Logo DBNL
Uyt-spanningen (2005)

Uyt-spanningen

(2005)–Jodocus van Lodenstein–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

108
Stantvastige onstantvastigheyd+
der onder-Hemelsche dingen.

Op de voorgenoemde Gelegentheyd.+
Pred. 1. vers. 3. 4. 5. 6. 7. &c.

I.

 
So daaltme plots van boven neer!1
 
Een schoone vrugt van rijpheyd teer2
 
Dus sijgt, dus sackt en valt een boom die soo lang groeyde;3
 
Wel duysend graasjes met een slag;4
5
Wel duysend telgen op een dag;5
 
In 't cort h'las! helas! een bloem die heerelijck bloeyde:6
 
Sus! sus! Dat is het bestuyren/ 't bestuyren7
 
Het bestuyren/ het bestuyren het bestuyren8
 
Dat de bose besuyren.9

II.

10
Die hoge velg in 't ronde wiel10
 
Beeld my u Hoocheyd hoge siel;11
 
Siet daar sy daalt/ sy daalt/ sy daalt die dad'lijck hoog was12
 
Dat Huys en al sijn heerlijckheyd13
 
Heeft eene vonck in d' asch geleyd/
15
En siet daar daalt dat strax een wonder in ons oog was:15
 
Dus gaat/ dus gaat het bestuyren/ 't bestuyren16
 
Het bestuyren/ het bestuyren het bestuyren
 
Dat de bose betruyren.18


illustratie

III.

 
De Zee die na sijn wissen trant19
20
Al vloeyend swelt en stijgt op strand;20
 
Al ebbend dalen/ dalen gaat en grond'waarts slincken.21
 
Dat schip dat op de golven vaart
 
Vaack met een golff raackt Hemelwaart;23
 
Maar met dien golff weer dalen moet en Helle-waarts sincken.24
25
Dus gaat/ dus gaat het bestuyren/ 't bestuyren
 
Het bestuyren/ het bestuyren het bestuyren
 
Dat de vrome verduyren.27

IV.

 
De Son die 's mergens vrolijck rijst
 
Tot dat Hy 't Suyden-Mid-punct wijst;29
30
Weer dalen/ dalen/ dalen gaat in 't droevig Westen.
 
Hoe heerlijck brand/ en blaackt die vlam31
 
Die clom so lang hy voetsel nam;32
 
Maar swijmend dalen moet in smokend Asch voor 't lesten.33
 
Dus gaat/ dus gaat het bestuyren/ 't bestuyren
35
Het bestuyren/ het bestuyren het bestuyren
 
Dat de boose besuyren.

V.

 
De wind verstuyft het driftig sand37
 
En maackt een berg; dog overhand38
 
Dat stoff den berg weer dalen doet en maackt ten dale.39
40
Die Stad die strax vol weeld en sat40
 
Als Tyrus hoog ten troone sat;41
 
Moest ylings dalen en haar overdaat betalen.42
 
Dus gaat/ dus gaat het bestuyren/ 't Bestuyren
 
Het bestuyren/ het bestuyren het bestuyren
45
Dat de boose betruyren.

VI.

 
Hoe moeylijck stijgt een mensch ten top46
 
Van staat! en laas! een toornen-drop47
 
Doet dalen throon/ en croon/ en crans/ en glansen heerlijck48
 
Regnabo stapt ten hoogen troon;49
50
En Regno sit in 't pragtig schoon;50
 
Regnavi daalt; Sum fine regno siet vast deerlijck.51
 
Dus gaat/ dus gaat het bestuyren/ 't bestuyren
 
Het bestuyren/ het bestuyren het bestuyren
 
Dat de Vrome verduyren.

VII.

55
Ick sag (song David) hoog geweld+55
 
Sig breyden als een boom op 't veld/56
 
Sag weer/ en Hy en al sijn cragt als kaff verstoven.57
 
'k Sag Babels Coning groot van magt58
 
Gods volck verdrucken in sijn pragt;+
60
Maar daadlijck dalen gaan/ en by het vee verschoven:60
 
En dagt; dus gaat het believen/ 't believen/61
 
Het believen het believen het believen
 
Dat de Vrome so lieven.63

Stantvastige onstantvastigheyd. Slotgedicht van de cyclus verzen over de beroeringen in Utrecht. Deze tekst komt in toonzetting overeen met de voorgaande. Ook inhoudelijk gezien vertonen beide teksten een zekere overeenkomst, hoewel deze tekst als een algemene bespiegeling minder verband houdt met de concrete situatie.

In tekst 107 heeft L. laten zien dat het conflict in Utrecht heeft gewerkt als een smeltkroes. De ware vromen zijn er gelouterd uit tevoorschijn gekomen, terwijl de niet oprechte christenen zijn ontmaskerd en door God vernederd. In deze tekst wordt het tweede gedeelte van dit thema, namelijk dat hoogmoedigen door God worden neergeworpen, in een aantal beelden nader uitgewerkt. Alle door de dichter gebruikte beelden tonen aan, dat de positie van alles wat hoog en aanzienlijk is, uiterst onzeker genoemd moet worden. Ook de titel spreekt in dit verband duidelijke taal.

Gelet op de vormgeving kan men in dit gedicht een driedeling onderscheiden, die evenwel in de inhoud niet duidelijk is terug te vinden.

De refreinen van de strofen I-III eindigen evenals die van de strofen IV-VI met de woorden bezuren, betreuren en verduren. Hiermee geeft de dichter aan dat Gods bestuur de goddelozen onheil brengt en dat de vromen de verdrukking onder Gods toelating wel ondergaan, maar niet in hun nadeel.

Zo bezien staat de laatste strofe apart. Het feit dat de dichter door over ‘lieven’ te spreken het refrein in de laatste strofe een tegengestelde inhoud geeft, onderstreept nog eens dat men het bestuur van God in tweeërlei opzicht kan beschouwen. Het betekent voor de goddelozen de ondergang, terwijl de vromen het blijmoedig accepteren en liefhebben.

 

Lit.: Proost, 206-207; De Beaufort, 125-131.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

lied