Uyt-spanningen

[p. 124]

28
Den tweeden Psalm uytgebreydet.

Te singen als O Nuict jalouse Nuict.⁺

I.

Wat woelt de wereld om den Hemel te bestormen?^1-4
En stap'len haar gedagt' als heuvelen op een/^1-42
Maar weetmen niet/ dat al haar magtigen maar wormen^1-4
En sijn! en haar gedagten niet dan ydelheen?^1-4

+ Melodie: Het Franse lied O nuict jalouse nuict van Philip Desportes (1546-1606) komt na 1610 in Nederlandse vertaling voor, vgl. F.H. Matter, ‘De melodieën van Bredero's liederen’, 213, 218-219.

1-4 Psalm 2:1, ‘Waarom woeden de heidenen en bedenken de volken ijdelheid?’

1-4 Psalm 2:1, ‘Waarom woeden de heidenen en bedenken de volken ijdelheid?’

2 haar gedagt': hun gedachten, hun (vermetele) plannen

1-4 Psalm 2:1, ‘Waarom woeden de heidenen en bedenken de volken ijdelheid?’

1-4 Psalm 2:1, ‘Waarom woeden de heidenen en bedenken de volken ijdelheid?’

II.

Sy dien den Here self ter-slijck-uyt had verheven/^5-85
En op het hooft geset een Koninglijcke croon/^5-8
Sijn tegen 's Hemels gonst in wrevel aangedreven/^5-87
En heffen haren haat hunn' heffer tot sijn loon.^5-88

5-8 Psalm 2:2a, ‘De koningen der aarde stellen zich op’

5 ter-slijck-uyt: uit het slijk, d.i. uit een onaanzienlijke positie, vgl. Ps. 113:7-8

5-8 Psalm 2:2a, ‘De koningen der aarde stellen zich op’

5-8 Psalm 2:2a, ‘De koningen der aarde stellen zich op’

7 gonst: gunst, genade; aangedreven: aangezet

5-8 Psalm 2:2a, ‘De koningen der aarde stellen zich op’

8 hunn' heffer: degene die hen verheven heeft

III.

De vorsten rotten t'saam/ en al de wijse grysheyd/^9-129
En stuyren met beleyd der Koningen geweld/^9-12
't Geen sig des Heren wiss' en onverwinbre wijsheyd/^9-1211
En sijns Gesalfdens magt hoogmoedig tegenstelt.^9-12

9-12 Psalm 2:2b, ‘en de vorsten beraadslagen te zamen tegen den HEERE en tegen Zijn Gezalfde, zeggende:’

9 rotten t'saam: spannen samen; wijse grysheyd: oude wijze raadslieden

9-12 Psalm 2:2b, ‘en de vorsten beraadslagen te zamen tegen den HEERE en tegen Zijn Gezalfde, zeggende:’

9-12 Psalm 2:2b, ‘en de vorsten beraadslagen te zamen tegen den HEERE en tegen Zijn Gezalfde, zeggende:’

11 't Geen: dat (betr. voornaamw. bij het antecedent geweld, r. 10)

9-12 Psalm 2:2b, ‘en de vorsten beraadslagen te zamen tegen den HEERE en tegen Zijn Gezalfde, zeggende:’

IV.

Wat banden (seggen sy) so listelijck door-weven/^13-2013
So onverbrekelijck doornayd in 's Hemels raad/^13-2014
Van Juda's Koningen so digt in een gedreven/^13-2015
Dat haar vernietiging ons reyck te boven gaat?^13-2016

13-20 Psalm 2:3, ‘Laat ons Hun banden verscheuren en Hun touwen van ons werpen.’

13 listelijck: listig; door-weven: dooreengeweven

13-20 Psalm 2:3, ‘Laat ons Hun banden verscheuren en Hun touwen van ons werpen.’

14 doornayd: aaneengehecht (met bijgedachte aan slimheid)

13-20 Psalm 2:3, ‘Laat ons Hun banden verscheuren en Hun touwen van ons werpen.’

