Uyt-spanningen

[p. 272]

58
Weldadicheden der jonckheyd van eene geloovige.

Eerste Lof-sang.⁺

I.

Wel aan! mijn siel/ 't is in den dutt^1-2
Al lang genoeg gelegen;^1-2
Uw Ligt, uw Lust, uw Schilt, uw Schut³
Ondanckbaarlijck verswegen:
Heft eens uw hooft om hoog
En met u hooft u hert en handen/
Tot Hem die hert en oog^7-8
U reyckt in so veel Liefde-banden.^7-8

+ Melodie: Het ontbreken van een wijsaanduiding wijst mogelijk op een nieuw gecomponeerde melodie.

1-2 't is in (...) gelegen: u heeft al lang genoeg gedommeld.

1-2 't is in (...) gelegen: u heeft al lang genoeg gedommeld.

3 Schut: Beschermer (nl. Christus)

7-8 Tot Hem Die u in liefde Zijn hart en oog biedt,

7-8 Tot Hem Die u in liefde Zijn hart en oog biedt,

II.

Mijn Schilt/ mijn Schutt/ mijn Ligt/ mijn Lust/
U name wil ick prijsen/
In 't Duyster van u toegerust^11-1411
Op vreselijcke wijsen:^11-14
Dien romp hebt gy bereyd^11-14
Geen beentje voor uw' oog verborgen;^11-14
Ick loov' u Goedicheyt
Die eer ick was voor my woud sorgen.

11-14 Vgl. Ps. 139:13-16

11 van: door

11-14 Vgl. Ps. 139:13-16

11-14 Vgl. Ps. 139:13-16

11-14 Vgl. Ps. 139:13-16

III.

Mijn voetsel maackte gy met my¹⁷
En warme cleding sagte:
(Hoe kostelijck Heer/ houden wy¹⁹
Uw wondere gedagten!)
En nauw in 't ligt gebragt/²¹
Gy woud' vier/ kouw/ lugt/ water/ winden/²²
(Ick loov' uw Goed' gedagt!)
Ja 't schepsel gansch aan my verbinden.²⁴

17 Tegelijk met mijzelf heeft U ook mijn voedsel bereid (nl. de moederborst)

19 kostelijck: voortreffelijk, heerlijk (vgl. Ps. 139:17); houden: achten

21 En terwijl ik nog maar nauwelijks het levenslicht aanschouwd had,

22 vier: warmte; kouw: koude; verwijzing naar de vier elementen waaruit de wereld bestaat

24 't schepsel gansch: de hele schepping; verbinden: verplichten, vgl. Ps. 8:7-9, ‘Gij hebt alles onder zijn voeten gezet: Schapen en ossen, alle die (...).’

[p. 273]

IV.

'k Beveel u schepsels al (seyd Gy)²⁵
Dat kintje niet te deeren/
Maar hebt gy cragt of goed van my²⁷
Besteedt het aen dien teeren:²⁸
Geev' melck uw soeticheyt;^29-30
En tarw uw voedtsel; wijn uw cragten;^29-30
Ick loov' u Goedicheyt
Daar al uw schepselen op wagten.³²

25 schepsels al: alle schepselen (aangespr. pers.)

27 gy: nl. de schepsels; my: nl. God

28 dien teeren: dat tere (kindje)

29-30 Conditionele bijzinnen bij hoofdzin r. 31

29-30 Conditionele bijzinnen bij hoofdzin r. 31

32 Waarvan al Uw schepselen afhankelijk zijn.

[p. 274]

V.

Een vrouw uyt duysend moest het sijn/³³
Diens Liefde my uyt nood lang^34-36
Gedragen droeg in will'ge pijn/^34-36
Volmaackter dan uyt Noot-dwang:^34-36
Want daar ick eerst geleyd³⁷
Was/ onder 't Hert daar 't noyd con dagen;³⁸
(Ick loov uw Goedicheyt)
Daar wierd ick doe in 't hert gedragen.

33 uyt duysend: uitnemend

34-36 Wier liefde mij in een noodzakelijk lange dracht veel beter gewillig verdroeg dan omdat het nu eenmaal moest.

34-36 Wier liefde mij in een noodzakelijk lange dracht veel beter gewillig verdroeg dan omdat het nu eenmaal moest.

34-36 Wier liefde mij in een noodzakelijk lange dracht veel beter gewillig verdroeg dan omdat het nu eenmaal moest.

37 eerst: nl. tijdens de zwangerschap

38 dagen: licht worden

VI.

In 't Hert van twe tot Een gebragt/^41-42
Door ongemeene liefde/^41-42
Dat des in dobb'le sorg en cragt⁴³
Mijn tengerheyt geriefde.⁴⁴
O! wonderlijck beleyd!
Een Hert en cond u niet vernoegen/⁴⁶
Dies woud uw Goedicheyt⁴⁷
In Twe magt en sorg 't samen voegen.⁴⁸

41-42 (Ik werd gedragen) in het hart van twee mensen, die in buitengewone liefde verbonden/ verenigd waren.

41-42 (Ik werd gedragen) in het hart van twee mensen, die in buitengewone liefde verbonden/ verenigd waren.

