Uyt-spanningen

[p. 457]

97
Op de verjaringe van mijn W. Moeder⁺
Juffr. Maria van Voorburg,
Geboren 10. in Slagtmaand 1587.

Te singen als/ Menschen onvroedig, &c.⁺

I.

Vlugtige jaren!^1-31
Die daar henen glijden^1-3
Als een wevers spoel;^1-3
Wat wedervaren^4-5
doet gij ons al lijden^4-5
In des werelds woel?⁶
Soo wy niet mickten na des He-mels doel.⁷
Voorspoeden sijn dog⁸
Niet dan ydelheden:⁹
En tegenspoeden
Waren haast gele-den:¹¹
Oh! dat eeuwig Al!¹²
Oh! dat eeuwig Al!
Is het Een dat ick be-oogen sal.¹⁴

+ Titel verjaringe: verjaardag; W.: waarde; Slagtmaand: november onvroedig: onwijs, onverstandig

+ Melodie: L. gebruikt in dit familiegedicht een zestiende-eeuwse melodie, waarvan alleen sporen te vinden zijn in bundels voor 1600; vgl. Stronks (1), 416.

1-3 Vgl. Job 7:6, ‘Mijn dagen zijn lichter geweest dan een weversspoel, en zijn vergaan zonder verwachting.’

1 Vlugtige: snel voorbijgaande

1-3 Vgl. Job 7:6, ‘Mijn dagen zijn lichter geweest dan een weversspoel, en zijn vergaan zonder verwachting.’

1-3 Vgl. Job 7:6, ‘Mijn dagen zijn lichter geweest dan een weversspoel, en zijn vergaan zonder verwachting.’

4-5 Welke gebeurtenissen doet u (nl. vluchtige jaren, r. 1) ons overkomen?

4-5 Welke gebeurtenissen doet u (nl. vluchtige jaren, r. 1) ons overkomen?

6 woel: gewoel, ‘reilen en zeilen’

7 mickten na: ons richtten op

8 dog: immers

9 Niet dan: slechts

11 haast: snel

12 dat eeuwig Al: nl. God

14 Een: enige

II.

Al de vermaken
Die de wereld aanbood
Wt haar vuylen poel/
Moet ick nu laacken/¹⁸
Die der sielen aanstoot⁺¹⁹
Levendig gevoel:
Nu ick mijn hert stel na des Hemels doel.²¹
Onsinnig mensch! hoort!⁺²²
Wat u schijnt een luyster/²³
Siet eens na boven/
Alles wert u duyster.
Oh! dat eeuwig' Al!
Oh! dat eeuwig' Al!
Is het Een dat ick be-oogen sal.

18 laacken: terzijde stellen, afwijzen

+ 1 Pet. 2:11

19 der sielen aanstoot: vgl. 1 Petr. 2:11, ‘de vleselijke begeerlijkheden, welke krijg voeren tegen de ziel’. De overige in de marge vermelde bijbelteksten worden slechts incidenteel in de toelichting opgenomen.

21 na: naar

+ Phil. 3:7, 8, 9.,

22 Onsinnig: onverstandig

23 Wat u heerlijk voorkomt

[p. 458]

III.

Ah trouwen Heyland!⁺
Die noyt cont versmaden³⁰
Die sig t' uwaarts voegt;⁺³¹
Voert my op 't Wey-land⁺
Van uw vette genaden/
Daar mijn siel na swoegt:⁺³⁴
So is mijn siel in u eeuwig vergenoegt.⁺³⁵

+ Joh. 6:37.

30 versmaden: afwijzen

+ Ps. 23:1, 2.

31 t' uwaarts voegt: tot U wendt

+ Psal. 36:9. en 65:5.

+ Ps. 42:2, 3.

34 Daar: waar; na swoegt: hartstochtelijk naar verlangt

+ Ps. 73:25, 26

35 So: dan

[p. 459]

 

Al 's werelds lust gaat³⁶

 

Met de tijd verdwijnen.⁺

 

Ey! 's hemels vier laat⁺³⁸

 

In de plaats verschijnen!⁺³⁹

40

Oh! dat eeuwig al!⁺

 

Oh! dat eeuwig al!

 

Is het Een dat ick be-oogen sal.

36 lust: genoegens

+ 1 Cor. 7:31

+ Rom. 12:1

38 's hemels vier: nl. het vuur van de liefde tot God, vgl. Rom 12:1

+ Gal. 5:24.

39 In de plaats: in plaats daarvan (nl. van 's werelds lust, r. 36)

+ Eph. 4:20, 21, 22, 23, 24.

IV.