15 Juda's Koningen: als prototypen van de Messias; in een gedreven: (hier:) ineengestrengeld

13-20 Psalm 2:3, ‘Laat ons Hun banden verscheuren en Hun touwen van ons werpen.’

16 haar: nl. van de banden, r. 13; reyck: bereik

V.

Wat legt ons aan haar jock/ en slaverny te dragen?^13-2017
't Gevreesde nood-lot is der slegten Byte-bau;^13-2018
En Juda's Koning mag hen die hem vresen plagen/^13-2019
Daar toe sijn wy te trots/ te magtig/ en te gauw.^13-2020

13-20 Psalm 2:3, ‘Laat ons Hun banden verscheuren en Hun touwen van ons werpen.’

17 Wat legt ons aan: wat is er ons aan gelegen, welk belang heeft het voor ons; haar: nl. van de HEERE en Zijn Gezalfde (of: van Juda's Koningen, r. 13?); jock: juk

13-20 Psalm 2:3, ‘Laat ons Hun banden verscheuren en Hun touwen van ons werpen.’

18 Het gevreesde noodlot (hier: Gods raad) is de boeman voor de simpelen (daar maakt men eenvoudige zielen mee bang).

13-20 Psalm 2:3, ‘Laat ons Hun banden verscheuren en Hun touwen van ons werpen.’

19 Juda's Koning: vgl. ook r. 44; plagen: tiranniseren

13-20 Psalm 2:3, ‘Laat ons Hun banden verscheuren en Hun touwen van ons werpen.’

20 gauw: schrander

[p. 125]

VI.

Die 't sigtbaar Ront gemaakt/ den Hemel heeft verkoren^21-2421
Ten toon van d'onsigtbare ontsaglijcke heerlijckheyd/^21-2422
En met een grijns hun poch/ en pogen can verstoren/^21-2423
Sal spotten (agt hys' weerd) met so een onbescheyd.^21-2424

21-24 Ps. 2:4, ‘Die in den hemel woont, zal lachen; de Heere zal hen bespotten.’

21 Ront: hemelrond, heelal; ook: aarde, vgl. WNTXIII, 1043; den Hemel: als woonplaats van God

21-24 Ps. 2:4, ‘Die in den hemel woont, zal lachen; de Heere zal hen bespotten.’

22 onsigtbare: met door het metrum vereist contrastaccent op on-; ontsaglijcke: ontzagwekkende

21-24 Ps. 2:4, ‘Die in den hemel woont, zal lachen; de Heere zal hen bespotten.’

23 poch: gesnoef (niet in WNT)

21-24 Ps. 2:4, ‘Die in den hemel woont, zal lachen; de Heere zal hen bespotten.’

24 agt hys' weerd: (NB -s': lees vermoedelijk 's = des): als Hij dat de moeite waard vindt; onbescheyd: onverstand

VII.

En spottend sal Hy/ in een vreselijcken donder/^25-28
Sijn lang getergde en opgecropte grimmicheyd^25-28
Wt-laten met een stem van boven/ die hier onder^25-2827
Van schrik doet smelten d'opgereuyde Menschlijkheyd.^25-2828

25-28 Ps. 2:5, ‘Dan zal Hij tot hen spreken in Zijn toorn, en in Zijn grimmigheid zal Hij hen verschrikken.’

25-28 Ps. 2:5, ‘Dan zal Hij tot hen spreken in Zijn toorn, en in Zijn grimmigheid zal Hij hen verschrikken.’

25-28 Ps. 2:5, ‘Dan zal Hij tot hen spreken in Zijn toorn, en in Zijn grimmigheid zal Hij hen verschrikken.’

27 Wt-laten: uitgieten (vgl. bijv. Ez. 22:22)

25-28 Ps. 2:5, ‘Dan zal Hij tot hen spreken in Zijn toorn, en in Zijn grimmigheid zal Hij hen verschrikken.’

28 smelten: vgl. bijv. Ez. 22:20; d'opgereuyde Menschlijkheyd: het opgeruide mensdom

VIII.