43 des: derhalve

44 geriefde: van dienst was

46 Eén hart was niet voldoende voor U.

47 Dies: daarom

48 magt ziet op de vaderlijke taak en sorg op de moederlijke

VII.

Thans koestertmen de leedtjens sagt⁴⁹
Met vier/ met linne en wollen/⁵⁰
In sorg voor 't swacke breyn men tragt⁵¹
Het wigt in slaap te sollen:⁵²
De swacke Moeder seyd
Ey! laat het aan mijn hertje suygen!
Ick loov uw Goedicheyt
Voor soo veel Goedicheyts getuygen.⁵⁶

49 de leedtjens sagt: het tere lichaam

50 vier: warmte

51 breyn: geest, vgl. WNT III, 1220

52 wigt: klein kind

56 Goedicheyts getuygen: betuigingen van goedheid

VIII.

Maar daar was nog den hoogsten top
Niet van Uw gunst O Vader!
Men nam het lam in windels op^5959-68
En bragt het tot U nader;^59-68
In Syons Heylicheyt^59-6861-62
De Stadt des Groten-konings Magtig/^59-6861-62
(Ick loov' uw Goedicheyt)^59-68
Tot so veel duysend Englen cragtig:^59-6864

59 lam: kind

59-68 Deze versregels verwijzen naar de doop.

59-68 Deze versregels verwijzen naar de doop.

59-68 Deze versregels verwijzen naar de doop.

61-62 Nl. in Gods gemeente, vgl. Psalm 48:3

59-68 Deze versregels verwijzen naar de doop.

61-62 Nl. in Gods gemeente, vgl. Psalm 48:3

59-68 Deze versregels verwijzen naar de doop.

59-68 Deze versregels verwijzen naar de doop.

64 (En bracht het nader) tot duizenden machtige engelen.

[p. 275]

IX.

Daar wierd het over-diere Bad^59-6865
Wt Godes soon gevloten/^59-6866
Sijn Geest en bloed/ in 't sigtbaar Nat/^59-6867
Hem rijcklijck overgoten:^59-68
Het bloed dat vrede seyd/⁶⁹
Den Geest die als een spring sal springen;⁷⁰⁷⁰
(Ick loov' uw Goedicheyd)
Cond ick nu so sijn voortgang singen!⁷²

59-68 Deze versregels verwijzen naar de doop.

65 Vgl. Tit. 3:5

59-68 Deze versregels verwijzen naar de doop.

66 Verwijzing naar Joh. 19:34, waar beschreven wordt dat uit de zijde van de gekruiste Christus bloed en water kwam, vgl. 1 Joh. 5:6

59-68 Deze versregels verwijzen naar de doop.

67 Vgl. Mark. 1:8, ‘Die zal u met de Heilige Geest (...) dopen.’

59-68 Deze versregels verwijzen naar de doop.

69 dat vrede seyd: dat de vrede verkondigt, vgl. Hebr. 12:24

70 Vgl. Joh. 7:38-39, ‘Die in Mij gelooft, (...) stromen des levenden waters zullen uit zijn buik vloeien. (En dit zeide Hij van den Geest (...)).’

70 spring: bron

72 voortgang: voortgaande werking; singen: bezingen

X.

Strax welcomt my het soet geluyd⁷³
Van Godt-gewyde troupen;⁷⁴
En d' Eng'len bly ten Hemel uyt⁷⁵
Verwondert sien/ en roupen/
Ey! wigt'je niet en schreyt/⁷⁷
Hoe sal uw Vader u vernoegen?⁷⁸
Looft maar sijn Goedicheyt
Die eeuwig u by ons wil voegen.

31. Hoymaant 1659.⁺

Weldadicheden der jonckheyd van eene geloovige. Eerste lof-sang. Innig danklied over Gods vaderlijke zorg over een (ongeboren) kind. Tekst 59 is hiervan het vervolg.

Men zou op grond van aanwijzingen in de tekst, zoals de beschrijving van de godvruchtige ouders, de zorg van het dienstpersoneel etc., kunnen veronderstellen dat de dichter hier herinneringen aan zijn eigen jeugd ophaalt, vgl. Trimp (3), 13, 143.

In dit lied vermeldt de ik-figuur dat God hem in de moederschoot bereid heeft, hem alle schepselen ten dienst heeft gesteld en hem ouders heeft gegeven die hem in Gods huis ten doop hebben gehouden. Deze laatste weldaad acht de dichter het grootst; het is niet toevallig dat de doop beide gedichten verbindt. Dit duidelijke bewijs van Gods ontferming mag in geen enkel loflied op Gods goedheid voor de jeugdige gelovige ontbreken.

Het feit dat in elke strofe de voorlaatste regel nagenoeg gelijk is, geeft het lied als geheel een zekere eenheid en onderstreept tevens het lofliedkarakter ervan.

Lit: Trimp (2), 507; Trimp (3), 13, 143.

73 Strax: weldra

74 troupen: scharen

75 ten Hemel uyt: uit de hemel

77 niet en schreyt: schrei niet

78 Hoe: hoezeer; vernoegen: verblijden

+ Hoymaant: juli