenden. Een drietal stichtelijke gedachten naar aanleiding van het sterven van een van L.'s collega-predikanten uit Utrecht.

Johannes Theodorius van der Wenden was waarschijnlijk afkomstig uit Kampen, gezien het feit dat hij zich Campensis noemde. Later was hij voornamelijk bekend als ds. Theodorius. Hij genoot zijn opleiding in Utrecht, waar hij o.a. door Voetius theologisch werd gevormd. Hij werd in 1652 als proponent beroepen te Ede, vanwaar hij in 1655 naar Utrecht ging. Hij overleed in Utrecht op 24 juli 1664. In de voorrede van Jacobus Koelman in het boek Heilzame wanhoop van Th. Hooker staat vermeld, dat in Utrecht van Hookers tractaat een samenvatting circuleerde, geschreven door Johannes Theodori. Vanwege de waardering ervoor vertaalde Koelman Hookers geschrift in zijn geheel.

In L.'s dichtbundel staan naast deze tekst nog twee gedichten op het overlijden van medepredikanten, namelijk Van den Bogaert en Sanderus (de teksten 76 en 110). Deze tekst mist het treuren over verlies en de hartstochtelijke oproep tot boetedoening tot het volk, die in de beide andere teksten wel aanwezig zijn.

In de eerste ‘aandagt’ geeft L. door middel van talrijke tegenstellingen en paradoxen een typering van de overledene. Het thema van de tweede ‘aandagt’ is enigszins gezocht. Hoe kwam het dat Van der Wendens naam niet zo bekend was? Het antwoord luidt dat hij dicht bij de hemel leefde en een nieuwe geestelijke naam had, die hij zelf alleen wist. In de derde ‘aandagt’ wordt op de vraag waarom zo'n deugdzaam man toch gestorven is, op tweeërlei manier een zelfde antwoord gegeven: de deugd past veel beter in de hemel dan op de aarde.

In de zeventiende eeuw kon een gedicht over een droevig feit in een kunstige vormgeving gepresenteerd worden.

 

Lit.: Trimp (1), 32, 45; Trimp (3), 173.


Vorige Volgende