En seggen: Aarde! wat is al uw ydel woelen?^29-36
Ick/ Ick self aller Heren Here/ Die mijn raad^29-36
Bestaan/ en d' aarde die doe prijsen of gevoelen/^29-3631
By wien den op-hef/ en den val der Princen staat/^29-3632

29-36 Ps. 2:6, ‘Ik toch heb Mijn Koning gezalfd over Sion, den berg mijner heiligheid.’

29-36 Ps. 2:6, ‘Ik toch heb Mijn Koning gezalfd over Sion, den berg mijner heiligheid.’

29-36 Ps. 2:6, ‘Ik toch heb Mijn Koning gezalfd over Sion, den berg mijner heiligheid.’

31 Bestaan: (vul aan: doe) vgl. o.a. Ps. 33:11 en Jes. 46:10; gevoelen: ervaren (in malam partem: in betoon van toorn en straf over de zonden der mensen)

29-36 Ps. 2:6, ‘Ik toch heb Mijn Koning gezalfd over Sion, den berg mijner heiligheid.’

32 op-hef: verheffing; Princen: vorsten

[p. 126]

IX.

Ick selv heb Juda's Vorst tot so een hoogt geheyligt/^29-3633
Gaf hem de croon op 't hooft/ den scepter in der hand:^29-36
Dies als hy mijnen Berg/ mijn heylig Zyon/ veyligt/^29-3635
Bied' ick hem billijck mijn Almagtig onderstand.^29-36

29-36 Ps. 2:6, ‘Ik toch heb Mijn Koning gezalfd over Sion, den berg mijner heiligheid.’

33 hoogt: hoge positie

29-36 Ps. 2:6, ‘Ik toch heb Mijn Koning gezalfd over Sion, den berg mijner heiligheid.’

29-36 Ps. 2:6, ‘Ik toch heb Mijn Koning gezalfd over Sion, den berg mijner heiligheid.’

35 Dies: daarom; veyligt: beschermt

29-36 Ps. 2:6, ‘Ik toch heb Mijn Koning gezalfd over Sion, den berg mijner heiligheid.’

X.

Ja hoger ick den snaar van dese Godt-spraack trecken^37-4437
Can/ aardsche Coningen/ en melden u 't besluyt^37-44
Des Hemels/ van sijns volcks behoud: dat wis sig strecken^37-4439
En onverbrekelijck sal staan eeuw in eeuw uyt.^37-44

37-44 Psalm 2:7a, ‘Ik zal van het besluit verhalen:’

37 Godt-spraack: profetie

37-44 Psalm 2:7a, ‘Ik zal van het besluit verhalen:’

37-44 Psalm 2:7a, ‘Ik zal van het besluit verhalen:’

39 van: inzake; dat: betr. vnw. bij besluyt, r. 38; wis: onbetwijfelbaar; sig strecken: zich uitstrekken (zal)

37-44 Psalm 2:7a, ‘Ik zal van het besluit verhalen:’

XI.

Dat is het seker Heyl van 's Heren lievelingen/^37-4441
(Dien Zyons heyl'gen berg ten heldren voorbeeld streckt)^37-4442
Dat's 't Heyl/ door Godes eygen Sone voort-tebringen;^37-44
Die Juda's Koning sig hier in ten schaduw weckt.^37-4444

37-44 Psalm 2:7a, ‘Ik zal van het besluit verhalen:’

41 seker: onbetwijfelbare; lievelingen: beminden

37-44 Psalm 2:7a, ‘Ik zal van het besluit verhalen:’

42 Voor wie de heilige berg Sion als duidelijke voorafbeelding dient; vgl. de kantt. in de Statenvert. bij Ps. 2:6 ‘berg’: ‘te weten, mijn kerk, afgebeeld door de berg Sion.’

37-44 Psalm 2:7a, ‘Ik zal van het besluit verhalen:’

37-44 Psalm 2:7a, ‘Ik zal van het besluit verhalen:’

44 hier in: inzake dit heil; ten schaduw weckt: als voorafschaduwing in het leven roept

XII.

