Uyt-spanningen

[p. 371]

78
Aansprake aan Juffr. Clara vander Burg,
Huysvrou van de E: Heer
Johan van Bleyswyck
Oud-Burgermeester der Stad Delff.
Over 't overlijden haars Susters
Juffr. Catharina vander Burg.

Te singen (twe versen voor een genomen/ en sonder herhalingen) op de voys van Petit Bordeaux. siet boven p. 181. Of als volgt:
Waarde Nigte⁺

I.

Half-gesleten droefheyd stelpen
Met vertroosting in den mond/²
Met vertroosting in den mond/
Is den half-genesen helpen
Met de nagel in de wond;
Met de nagel in de wond;

+ Melodie: De melodie-aanduiding Petit Bordeaux verwijst naar tekst 62; de bij tekst 78 afgedrukte melodie is mogelijk nieuw gecomponeerd.

2 Met woorden van troost

II.

Dagt ick eerst: Maar nu herhaal ick 't.
Daar de tijd de droefheyd slijt/⁸
Daar de tijd de droefheyd slijt/
By die geldt dat/ daar bepaal ick 't/¹⁰
Daar gy/ (Nigt) niet onder sijt.¹¹
Daar gy/ (Nigt) niet onder sijt.

8 Daar: bij wie; slijt: doet verminderen

10 dat: verwijst naar strofe I; daar bepaal ick 't: tot hen beperk ik dat

11 Daar: onder wie

III.

U sijn Hemel-ligte reden¹³
Reden van uw Lijdsaamheyd;¹⁴
Reden van uw Lijdsaamheyd;
En het Herte so te vreden¹⁶
Wert dit noyt genoeg geseyt.¹⁷
Wert dit noyt genoeg geseyt.

13 U: voor u; Hemel-ligte: door hemels licht bestraalde; reden: woorden

14 Reden: oorzaak

16 het (...) vreden: als het hart zo tevreden is (dus: als het hart het zó met God eens is)

17 dit: nl. de vertroostende woorden (r. 2, 3)

[p. 372]

IV.

Nigte, wat is sy geluckig!
Die de sware Werelscheyd²⁰
Die de sware Werelscheyd
Altijd tranig/ altijd druckig²²
Eens gelijck heeft af-geleydt!²³
Eens gelijck heeft af-geleydt!

20 sware Werelscheyd: het aardse leven vol zorg en verdriet

22 Die altijd droefheid en bedruktheid met zich meebrengt

23 Eens gelijck: in één keer

V.

Daar de vleugelen haar droegen²⁵
Van 't gelovig schemer-ligt:²⁶
Van 't gelovig schemer-ligt:
Draagt haar nu in vol genoegen
't Eeuwig glorieus' gesigt.
't Eeuwig glorieus' gesigt.

25 Daar: waar

26 't gelovig schemer-ligt: het schemerlicht van het geloof (tegenover het volle licht van het aanschouwen in de hemel), vgl. 1 Kor. 13:12, ‘Want wij zien nu door een spiegel in een duistere rede, maar alsdan zullen wij zien aangezicht tot aangezicht (...)’

[p. 373]

VI.

't Soet geselschap/ datse op aarden³¹
In een lage hutte sogt/³²
In een lage hutte sogt/
Werd haar nu in groter waard'/ en
Hemel-Heerlijck toe-gebrogt.³⁵
Hemel-Heerlijck toe-gebrogt.

31 Soet: aangenaam

32 lage hutte: eenvoudige woning

35 Hemel-Heerlijck: op een hemelse en heerlijke wijze

VII.

't Hemelsch heyr der Cherubijnen/
Seraphijnen van om hoog
Seraphijnen van om hoog
Doen haar nu den druck verdwijnen/⁴⁰
Met haar Jesus in het oog.
Met haar Jesus in het oog.

40 druck: moeite, zorg

VIII.

Siele-spijs in aarde vaten/⁴³
Schaars in lett'ren en francijn!⁴⁴
Schaars in lett'ren en francijn!
Daar sal 't hong'rig hert de maat/ en
Jesus self de Leraar sijn.
Jesus self de Leraar sijn.

