Uyt-spanningen

[p. 142]

32
Den nedrigen christen,
Op Psalm 131.

Singt als Prendete la: siet boven pag. 29.⁺

I.

Myn Vader die mijn smerte siet/

Mijn herte siet/

Mijn hert gebiedt/³

En al sijn grepen weet:⁴
My dunckt/ daar legt het neer/⁵
Daar legt het nedrig neer/
En/ dwaal ick/ proeft het selve wis/^7-8
Of 't nog verheven is.^7-8

+ Melodie: Naast de onbekende melodie-aanduiding Prendete la wordt verwezen naar de melodie van tekst 9.

3 Heerschappij voert over mijn hart

4 grepen: slimme streken (om zich aan Gods heerschappij te onttrekken); of neutraler: ‘wijzen van handelen, manieren’ (Zwaan, 79)

5 legt: ligt

7-8 En als ik me (daarin) vergis, beproef het dan nauwkeurig (om te zien) of het nog hoogmoedig is; vgl. ook Ps. 139:23-24

7-8 En als ik me (daarin) vergis, beproef het dan nauwkeurig (om te zien) of het nog hoogmoedig is; vgl. ook Ps. 139:23-24

II.

Siet/ Vader/ of mijn oogen aan^9-11

Het hoge slaan/^9-11

En hoge staan?^9-11

Siet my gebogen gaan.
Mijn hert/ mijn cleyn begrip/
Mijn oordeel is een stip/
Ten comt aan't grondelose niet/^15-16
Dat het niet door en siet.^15-16

9-11 Vgl. Ps. 131:1b, ‘mijn ogen zijn niet hoog’. L. vervangt de verzekering door een vraag om toetsing; aan Het hoge slaan: zich op het hoge richten

9-11 Vgl. Ps. 131:1b, ‘mijn ogen zijn niet hoog’. L. vervangt de verzekering door een vraag om toetsing; aan Het hoge slaan: zich op het hoge richten

9-11 Vgl. Ps. 131:1b, ‘mijn ogen zijn niet hoog’. L. vervangt de verzekering door een vraag om toetsing; aan Het hoge slaan: zich op het hoge richten

15-16 Het reikt niet tot aan het grondeloze, waar het niet doorheen ziet.

15-16 Het reikt niet tot aan het grondeloze, waar het niet doorheen ziet.

III.

Als ick u my genegen sie/

Uw wegen sie/

Verlegen bie¹⁹

Ick u mijn dienst. En wie
Wie ben ick worm/ of maad²¹
(Seg ick) die uwen raad²²
't Geheym van uw gena-verbond
Soud peylen tot den grond?

19 bie: bied

21 maad: made

22 raad: raadsbesluit; L. herinnert hier aan het door God van eeuwigheid af ontworpen beleid inzake de verlossing van de gevallen mens.

[p. 143]

[p. 144]

IV.

Heb ick my niet in billijckheyd²⁵

Gewillicheyd/

En stilligheyd

Ootmoedig neergeleydt?
So nedrig als een kind/
So nedrig als een kind
Dat sig ten vollen vergenoegt
Als 't maar de Moeder mint.³²

25 in billijckheyd: zoals billijk, betamelijk is

32 't: lijd. voorw.; de Moeder: ond.

V.

Een kindje dat maar suygen kan/³³

En buygen can/³⁴

En tuygen van³⁵

Sijn onlust met een traan:
En treckt men 't van de borst/
En treckt men 't van de borst
't Mag schreyen om des moeders raad/³⁹
Maar noyt het twisten dorst.⁴⁰

33 maar: slechts

34 buygen: toegeven, zich schikken

35 tuygen: getuigen

39 raad: beleid

40 Maar nooit zou het opstandig durven zijn.

VI.

So my Heer uw genade-stroom

Te stade coom;^42-44

Of spade coom;^42-44

Of sig van my vertreckt:^42-44
O! droevigen vertreck!⁴⁵
O! droevigen vertreck!
Nog sal mijn siele swijgen stil⁴⁷
Om dat het Vader wil.⁴⁸

42-44 Ten nutte komt, of laat komt (m.a.w. op zich laat wachten), of zich van mij terugtrekt,

42-44 Ten nutte komt, of laat komt (m.a.w. op zich laat wachten), of zich van mij terugtrekt,

42-44 Ten nutte komt, of laat komt (m.a.w. op zich laat wachten), of zich van mij terugtrekt,

45 vertreck: verlating

47 Nog: nochtans

48 het: lijd. voorw.; Vader: ond.

VII.

O! Sienders/ Priesters/ Koningen!⁴⁹

Die woningen/⁵⁰

En kroningen⁵¹

Hebt van Israels Heer.
Wagt verder op sijn gunst/
Wagt verder op sijn gunst
Want is sijn goedheyd grondeloos/⁵⁵
So is sy eyndeloos.⁵⁶

49 Sienders: profeten; met de drie oudtestamentische ambten blijft L. enerzijds in de stijl van de psalmen, richt hij zich anderzijds tot zijn nieuwtestamentische medegelovigen; vgl. HC Zondag 12, over de drie ambten van Christus (en van de christen): profeet, priester, koning

50 woningen: L. denkt in eerste instantie vermoedelijk aan het oudtestamentische heiligdom als onderkomen van de priesters, vgl. bijv. Psalm 134, 135.

51 kroningen: in eerste instantie betrokken op de Koningen in oudtestamentische stijl, vgl. bijv. Psalm 132:11-12

55 Wijst terug naar r. 15-16 en 22-24.

56 So: dan

[p. 145]

Den nedrigen christen. Uitbreiding van Psalm 131, mogelijk de neerslag van een preek. Ook psalmen in de ‘omgeving’ (132-135, 139) lijken materiaal te leveren.

Trouw aan de grondgedachten van de oudtestamentische psalm, maakt L. er een uiterst persoonlijk nieuwtestamentisch lied van op het thema van de algehele zelfverloochening. De titel duidt erop, dat de dichter echter niet maar een verslag van zijn eigen geestelijke ervaringen bedoelt te geven; in de psalm heeft hij de formulering van een geloofsnorm onderkend. Uit de strofevorm blijkt een grote technische vaardigheid; vgl. bijvoorbeeld het opmerkelijke rijm in de eerste drie regels der strofen: slagrijm (aaa) in combinatie met dubbelrijm. Het rijmschema wordt in de verschillende strofen in vrije variatie toegepast. Het bij uitstek lyrische lied werd al in de 19de eeuw als ‘een juweeltjen’ beschouwd (Bronsveld, Inl. XVII) en komt in veel bloemlezingen voor. Het dichterlijk niveau springt bij een vergelijking met Willem Sluiters bewerking van dezelfde psalm te meer in het oog.

Lit.: Van Andel, 33-34; Blokland, 83; Buijnsters, 43-45; Van Es, 351; Onstenk (1), 218; Proost, 106-107; Trimp (3), 128-129; Zwaan, 78-79; Bronsveld, Inl. XVII, 15-18 (T); Gorter I, 150-152; Kalff IV, 472; Heeroma II, 87-88; Komrij, 390-392 (T); De Vrijer (2), 149-151 (T); Beversluis, 9 (T, 4 str.); Graafland (3), 306-307 (T); Ypma, 43 (str. 4); Bregman, 35-36.