Hoor dan O! aarden! Hoor den Hemel cragtig spreken^45-48
Tot Juda's Koning (dien gy in my 't voorbeeld) smaadt/^45-4846
En leer hoe 't list en magt onmooglijck is te breken^45-4847
Het Heyl dat Zyons Berg van my te wagten staat.^45-48

45-48 Psalm 2:7b, ‘de HEERE heeft tot Mij gezegd:’

45-48 Psalm 2:7b, ‘de HEERE heeft tot Mij gezegd:’

46 Juda's Koning: (prototypisch voor:) Christus, Gods Zoon; in my 't voorbeeld: in mij, die zijn voorafbeelding ben

45-48 Psalm 2:7b, ‘de HEERE heeft tot Mij gezegd:’

47 list en magt: (bekend politiek ‘duo’) sluwe list en bruut geweld

45-48 Psalm 2:7b, ‘de HEERE heeft tot Mij gezegd:’

XIII.

Gy sijt (segt Hy) mijn Soon/ dien ick voor alle tijden^49-5249
In 't ondeylbare oneyndig punt van ewicheyd/^49-5250
Dat Heden/ dat noyt quam/ noyt gaat/ noyt sal ontglijden^49-5251
Gewonnen heb/ en gaf mijn God- en Heerlijck-heyd.^49-5252

49-52 Psalm 2:7c, ‘Gij zijt Mijn Zoon, heden heb Ik U gegenereerd.’

49 voor alle tijden: ‘vóór de tijden der eeuwen’, 2 Tim. 1:9

49-52 Psalm 2:7c, ‘Gij zijt Mijn Zoon, heden heb Ik U gegenereerd.’

50 ondeylbare: ondeelbare (L. legt blijkens het metrum een sterk accent op on-)

49-52 Psalm 2:7c, ‘Gij zijt Mijn Zoon, heden heb Ik U gegenereerd.’

51 Vgl. de kantt. in de Statenvert. bij ‘heden’: ‘Dit moet men verstaan van de eeuwige, onbegrijpelijke, goddelijke geboorte des Zoons van den Vader. Zie Hebr. 1, vs. 5.’

49-52 Psalm 2:7c, ‘Gij zijt Mijn Zoon, heden heb Ik U gegenereerd.’

52 en gaf mijn God- en Heerlijck-heyd: en aan Wie Ik Mijn eeuwige goddelijkheid en majesteit schonk (dien uit r. 49 is lijd. voorw. bij Gewonnen heb en meew. voorw. bij gaf)

XIV.

Mijn eeuw'ge Soon dien ick uw Vader niets can weygren^53-68
(Die al de schuld van Zyons sonden draagt en boet)^53-68
Wat is uw wil? doet vry uw eysch seer hoge steygren;^53-6855
Niet so groot/ dat my u uw eysch ontseggen doet.^53-6856

53-68 Psalm 2:8, ‘Eis van Mij, en Ik zal de heidenen geven tot Uw erfdeel, en de einden der aarde tot Uw bezitting.’

53-68 Psalm 2:8, ‘Eis van Mij, en Ik zal de heidenen geven tot Uw erfdeel, en de einden der aarde tot Uw bezitting.’

53-68 Psalm 2:8, ‘Eis van Mij, en Ik zal de heidenen geven tot Uw erfdeel, en de einden der aarde tot Uw bezitting.’

55 vry: gerust; steygren: opklimmen

53-68 Psalm 2:8, ‘Eis van Mij, en Ik zal de heidenen geven tot Uw erfdeel, en de einden der aarde tot Uw bezitting.’

56 Niet so: niets zo (met accent op so)

[p. 127]

XV.

Wilt gy by Zyon 't rijck van al des werelds volcken/^53-68
De Heyd'nen/ tot haar heyl/ u maken onderdaan?^53-6858
Wilt gy gebieden over al waar sig de wolcken^53-68
Wt-strecken/ en mijn ligten op- en onder-gaan?^53-6860

53-68 Psalm 2:8, ‘Eis van Mij, en Ik zal de heidenen geven tot Uw erfdeel, en de einden der aarde tot Uw bezitting.’

