Uyt-spanningen

[p. 544]

113
Invallen op eene and're reyse⁺
en Weder-reyse tusschen Sluys en Holland.
113a
Voor-by rammekens.

Te singen als Petit Bordeaux, siet boven p. 181.⁺

Schipper! siet gy daar wel leggen¹
Vijf/ ses schepen/ digt aan een²
Als gejuckt? wat wil dat seggen?³
Denck ick: of waar wil het heen!
Laat eens sien; 't sijn die Soldaten
Die gelast sijn hier van daan⁶
Op patenten van de Staten⁷
Na den Briel te moeten gaan.⁸
Nauwlijcx was den brief gecomen
Of 't was haast u! spoed u! ras!
Rust dag! die dient waargenomen/¹¹
Als 't eens beter comt te pas.
's Rust-dags moestmen 't goedje packen¹³
Alle ding moest Rustdags scheep
't Scheen het heele Land woud sacken¹⁵
En de nood wel dapper neep:¹⁶
Schoon daar was geen ty om varen¹⁷
't Wagten leed geen Risico/¹⁸
Niet en con 't geloop bedaren/¹⁹
Hoger Magt verstond het soo.²⁰
Ist nu niet wel voort gecropen!²¹
Dingsdags wagt'den wy ons Ty/
En (siet hoe gemacklijck) lopen
Haar by Rammekens verby.²⁴
Hoort eens Schipper! all' ons dagen
Moetmen na der Winden Heer
En sijn sterckte pligtig vragen⁺²⁷
End' Hem soecken even seer.

+ Titel Weder-reyse: terugreis Rammekens: het fort bij Vlissingen ter verdediging van de Westerschelde

+ Melodie: De melodie-aanduiding verwijst naar tekst 62, ‘Wie sleet heugelijcker dagen’.

1 leggen: liggen

2 In de editie 1676 ontbreekt het woordje een

3 Als gejuckt: alsof ze (als een span paarden) aan elkaar gekoppeld zijn, WNT VII, 544

6 hier: nl. fort Rammekens

7 Op patenten: met een lastbrief (inzake het verplaatsen van troepen), WNT XII, 756

8 Na: naar

11 Rust dag: het bevelschrift was vlak voor of op de zondag aangekomen.

13 't goedje: de uitrusting

15 sacken: ondergaan

16 dapper: erg, zeer

17 Schoon: hoewel; om varen: om uit te varen

18 En het wachten niet gevaarlijk was

19 Niet: niets

20 Van hogerhand werd het geëist.

21 Ironische uitroep: Zijn die nu niet goed vooruit gekropen!

24 Haar: nl. de Vijfl ses schepen, r. 2

+ Ps. 105.4.

27 pligtig: onderdanig; Ps. 105:4, ‘Vraagt naar den Heere en Zijn sterkte, zoekt Zijn aangezicht geduriglijk.’

[p. 545]

Maar den Dag der gaderingen²⁹
Sonder Nood-of-Liefde dwang³⁰
Niet versuymen; dog ons dingen^3131-32
Schicken tot den Rust so lang.^31-32
Daar hoort sterven tot ons leven.³³
Als den Segenaar 't gebiedt³⁴
Can oock Stil-staan segen geven.
Rustdag woelen vordert niet.³⁶

29 Dag der gaderingen: dag waarop de gemeente bijeenkomt, de zondag

30 Zonder dat het valt onder de op de rustdag toegestane werken van noodzakelijkheid of barmhartigheid.

31 versuymen: veronachtzamen

31-32 ons dingen Schicken: onze zaken regelen

31-32 ons dingen Schicken: onze zaken regelen

33 sterven: nl. loslaten van al het aardse, vgl. HC Antw. 103, ‘(...) dat ik al de dagen mijns levens van mijn boze werken ruste (...)’

34 den Segenaar: nl. God

36 Druk bezig zijn op zondag geeft geen voorspoed.

[p. 546]

Invallen op eene and're reyse. Tweede serie gedachten naar aanleiding van een reis. Omdat L. slechts ongeveer twee jaar in Sluis werkzaam is geweest, is het aannemelijk, dat dit gedicht niet lang na tekst 111 ontstaan is, vgl. Buijnsters, 122. Ook in deze tweede tekst vormen gebeurtenissen tijdens de reis aanleiding tot bespiegeling. Het verschil met tekst 111 is, dat in de drie liederen die samen deze tekst vormen het gebeuren niet steeds symbolisch is voor een bepaalde stand in het geestelijke leven. Daardoor komt het gedicht als geheel minder bevindelijk over. Het is daarbij opvallend dat er in deze teksten minder sprake is van volks taalgebruik zoals in de serie teksten 111.

113a Voor-by Rammekens. Het thema van dit eerste lied is de zondagsheiliging.

Op zijn reis zeilt de dichter, die tot dinsdag op een gunstige wind heeft gewacht, een vloot met soldaten voorbij die op zondag uit Rammekens is vertrokken, terwijl dit niet strikt noodzakelijk was.

Voor hem is de conclusie duidelijk: wie zich in gehoorzaamheid aan God toevertrouwt, komt niet beschaamd uit. De laatste regel geeft deze visie van de auteur in de vorm van een aforisme weer.

Lit.: Proost, 177-178; Trimp (1), 69, 108; Buynsters, 122.