In dees mijn dagen/^43-45
Waarlijck levens nagten/^+43-45
Als den tijt ontgaat:^43-4545
Laat u behagen⁺
Alle mijn gedagten/
Woorden/ wil/ en daad;⁺
En in my groejen het woort dat levend saad.⁴⁹
Op dat ick nog in
Dees onvrugtbre dage'
U sy ten dienst/ en⁺⁵²
Heyl'ge vrugten drage.
Oh! dat eeuwig al!
Oh! dat eeuwig al
Is het Een dat ick be-oogen sal.

43-45 Nl. in de ouderdom

+ Ps. 71:9, 18

43-45 Nl. in de ouderdom

43-45 Nl. in de ouderdom

45 ontgaat: vervliegt

+ Psa. 19:15.

+ Matth. 13:3, 4 &c. en vers. 19, 20 &c.

49 dat levend saad: bijst. bij het woort

+ Ps. 92:15, 16

52 Vgl. Psalm 92:15, 16, ‘In den grijzen ouderdom zullen zij nog vruchten dragen; zij zullen vet en groen zijn, Om te verkondigen, dat de HEERE recht is; Hij is mijn Rotssteen, en in Hem is geen onrecht.’

V.

Oneyndig heylig!^+57-58
Onbegrepen heerlijck!^57-58
On-toe-ganckelijck ligt!⁺
Tot U men veylig⁺
Gaat/ want al 't begeerlijck⁺
Is in uw gesigt.⁺⁶²
Was maar ons hert na u evenbeeld gestigt!⁶³
Oh! dat de heyligheyd/⁺
Ciersel van uw throone/⁺⁶⁵
In dees mijn vreemdelingschap⁶⁶
Sy mijn hooft ten croone!⁺⁶⁷
Tot het eeuwig' Al⁺
Tot het eeuwig' Al⁺
My om Jesus wil volmaken sal.⁺⁷⁰

+ Jes. 6:3

57-58 Oneyndig heylig en Onbegrepen heerlijck zijn evenals On-toe-ganckelijck bijv. nw. bij ligt, r. 59.

57-58 Oneyndig heylig en Onbegrepen heerlijck zijn evenals On-toe-ganckelijck bijv. nw. bij ligt, r. 59.

+ 1 Tim. 6:16.

+ Ps. 16:5, 6.

+ Psal 16:11.

+ Coloss. 3:9, 10.

62 in uw gesigt: in het zien van U

63 u: uw; gestigt: gemaakt

+ Ps. 33:5.

+ Gen. 47:9 en Hebr. 11:13, 14, 15, 16.

65 Ciersel: versiering

66 Nl. in mijn aardse pelgrimsbestaan

+ 2 Cor. 11:2.

67 In de editie 1678 staat Sg, in die editie reeds bij de errata vermeld.

+ 1 Tim. 2:9, 10.

+ 1 Petr. 3:3, 4.

+ Hebr. 12:23.

70 Vgl. Hebr. 12:23, ‘Tot de algemene vergadering en de gemeente der eerstgeborenen, die in de hemelen opgeschreven zijn, en tot God, den Rechter over allen, en de geesten der volmaakte rechtvaardigen.’

[p. 460]

Op de verjaringe van mijn W. Moeder. Lied ter gelegenheid van de verjaardag van L.'s moeder. Naar aanleiding van het verjaardagslied voor L.'s vader (tekst 96) is reeds opgemerkt, dat de dichter weinig ingaat op de persoonlijke omstandigheiden van de betrokkenen. Voor deze tekst geldt dat in sterke mate, want bij afwezigheid van de titel zou de lezer niet vermoeden dat het hier om een verjaardagslied gaat.

Het is duidelijk, dat dit gedicht, waarin L. zijn ouder wordende moeder aan het woord laat, een stichtelijke levensles bevat. Deze komt hierop neer: wanneer de jaren van het leven als een weversspoel voorbij gegleden zijn (str. I), komt men er achter, dat alles wat de wereld biedt, uiteindelijk geen bevrediging geeft. Vandaar de in het refrein steeds herhaalde aansporing tot het beogen van het hemelse goed. Het is aannemelijk dat dit gedicht ook bedoeld is als een levensles voor een breder publiek. Het perspectief van waaruit de tekst geschreven is en de personen die aangesproken worden, zijn immers vrij algemeen en wisselen ook steeds.

Opmerkelijk zijn de vele verwijzingen naar bijbelteksten in de marge van deze tekst. In het calvinistische en doperse schriftuurlijke lied uit de zestiende en de zeventiende eeuw treft men dit verschijnsel vaker aan, maar bij L. nauwelijks. Misschien heeft hij zijn moeder een handreiking willen doen tot nadere bijbelstudie over de stof van het gedicht.

Lit.: Proost, 103; Onstenk (1), 217; Trimp (1), 49, 108.