53-68 Psalm 2:8, ‘Eis van Mij, en Ik zal de heidenen geven tot Uw erfdeel, en de einden der aarde tot Uw bezitting.’

58 haar: hun; onderdaan: (klemtoon op -daan) onderdanig

53-68 Psalm 2:8, ‘Eis van Mij, en Ik zal de heidenen geven tot Uw erfdeel, en de einden der aarde tot Uw bezitting.’

53-68 Psalm 2:8, ‘Eis van Mij, en Ik zal de heidenen geven tot Uw erfdeel, en de einden der aarde tot Uw bezitting.’

60 mijn ligten: zon, maan en sterren

XVI.

Ick geev't u al/ mijn Soon/ besit het nu en erflijck/^53-6861
(Want d'eerde is mijn en ick deyl rijeken na mijn raad)^53-6862
En of sig mogelijck een mensche broos en sterflijck/^53-6863
Een wereldsch Coningje/ by my een mot/ een maad/^53-6864

53-68 Psalm 2:8, ‘Eis van Mij, en Ik zal de heidenen geven tot Uw erfdeel, en de einden der aarde tot Uw bezitting.’

61 al: alles

53-68 Psalm 2:8, ‘Eis van Mij, en Ik zal de heidenen geven tot Uw erfdeel, en de einden der aarde tot Uw bezitting.’

62 d'eerde is mijn: vgl. Ps. 24:1; deyl: deel uit

53-68 Psalm 2:8, ‘Eis van Mij, en Ik zal de heidenen geven tot Uw erfdeel, en de einden der aarde tot Uw bezitting.’

63 of: indien

53-68 Psalm 2:8, ‘Eis van Mij, en Ik zal de heidenen geven tot Uw erfdeel, en de einden der aarde tot Uw bezitting.’

64 wereldsch: aards; maad: made

XVII.

Onwillig toonde om aan dit rijk sig t' onderwerpen/^53-68
En agtede 't een creuck in 's werelds Heerschappy/^53-6866
Of staat in Staat; so stel ick u mijn Soon ten scherpen^53-686767-68
Dorsch-slee/ tot wraak van mijn veragting/ en van my.^53-6867-68

53-68 Psalm 2:8, ‘Eis van Mij, en Ik zal de heidenen geven tot Uw erfdeel, en de einden der aarde tot Uw bezitting.’

53-68 Psalm 2:8, ‘Eis van Mij, en Ik zal de heidenen geven tot Uw erfdeel, en de einden der aarde tot Uw bezitting.’

66 En het een inbreuk achtte op het gezag van de wereldlijke overheid

53-68 Psalm 2:8, ‘Eis van Mij, en Ik zal de heidenen geven tot Uw erfdeel, en de einden der aarde tot Uw bezitting.’

67 staat in Staat: een staatje in de staat; so: dan

67-68 ten scherpen Dorsch-slee: tot een scherp strafwerktuig, vgl. Jes. 41:15

53-68 Psalm 2:8, ‘Eis van Mij, en Ik zal de heidenen geven tot Uw erfdeel, en de einden der aarde tot Uw bezitting.’

67-68 ten scherpen Dorsch-slee: tot een scherp strafwerktuig, vgl. Jes. 41:15

XVIII.

Siet daar een Scepter Goud voor d' uwen/ maar van yser^69-7669
Voor die uw soet gebied/ en sijn heyl daar in wraackt/^69-7670
Die hem door scherp gesag van dreygementen/wijser^69-76
Of ongevoelijck hard/ en sinneloser maackt;^69-7672

69-76 Psalm 2:9, ‘Gij zult hen verpletteren met een ijzeren scepter, Gij zult hen in stukken slaan als een pottenbakkersvat.’

69 Goud voor d' uwen: van goud voor uw beminden

69-76 Psalm 2:9, ‘Gij zult hen verpletteren met een ijzeren scepter, Gij zult hen in stukken slaan als een pottenbakkersvat.’

70 Voor hem die Uw zachte heerschappij en daarin zijn eigen heil verwerpt.

69-76 Psalm 2:9, ‘Gij zult hen verpletteren met een ijzeren scepter, Gij zult hen in stukken slaan als een pottenbakkersvat.’