43 aarde vaten: vgl. 2 Kor. 4:7, ‘Maar wij hebben dezen schat in aarden vaten, opdat de uitnemendheid der kracht zij Godes en niet uit ons.’

44 lett'ren: woorden; francijn: (vellen) perkament, vgl. WNT III, 4661

IX.

Hier gehuyst/ en hier so deerlijck/^49-51
In een pijnlijck vleesch en bloed/^49-51
In een pijnlijck vleesch en bloed/^49-51
Siet nu sonder vleesch/ en heerlijck⁵²
't Ongevleeschde vleesch te moet.⁵³
't Ongevleeschde vleesch te moet.

49-51 Terwijl zij (nl. de overleden Catharina) hier een ziek lichaam had

49-51 Terwijl zij (nl. de overleden Catharina) hier een ziek lichaam had

49-51 Terwijl zij (nl. de overleden Catharina) hier een ziek lichaam had

52 Siet: Ziet zij; heerlijck: in heerlijkheid

53 't Ongevleeschde vlees: nl. het verheerlijkte lichaam, vgl. o.a. 1 Kor. 15:53, ‘Want dit verderfelijke moet onverderfelijkheid aandoen’ (waarin het vlees niet meer onderworpen is aan de aardse moeite en zonde); te moet: tegemoet

X.

Nu haar na-gestaart na boven
Tot het ongemeten Claar:⁵⁶
Tot het ongemeten Claar:
Door het ongesien Geloven⁵⁸
Ongesien en onsigtbaar.
Ongesien en onsigtbaar.

56 ongemeten Claar: onpeilbare helderheid (wellicht woordspeling op de naam van Clara)

58 ongesien Geloven: het geloof dat niet op het zichtbare acht geeft, vgl. Hebr. 11:1

[p. 374]

XI.

Moeten hier nog weynig dagen
Sijn besteedt in traan en sugt:⁶²
Sijn besteedt in traan en sugt:
Laat het ons geduldig dragen
Vlugt de tijd ons' moeyte vlugt.⁶⁵
Vlugt de tijd ons' moeyte vlugt.

62 besteedt: doorgebracht

65 Als de tijd vlug gaat, gaat ook onze moeite en zorg snel voorbij.

XII.

Hier sal 't lesen ons vermaken/
En de daden van de Deugd:
En de daden van de Deugd:
Tot het WOORD ons self genaack/ en⁷⁰
Sy ons eyndelose vreugd.⁷¹
Sy ons eyndelose vreugd.

26. Wijnmaant 1658.⁺

Aansprake aan Juffr. Clara vander Burg. Gedicht naar aanleiding van het sterven van een nicht van L., opgedragen aan een zuster van de overledene.

Het gedicht gaat in op de vraag waar in zulke droevige omstandigheden troost te vinden is. De wezenlijke troost is volgens de dichter gelegen in de wetenschap dat de overledene in de hemel is. Ook heeft hij het perspectief daarin eens zelf te worden opgenomen.

Str. I-III vormen de inleiding. L. spreekt zijn nicht aan en memoreert dat haar geduldig dragen van dit verlies een gave van God is. Wanneer dit niet zo was, dan zou het in herinnering roepen van het overlijden immers alleen maar de half genezen wonden openscheuren.

Het grootste gedeelte van het gedicht gaat over de tegenstelling tussen het veelal droevige aardse bestaan en de zaligheid in de hemel (str. IV-IX). Elke strofe in dit gedeelte is gebouwd op deze tegenstelling.

De laatste drie strofen (str. X-XII) vormen een afronding. Daarin staat de aansporing centraal, het oog naar boven te richten. Gods kind kan de voorsmaken van de hemelse zaligheid hier op aarde vinden in het lezen van Gods Woord en in het leven in de ware godsvrucht.

Lit.: Trimp (1), 47, 104.

70 het WOORD: nl. Christus, vgl. Joh. 1:14; genaack: tot ons komt

71 Sy: zal/moge zijn

+ Wijnmaant: oktober