Uyt-spanningen

[p. 113]

25
Sorgeloosheyd van een christen,
Of Aandagt op Phil. 4:6.

Te singen als: Mijn arme siel &c. siet pag. 48.⁺

I.

Mijn Vader laat uw kind toe/ dat gy rede¹
In uw gena so vriend'lijck hebt herstelt/
En uyt de sorg voor 't doemende gewelt³
Door 't costlijck bloed gebragt hebt in de vrede/⁴
Dat het u nog/ 't geen hem beswaert vertelt.⁵

+ Melodie: Verwezen wordt naar tekst 22.

1 rede: reeds

3 't doemende gewelt: de macht van het eeuwige oordeel

4 Vgl. Kol. 1:20, ‘dat Hij (God de Vader) door Hem (Christus) vrede gemaakt hebbende door het bloeds Zijns kruises, door Hem, zeg ik, alle dingen verzoenen zou tot Zichzelven’; costlijck: kostbaar

5 nog: bovendien

II.

Dat swaar gewigt door uw beloft en eeden⁶
My van het hert genadig af geligt/
Comt in de plaats dat/ minder van gewigt/⁸
Niet waard is daar mijn siel-sorg te besteden/⁹
En ruckt mijn siel door sorgen uyt haar pligt.

6 Dat swaar gewigt: voor die zware last ('t doemende gewelt, r. 3)

8 dat: hetgeen

9 daar: daaraan; mijn siel-sorg: mijn zielsbekommernis

III.

Leert my eens sien hoe ydel al mijn sorg is;¹¹
Seg my/ dat al na uw wil seker gaat;¹²
Seg my/ dat uw oog altijd op my staat;
Seg/ dat in als Jesus mijn trouwen borg is;¹⁴
En des/ uw gansch beleyd te mijner baat.¹⁵

11 ydel: nutteloos

12 dat (...) gaat: dat alles stipt naar Uw wil verloopt

14 als: alles

15 Vgl. HC Zondag 1: ‘dat mij alle ding tot mijn zaligheid dienen moet’ (zie Rom. 8:28); des: daarom

IV.

Seg my/ dat (Gy alleen een Heer der Heeren)¹⁶
Wat mensch op aard of Geest in Hemel doet/¹⁷
Al d'uytcomst sig na uw wil schicken moet:¹⁸
Segt/ dat gy so den mensch hebt willen leren
In vlijt uw wil te wagten met ootmoet.²⁰

16 Gy (...) Heeren: daar Gij alleen een Heer der heren zijt

17 Wat: wat ook; Geest: engel

18 Al d'uytcomst: heel de afloop

20 In vlijt: Met toewijding (aan wat mij opgedragen is); uw wil te wagten: af te wachten wat Gij als Uw wil openbaart

[p. 114]

V.

Seg my/ dat als ick my met sorgen quelle/
Boven de vlijdt/ dien gy my hebt belast:
Dat ick my met een onnut pack belast;
Dat ick my trots in uwen setel stelle;
Dat aan de vlijt dat uyrtje beter past.²⁵

25 de vlijt: de opgewektheid, de vrolijkheid (hollandisme, vgl. Kiliaan: ‘Vliet. holl j. vlijt. Alacritas’).

VI.

My dunckt/ als gy dus met uw Geest sult spreken²⁶
Tot my/ die vol van sorg/ van wijsheyd sot/²⁷
In hoogmoed d'aard regeren woud als Godt/
So laat ick mijn bekommernisse steken/²⁹
En loov' u still voor 't onbecommert lott.

26 dus: zo

27 van wijsheyd sot: (vol) van zotte wijsheid (of, minder aannemelijk: dwaas door mijn (eigen-)wijsheid

29 So: dan; laat (...) steken: laat (...) in de steek

[p. 115]

VII.

Gy Vader/ naamt de sorg van al mijn saken
Op u/ als gy my tot uw kind verkoos:³²
De Soon vond mijn Heyl als hy 't sijn verloos:³³
Den Geest comt my des Soons heyl eygen maken:³⁴
Wat can ick anders sijn dan sorgeloos?

32 als: toen

33 vond: verwierf (vond: antithetisch t.o.v. verloos: verloor); mijn Heyl: met contrastaccent bij voorbaat op mijn

34 des Soons heyl: het door de Zoon verworven heil

VIII.

So ick het waardigst/ dat ick hier begeren³⁶
Can/ missen moet; het Goed dat ick verkoos/³⁷
Leert my/ dat all het aardsch is niets/ en broos:
En als ick dus maar d'ydelheyd ontbere/³⁹
Wat can ick anders sijn/ dan sorgeloos?

36 So: Indien; waardigst: kostbaarste

37 het Goed: d.i. God Zelf

39 En wanneer ik zo slechts ijdele (nietswaardige) dingen mis,

IX.

Mijn Vader sorgt/ dat my niets wedervaren
Sal/ van de werlt/ of Satans listen loos/⁴²
Of 't sal vergif sijn aan mijn lusten boos:⁴³
En als ick uyt den vloeck can segen garen;⁴⁴
Wat can ick anders sijn/ dan sorgeloos?

42 van: van de kant van; listen loos: sluwe listen

43 Of het zal tegenif zijn voor mijn zondige begeerten.

44 garen: vergaren, verwerven

X.