69-76 Psalm 2:9, ‘Gij zult hen verpletteren met een ijzeren scepter, Gij zult hen in stukken slaan als een pottenbakkersvat.’

72 ongevoelijck: gevoelloos; sinneloser: dwazer

XIX.

(Dat 's doden door een dode en dodelijcke letter)^69-7673
En dan den sinnelosen yselijck vermaalt/^69-7674
En slaat hem als een lemen vat aan stuck te pletter/^69-76
Tot dat hy ('t heyl veragt) in 't ewig onheyl daalt.^69-7676

69-76 Psalm 2:9, ‘Gij zult hen verpletteren met een ijzeren scepter, Gij zult hen in stukken slaan als een pottenbakkersvat.’

73 een dode en dodelijcke letter: een onverbiddelijke en dodelijke wet (t.w. dat wie aan God ongehoorzaam is, moet sterven, vgl. 2 Kor. 3:6)

69-76 Psalm 2:9, ‘Gij zult hen verpletteren met een ijzeren scepter, Gij zult hen in stukken slaan als een pottenbakkersvat.’

74 yselijck: op huiveringwekkende wijze; vermaalt: vgl. Jes. 41:15

69-76 Psalm 2:9, ‘Gij zult hen verpletteren met een ijzeren scepter, Gij zult hen in stukken slaan als een pottenbakkersvat.’

69-76 Psalm 2:9, ‘Gij zult hen verpletteren met een ijzeren scepter, Gij zult hen in stukken slaan als een pottenbakkersvat.’

76 't heyl veragt: aangezien het heil door hem veracht is

XX.

Dat is 't besluyt/ en 't staat op onraackbare gronden:⁷⁷
Gods raad segt; Gods Soon selfs sal Gods verkoornen hoe'n/⁷⁸
En sal sijn voorbeeld Judas Koning niet de wonden^7979-80
Van Zyon helen/ tegen al des werelds woe'n!^79-8080

77 onraackbare: onaantastbare (accent op on-)

78 selfs: Zelf; hoe'n: behoeden

79 En sal: en zou dan; sijn voorbeeld: zijn prototype

79-80 de wonden Van Zyon helen: vgl. Jes. 30:26 (Zyon: hier in oudtestamentische zin)

79-80 de wonden Van Zyon helen: vgl. Jes. 30:26 (Zyon: hier in oudtestamentische zin)

80 des werelds woe'n: het woeden van de heidenen, vgl. Ps. 2:1

[p. 128]

XXI.

Nu dan/ gy Coningen/ gy Vorsten/ die baldadig^81-8981
Mijn rijck verwerpt/ en wraackt mijn sagte dienstbaarheyd;^81-8982
Gy aardsche Rigters/ dien mijn juck al t'ongenadig^81-8983
Schijnt/ en my moedig weygert onderdanicheyd.^81-8984

81-89 Psalm 2:10, ‘Nu dan, gij koningen, handelt verstandiglijk; laat u tuchtigen, gij rechters der aarde.’

81 baldadig: roekeloos, lichtzinnig

81-89 Psalm 2:10, ‘Nu dan, gij koningen, handelt verstandiglijk; laat u tuchtigen, gij rechters der aarde.’

82 wraackt: verwerpt; mijn sagte dienstbaarheyd: vgl. Matth. 11:30, ‘Want Mijn juk is zacht’

81-89 Psalm 2:10, ‘Nu dan, gij koningen, handelt verstandiglijk; laat u tuchtigen, gij rechters der aarde.’

83 Rigters: bestuurders, regeerders; dien: aan wie

81-89 Psalm 2:10, ‘Nu dan, gij koningen, handelt verstandiglijk; laat u tuchtigen, gij rechters der aarde.’

84 en my: en die mij (NB.: dien, r. 83, is meew. voorw. bij Schijnt en onderwerp bij weygert); moedig: hooghartig

XXII.

