Uyt-spanningen

[p. 366]

77a
Op de doot
Van sekere bejaarde Godtsalige Dogter.⁺

Te singen Als hertcnagend &c. siet bov. p. 30.⁺

I.

De salige N.N. schoot uyt den droom/¹
Het hert sprong los/ de tong brack uyt den toom²
Riep overluyd/ waar sijt gy nu/

Mary! Mary!

+ Titel Dogter: vrouw die nooit getrouwd geweest is

+ Melodie: De melodie-aanduiding verwijst naar tekst 10.

1 N.N.: nl. de overleden bejaarde Maria; schoot (...) droom: stierf, verliet nl. het leven (de droom)

2 Het (...) los: het gemoed werd zeer ontroerd; brack (...) toom: brak los (in klachten)

II.

Mary! oh! mogt ick heden met u gaan/
Waarom gaat gy/ en laat ons troostloos staan?
En laat/ dat gy te stutten pleegt/ het hert⁷

Vol smert.

7 laat: laat achter; dat (...) pleegt: bijv bep. bij hert; stutten: ondersteunen

III.

Mag ick niet met u gaan! neemt slegs mijn siel
Mijn lust/ mijn hert/ (oh! of dat so geviel!)¹⁰
Met u van hier/ dat hier dees romp mijn lijf¹¹

Maar blijv.

10 lust: verlangen; geviel: zou mogen gebeuren

11 romp: synoniem van lijf, lichaam

IV.

Want daar gy gaat Marye sult gy sien¹³
't Onsienelijck/ 't onseggelijck: en bien¹⁴
Mijn Hooft/ mijn Heyl mijn hert. oh! of ick daar¹⁵

Oock waar!

13 daar (...) gaat: nl. in de hemel

14 Vgl. 1 Kor. 2:9, ‘Hetgeen het oog niet heeft gezien en het oor niet heeft gehoord, en in het hart des mensen niet is opgeklommen’; bien: aanbieden

15 Mijn Hooft/ mijn Heyl: nl. Christus aan Wie Marye, r. 13, het hart van de dichter aanbiedt, vgl. Ef. 5:23, ‘gelijk ook Christus het Hoofd der gemeente is’ en Ps. 118:14, ‘want Hij is mij tot Heil geweest’.

[p. 367]

V.

Seg hem/ dat ick hier op der aarde blijf
Van liefde cranck/ sijn lam/ sijn bruyd/ sijn wijv/¹⁸
En dat ick voor het lest/ Hem dag en nagt¹⁹

Verwagt.

18 Van (...) cranck: vgl. Hoogl. 2:5, ‘want ik ben krank van liefde’; lam: vgl. bijv. Luk. 10:3; bruyd: vgl. Op. 22:17

19 voor het lest: voor het verdere deel van mijn leven

VI.

Mag ick u dan niet volgen in 't gesigt^2121-22
Van Glory/ wil ick by 't genaden-ligt^21-2222
My setten in uw voet-stap en my spoen²³

Te doen.

21 Mag (...) volgen: als ik u dan niet mag volgen; u: nl. de overleden dogter

21-22 in 't gesigt Van Glory: in het aanschouwen van de heerlijkheid

21-22 in 't gesigt Van Glory: in het aanschouwen van de heerlijkheid

22 wil ick: dan wil ik; by 't genadenligt: verlicht door (Gods) genade

23 My (...) voet-stap: u navolgen; spoen: haasten

VII.

Dat gy op aard so onverdriet'lijck deed/²⁵
En/ is het weldoen Hemel/ mijn siel leed²⁶
Maar tijd-verleng/ en crijgt te beter croon²⁷

Ten Loon.

25 Dat: wat; onverdriet'lijck: onverdroten, volhardend

26 is (...) Hemel: als het weldoen al een hemel (op aarde) is; leed: onderging

27 tijd-verleng: uitstel; croon: vgl. Openb. 2:10, ‘en Ik zal u geven de kroon des levens’.

[p. 368]

Op de doot van sekere bejaarde godtsalige dogter. Eerste van een reeks elegieën die L. geschreven heeft op de dood van vier vrouwen (t/m tekst 80). Het overlijden van deze vrouwelijke geestverwanten geeft de dichter minder aanleiding tor het opsommen van allerlei volkszonden en het oproepen tot boetedoening dan bij mannen het geval is. De oorzaak hiervan ligt waarschijnlijk in het feit dat de lijkdichten op mannelijke personen voornamelijk betrekking hebben op geestverwante predikanten.

Over de identiteit van de eerste vrouw onthult de dichter alleen het feit dat zij Maria heette. Aan haar overlijden wijdt hij twee gedichten. Dit gedicht gaat uit van de overtuiging dat er in wezen geen verschil is tussen de strijdende kerk op aarde en de triumferende kerk in de hemel. Wat de dichter en de overledene in beginsel reeds samen mochten doen, namelijk het zich wijden aan God, mag zij nu op volmaakte wijze doen. In deze tekst wekt dit bij de ik-figuur een sterk hemelverlangen op. Herkenbaar zijn de barokke vormaspecten, zoals uitroepen, opsommingen en binnenrijmen in de vorm van echo-effecten.

Lit.: Trimp (1), 48, 49, 90.