Uyt-spanningen

[p. 415]

86
Reys-gesanck
Voor Godes kinderen op occasie van eeniger Reyse.⁺

Stemme: Ps. 103.⁺

I.

Dus steken wy van 't vaste land/ O Vader!¹
O Woord! O Geest! O een'ge Goetheyds ader!
Oh! waren onse trage herten vlott!³
Om u te roemen/ als wy lijff en leven⁴
De wanckelbare baren overgeven⁵
Op uw gena/ Drie-eenig Magtig Godt.

+ Titel op occasie van: ter gelegenheid van; eeniger: een zekere, een of andere

+ Melodie: De Geneefse Psalm 103. Vgl. tekst 86.

1 Dus: zo

3 vlott: vaardig; zinspeling op ‘vlottend’, varend

4 lijff en leven: lichaam en ziel

5 wanckelbare baren: tegenstelling met 't vaste land, r. 1

II.

Op uw gena wy op de diepte drijven/⁷
En dencken/ Vader, doet op ons beclijven⁸
De diepte van uw Goedertierenheyd!
En kaatsen ons de baren op en neder?
Ons' ancker in den voorhang doet ons teder¹¹
Gemoed vast staan/ in uw schoot neer geleydt.¹²

7 Op: vertrouwend op; diepte: het diepe water

8 op ons beclijven: aan ons zich vasthechten

11 ancker: oud christelijk symbool van de hoop op Christus, Timmers, 149; vgl. Hebr. 6:19, ‘(de hoop), Welke wij hebben als een anker der ziel, hetwelk zeker en vast is, en ingaat in het binnenste des voorhangsels’ (kantt. 49: ‘dat is, den hemel waar Christus is’)

12 in (...) geleydt: heeft betrekking op Ons' ancker, r. 11

III.

De winden die storm-driftig op ons druyschen
Ons dencken doen/ en sugten om het ruyschen^+1414-15
Van Horeb, en 't geluyd van 't Pincxter-feest:^14-15
Dies in haar sugten/ sugten wy daar onder/¹⁶
En sugtend singen: Vader! send ons 't Wonder
Van Pinxster in het senden van uw Geest!

+ 1 Con. 19:12

14 sugten: bidden

14-15 Bij de berg Horeb verscheen God aan Elia in ‘het suizen van een zachte stilte’, 1 Kon. 19:12. Op het Pinksterfeest ging de uitstorting van de Heilige Geest gepaard met een ‘geluid, gelijk als van een geweldigen gedreven wind’, Hand. 2:2.

14-15 Bij de berg Horeb verscheen God aan Elia in ‘het suizen van een zachte stilte’, 1 Kon. 19:12. Op het Pinksterfeest ging de uitstorting van de Heilige Geest gepaard met een ‘geluid, gelijk als van een geweldigen gedreven wind’, Hand. 2:2.

16 Dies: daarom

IV.

Nog diepe diept'/ nog stercke wind/ nog baren¹⁹
En sullen met haar schricken ons vervaren;²⁰
Ons' lot is sonder vrees te sijn in nood.²¹
Want siet/ het is ons Vader die de winden
In handen heeft; en als Hy ons ontbinden²³
Wil/ valt ons siel in sijn heylsame schoot.

19 Nog (...) nog: noch (...) noch

20 schricken: verschrikking; vervaren: benauwd maken

21 lot: deel, vgl. WNT VIII, 3056

23 ontbinden: laten sterven

[p. 416]

V.

Heft sig het water? 't heft ons meed'/ en Vader
Het brengt ons sielen tot uw Hoocheyd nader:
Hoe dieper nat, hoe verder van de grond.
Oh! dat ons siel maar verr' genoeg van d' eerde
Geheven wierd/ en ster-oogde op die weerde²⁹
Van 't Goed/ wiens plaats is boven 't sigtbaar Rond.³⁰

29 ster-oogde: reikhalzend uitzag naar

30 't Goed: het bezit; 't sigtbaar Rond: nl. de aarde

VI.

Nu sullen onderwijl ons baar' en winden
Uw diere Goedicheyd doen ondervinden/³²
En met hun swalpen/ en hun fel gedruysch³³
Ons dragen waar wy willen: (want sy moeten
U/ Vader/ dien wy nu Gods-dienstig groeten³⁵
Ten dienste staan) en ons weer brengen t'huys.

32 diere: dierbare

33 swalpen: sterke golfbewegingen maken

35 Gods-dienstig: aan Uw dienst gewijd

[p. 417]

VII.

Maar Vader onder dies uw vreemdelingen^3737-38
Gedenckt/ die hier in ballingschappen singen^3837-38
In 't midden van der wateren gedruysch:
En send de soete beeckjens der rivieren,⁴⁰
En laat haar wind en golven sagjes tieren/⁴¹
En brengen ons/ by u ons Vader t'huys.

De winden sien op Goed, op Adel, Jonck nog- Schoon-heyd,⁴³
Der winden Heer alleen siet in wiens hert sijn Soon leydt.⁴⁴

Reys-gesanck voor Godes kinderen op occasie van eeniger reyse. Geestelijke overdenking naar aanleiding van het maken van een reis. Dit reislied heeft als doel de gelovige reiziger door beschouwing te brengen tot geestelijke inzichten en gedachten, vgl. Trimp (3), 52, 53. Op een fraaie wijze worden de metaforen uitgewerkt. De diepe zee, de hoge golven en de harde wind, drie gevaren die de bootreiziger omringen, worden in strofe II en III in verband gebracht met de al in de inleidende strofe genoemde goddelijke personen, de Vader (r. 7-9), de Zoon (r. 10-12) en de Heilige Geest (r. 13-18). Strofe IV en V maken duidelijk hoe de wind, de hoge golven en het diepe water onthechting van het aardse kunnen verbeelden.

In de laatste twee strofen is de voorspoedige thuisreis (str. VI) aanleiding voor een vergelijking met de levensreis, die eindigt in het Vaderhuis (str. VII).

Lit.: De Mërode, 90; Schulte Nordholt (3), 62-63; Trimp (3), 52, 53.

37 onder dies: ondertussen

37-38 Het peregrinatio-motief, tegelijk de piëtistische notie, dat de gelovigen als vreemdelingen en ballingen zijn op aarde

38 Gedenckt: wil gedenken, vgl. Ps. 137:3, 4

37-38 Het peregrinatio-motief, tegelijk de piëtistische notie, dat de gelovigen als vreemdelingen en ballingen zijn op aarde

40 Vgl. Psalm 46:5

41 haar, pers. vnw., nl. de soete (...) rivieren, r. 40; tieren: ruisen

43 Slotsententie bij wijze van moraal. Goed: bezit; Jonck: jeugd; nog: noch

44 alleen siet: ziet slechts