Word wijs! word wijs! en leert van my des Hemels wegen^81-89
Verstaan/ en onderwerpt u aan mijn sagte tugt;^81-89
Den Hemel dog (gy sijt 's gesind/ of ongenegen)^81-8987
Gaat na 't besluyt/ en maackt uw weer-stand sonder vrugt:^81-8988

81-89 Psalm 2:10, ‘Nu dan, gij koningen, handelt verstandiglijk; laat u tuchtigen, gij rechters der aarde.’

81-89 Psalm 2:10, ‘Nu dan, gij koningen, handelt verstandiglijk; laat u tuchtigen, gij rechters der aarde.’

81-89 Psalm 2:10, ‘Nu dan, gij koningen, handelt verstandiglijk; laat u tuchtigen, gij rechters der aarde.’

87 dog: toch, immers; gy sijt 's gesind, of ongenegen: of gij er nu toe genegen zijt of ongenegen

81-89 Psalm 2:10, ‘Nu dan, gij koningen, handelt verstandiglijk; laat u tuchtigen, gij rechters der aarde.’

88 Gaat na 't besluyt: gaat zijn weg overeenkomstig het eeuwig raadsbesluit

XXIII.

Ja loont uw tegen-stand met eyndeloos verbrijslen.^81-8989
Vreest dan dien Heer/ en werpt u onder Hem en my:^90-9290
Helpt my ('t moet dog so sijn) met vreugd ter hoogte vijslen/^90-9291
En met vermaken beeft voor 's Hemels heerschappy.^90-9292

81-89 Psalm 2:10, ‘Nu dan, gij koningen, handelt verstandiglijk; laat u tuchtigen, gij rechters der aarde.’

89 eyndeloos: eeuwig

90-92 Psalm 2:11, ‘Dient den HEERE met vreze, en verheugt u met beving.’

90 my: nl. Juda's koning, in oudtestamentische zin

90-92 Psalm 2:11, ‘Dient den HEERE met vreze, en verheugt u met beving.’

91 dog: toch; ter hoogte vijslen: verhogen, in gezag en aanzien verheffen

90-92 Psalm 2:11, ‘Dient den HEERE met vreze, en verheugt u met beving.’

92 met vermaken: synoniem van met vreugd, r. 91

XXIV.

Doet Godes Soon in my eerbiedig huid' en eer aan/^93-9693
En hebt in mijn rijck vreed'/ en in Hem ewig heyl:^93-9694
Of wagt sijn toorn/ die met een flicker-vlam ter neerslaan/^93-9695
En plots verderven sal uw wegen trots en steyl.^93-9696

93-96 Psalm 2:12a, ‘Kust den Zoon, opdat Hij niet toorne en gij op den weg vergaat, wanneer Zijn toorn maar een weinig zou ontbranden.’

93 in my: in mij als prototype

93-96 Psalm 2:12a, ‘Kust den Zoon, opdat Hij niet toorne en gij op den weg vergaat, wanneer Zijn toorn maar een weinig zou ontbranden.’

94 mijn rijck: het metrum vereist ‘spreiding’ van accent over beide woorden

93-96 Psalm 2:12a, ‘Kust den Zoon, opdat Hij niet toorne en gij op den weg vergaat, wanneer Zijn toorn maar een weinig zou ontbranden.’

95 flicker-vlam: bliksemschicht

93-96 Psalm 2:12a, ‘Kust den Zoon, opdat Hij niet toorne en gij op den weg vergaat, wanneer Zijn toorn maar een weinig zou ontbranden.’

96 steyl: (fig.:) hoogmoedig

XXV.

Wat is het Heil van die dit regt besinnen wenschlijck!^97-10097
Die sig in mijn rijck onder 's Heren schad'wen geeft/^97-10098
Geniet met my in 's Hemels voorsorg alle menschlijck^97-10099
Geluck; tot dat hy in Messia salig leeft.^97-100100

3. Herfst-maant 1665.⁺

97-100 Psalm 2:12b, ‘Welgelukzalig zijn allen, die op Hem betrouwen.’