Ja so mijn Vader 't soete witt van d'oogen⁴⁶
My voor een tijd verbergden/ en die poos⁴⁷
Scheen my te maacken troost- en hope-loos;
Nog sie ick daar sijn Vaderlijck medogen;⁴⁹
Wat can ick anders sijn dan sorgeloos?

46 so: indien; soete: vriendelijke; witt van d'oogen: (voor:) oog, aangezicht

47 die poos: dat tijdsbestek

49 Nog: nochtans; daar: daarin, in de ‘verlating’ (als vaderlijke kastijding aanvaard)

XI.

Moet ick der menschen gunst of on-gunst dragen;
Mintmen my hertelijck/ of herte-loos;⁵²
Voedt my een rijcke kas of schrale doos;⁵³
Kan ick hier staat, kan ickse niet bejagen:⁵⁴
Niet anders can ick sijn/ dan sorgeloos.

52 herte-loos: zonder hart, dus: onoprecht

53 kas: kist of koffer waar men zijn geld in bewaart

54 staat status, een hoge positie; -se: verwijst naar staat

XII.

Dan nog/ gesien het altijd-wercksaam Wesen/⁵⁶
Op dat wy altijd met Hem wercksaam sijn/
Al wat Hy geeft voor arbeyd geeft/ en pijn/⁵⁸
En vlijt/ en sorg om mid'len uyt te lesen:⁵⁹
Wat can ick anders/ dan sorgvuldig sijn?

56 Dan nog: maar ook; gesien: aangezien;

58 voor: aan; pijn: moeite

59 om mid'len uyt te lesen: om (genade) middelen uit te kiezen

[p. 116]

XIII.

Gy cunt (segt Hy) door smeken uw begeren⁶¹
Daar uwe sielen meed becommert sijn/
Van uw hals overbrengen op de mijn:⁶³
Als ick met sugten dan mijn sorg can weren:⁶⁴
Doe my den Geest daar in sorgvuldig sijn.

61 Vgl. Fil. 4:6

63 uw hals: met contrastaccent bij voorbaat op uw

64 met sugten: met verzuchtingen, vgl. Rom. 8:26

XIV.

Wat my weervaart besorgt in 's Hemels vlercken/⁶⁶
Is my/ door 's Hemels sorge medicijn:
Maar eer dat heyl my spruyt uyt dat fenijn/⁶⁸
Wil Hy/ dat 't hert in sorg dat sal bewercken;⁶⁹
En dus can ick niet dan sorgvuldig sijn.⁷⁰

66 weervaart: wedervaart, overkomt (blijkens r. 67-68 denkt L. aan rampen en tegenslagen); besorgt in: beveiligd onder; 's Hemels vlercken: Gods vleugelen, vgl. Psalm 91:4

68 dat heyl: de ‘medicinale’ (louterende) werking van de rampspoed (= dat fenijn)

69 Wil Hij, dat mijn hart dat met zorg zal bewerkstelligen (de tegenspoed kan alleen door het nauwgezet beoefenen van lijdzaamheid heilzaam werken).

70 dus: zo

XV.

Als gy dan (Vader) altijd hoort mijn clagen/
En gy/ O Geest/ in sugten loost mijn sorg/
En gy/ O Soon/ sijt mijn gewissen borg:
Doet/ eenig Godt/ my na uw wil my dragen⁷⁴
Sorg-loos altijd/ en altijd vol van sorg.

May-maand 1661.⁺

Sorgeloosheyd van een christen. Meditatie in liedvorm over Fil. 4:6, ‘Weest in geen ding bezorgd, maar laat uw begeerten in alles door bidden en smeken, met dankzegging, bekend worden bij God.’ Echt lodensteiniaans is de uitwerking van dit thema. Van de zwaarste zorg (om het eeuwig oordeel over de zonde) bevrijd, mag de christen eigenlijk niet bekommerd zijn om geringer zaken (str. I-II). Buitendien: God volvoert met vaste hand Zijn raadsbesluit en dat maakt alle zorg nutteloos (str. III-IV). Ook steekt er dwaze hoogmoed in die bekommernis, als wilde men in Gods zetel plaatsnemen. Weg dus met alle bezorgdheid (str. V-VI). De drie-enige God bekommert Zich om mij; zou ik dan niet zorgeloos zijn? (str. VII). Dat refrein wordt in de strofen VIII tot XI herhaald en verder onderbouwd. Maar God vraagt tegelijk zorgvuldigheid in het betrachten van onze plichten, in het bidden om onbezorgdheid en in de lijdzaamheid waardoor tegenspoed, dankzij Gods goede zorg, loutering wordt (str. XII-XIV). Als vaker bij L. geeft dit neven-thema tijdelijk een variatie op het refrein. De trinitarisch gestelde slotstrofe voegt de beide gedachten samen in een evenwichtige, zinrijke synthese.

Het lied is in toon en strekking verwant aan tekst 22 Schuyl-plaats, waar het strofevorm en melodie mee gemeen heeft. Evenals daar spreekt hier een rustig en ootmoedig geloofsvertrouwen in uitgebalanceerde, goed gestructureerde volzinnen.

Lit.: Trimp (1), 24 (noot), 143; Trimp (3), 51-52.

74 my dragen: mij gedragen

+ May-maand: mei