97 regt: op de rechte wijze; besinnen: bedenken (of begrijpen)

97-100 Psalm 2:12b, ‘Welgelukzalig zijn allen, die op Hem betrouwen.’

98 mijn rijck: vgl. de aant. bij r. 94; schad'wen: bescherming (met toespeling op het ‘schaduwachtige’ karakter van de oudtestamentische bedeling?); geeft: begeeft

97-100 Psalm 2:12b, ‘Welgelukzalig zijn allen, die op Hem betrouwen.’

99 in 's Hemels voorsorg: onder Gods voorzienigheid; menschlijck: aards

97-100 Psalm 2:12b, ‘Welgelukzalig zijn allen, die op Hem betrouwen.’

100 in Messia: in de Messias, in Christus; salig: in de eeuwige zaligheid

+ Herfst-maant: september

[p. 129]

Den tweeden Psalm uytgebreydet. Brede uitwerking in liedvorm van Psalm 2, over de volken en vorsten die opstandig zijn tegen de HEERE en Zijn Gezalfde, met de opmerkelijke profetie over Christus' koningschap. Voor een goed begrip dient men te zien, dat de ‘ik’ van het lied de koning van Juda is (r. 19, 33) als prototype (schaduw, r. 44, voorbeeld, r. 46 en 79) van de Messias, die in r. 46 ook eenmaal Juda's Koning wordt genoemd. God komt Zelf aan het woord, eerst in r. 29-36, dan in een als zeer verheven Godt-spraack geïntroduceerde (vgl. r. 37) passage die betrekking heeft op de komende Christus als de eeuwige Zoon Gods (r. 49-76). Vanaf r. 76 spreekt weer rechtstreeks de koning van het aardse Sion, die in één adem het geluk van zijn vrederijk en het eeuwige heil van Christus' heerschappij vermeldt, vgl. bijv. r. 94 en 99-100. Voor zijn uitbreiding maakt L. gebruik van de kanttekeningen in de Statenvertaling, waarin de berg Sion als de kerk van Christus wordt uitgelegd. Het lied is van zondag 3 september 1665. Trimp (1), 34-35, en (3), 106, wijst erop hoe L. in zijn psalmuitbreiding het actuele conflict met de wereldlijke overheid van Utrecht verwerkt in strofe XVII. Het stond de dichter met name tegen, dat de regenten de kerkelijke macht aan zich trokken en de kerkelijke discipline verhinderden onder het voorwendsel dat de kerkenraad anders ‘een staatje in de staat’ zou vormen (vgl. Trimp (3), 106). We kunnen hier proeven, dat de controverse voor L. heel fundamenteel was: de heerschappij van Christus werd door de politiek der regenten aangetast. In de stijl en in de versvorm weerspiegelt zich die ernst. Bronsveld, Inl. XVIII, en Proost, 107, tonen zich onder de indruk van de ‘verheffing’ in de eerste strofen. L. volgt hier de stijl en de versvorm van twee imposante jeugdverzen van Huygens, beide eveneens het oudtestamentische Sion betreffende, de Proeve op 't beghinn der Klachten Ieremiae en de bewerking van Psalm 79 in De uytlandighe herder (Huygens, I, 262 en 274-276). In de voorstelling van de eerste regels van het gedicht speelt de mythe mee van de Giganten, die in opstand kwamen tegen de goden en bergen opeenstapelden om de Olympus te bereiken, vgl. Ovidius, Metamorphosen I, r. 151-162.

Metrum en ritme vertonen een rusteloze stuwing als gevolg van de gebruikte melodie. De hoogtepunten van de melodische zin vallen niet samen met de voor de alexandrijn normale rustpunten in het midden en aan het eind. Daardoor is er veelvuldige verdoezeling of algehele verwaarlozing van de ‘cesuur’ (bijv. in r. 4 en 50) en zijn er krasse enjambementen (bijv. r. 3/4, 37/38, 83/84) en overloop van de ene strofe in de andere (VIII/IX, XVI/XVII, XVIII/XIX, XXII/XXIII).

Lit.: Bronsveld, XVIII; Proost, 107; Trimp (1), 34-35; Trimp (3), 106.