Uyt-spanningen

[p. 81]

12
Nootsaacklijckheyd en nut der sonden-biechte.
Of Aandagt op Ps. 51:6.⁺

Te singen als: Hertcnagend onversetlijck, siet p. 30.

I.

Die God/ mijn siel/ daar tegen gy bestond¹
Te sond'gen/ wil oock dat uw eygen mond
Die sonden (u nog eens voor oog gestelt)³

Vertelt:

+ Melodie: vgl. tekst 10, Aandagten op 1 Joh. 2:16

1 daar tegen: tegen Wie

3 u nog eens voor oog gestelt: vgl. Ps. 51:5, ‘mijn zonde is steeds voor mij’

II.

Vrywillig/ uyt een innig herten-leed/
Gelijck gy wel voor dees/ gy weet wel/ deed'⁶
Als een'gen ramp tot clagt u hert en tong⁷

Eens dwong.

6 voor dees: vroeger

7 een'gen ramp: enigerlei rampspoed (als straf van God opgevat)

III.

Heyl-rovers/ seg/ en schricklijck siel-venijn;^9-169
Hel-stokers/ seg/ gy moet/ (al is 't u pijn)^9-16
Voor Godt; en ick vertrouw (al is 't my schrick)^9-1611

Dat ick^9-16

9-16 Aanspreking van de gepersonifieerde zonden

9 schricklijck: schrikwekkend

9-16 Aanspreking van de gepersonifieerde zonden

9-16 Aanspreking van de gepersonifieerde zonden

11 't: de gedachte dat de zonden voor Gods aangezicht komen

9-16 Aanspreking van de gepersonifieerde zonden

IV.

(So seldsaam is sijn gunst/ en Goedicheyd^9-1613
't Verbrijselt hert der sondaars toegeseyd)^9-1614
Vercrijgen sal voor 't wel-verdiende quaad^9-1615

Genaad.^9-16

9-16 Aanspreking van de gepersonifieerde zonden

13 seldsaam: wonderlijk, bijzonder; Goedicheyd: genade

9-16 Aanspreking van de gepersonifieerde zonden

14 Vgl. Ps. 51:19, ‘De offeranden Gods zijn een gebroken geest; een gebroken en verslagen hart zult Gij, o God, niet verachten’; zie ook o.a. Ps. 147:3

9-16 Aanspreking van de gepersonifieerde zonden

15 voor 't wel-verdiende quaad: in plaats van de welverdiende straf

9-16 Aanspreking van de gepersonifieerde zonden

V.

U comt de schand/ (mijn siel) uw Godt geeft d' eer¹⁷
In dat met druck t' erkennen/ dat wel eer¹⁸
Met lust begaan is; laat uw vreugd vergaan¹⁹

In traan.

17 comt: komt toe; uw Godt geeft d' eer: geef uw God de eer

18 In: door; dat (1): datgene; met druck: bedroefd

19 lust: genoegen

[p. 82]

VI.

Dit wil uw schult-heer/ dat gy op een lijst²¹
Uw schulden veel cunt tellen/ en bewijst²²
Dan eerst sijn gunst/ als gy die sonder end²³

Erkend.

21 schult-heer: schuldeiser

22 Uw schulden veel: uw vele schulden (in concreto); bewijst: voeg hier het samengetrokken uw schult-heer (r. 21) voor

23 sonder end: zonder ophouden (of: zonder beperking, royaal)

VII.

Daar 's oock geen mes/ geen wel-gescherpte steen/
Die 't siel-vergiff so by de wortel heen
Uytroeyen can/ als dees bekentenis

Wel is.

Nootsaacklijckheyd en nut der sonden-biechte. Meditatie in liedvorm over Psalm 51:6, ‘Tegen U, U alleen, heb ik gezondigd, en gedaan dat kwaad is in Uw ogen; opdat Gij rechtvaardig zijt in uw spreken en rein zijt in Uw richten.’ Dat L. in de titel van biecht spreekt, is geen toeval. Hij betreurde het dat de Reformatie de biecht had afgeschaft zonder er iets voor in de plaats te stellen (De Vrijer (1), 137; Trimp (3), 203). L. dacht aan schuldbelijdenis, bijv. ten overstaan van een predikant of medechristen. Hij constateerde onder de protestanten van zijn dagen in het algemeen een volstaan met de algemene erkenning van de zondige, onvolmaakte natuur van de gevallen mens. Ofschoon hij in dit gedicht handelt over de persoonlijke belijdenis van schuld tegenover God, horen we hem ook hier benadrukken dat de zonden in concreto dienen te worden opgebiecht, vgl. strofe III en V. Zie voor L.'s eis van concreetheid tekst 1 Morgen-ligt, r. 157-174 en Trimp (3), 20. Met de belijdenis van de afzonderlijke (‘bijzondere’) zonden is ook de levensheiliging pas echt gediend (str. VII).

Opmerkelijk in het lied - dat de strofevorm van tekst 10 heeft - is de levendige beeldspraak: al de ‘boosdoeners’ (de zonden) ‘moeten voor God’, zegt de dichter in compacte taal (r. 9-11); vgl. ook de schuldenlijst (r. 21-22) en het aanpakken van de wortel van het kwaad (r. 25-27). De beeldtaal is op literair niveau de weerspiegeling van L.'s theologisch-pastorale bekommernis om reële vruchten van geloof en bekering.

Lit.: Onstenk (1), 218; Trimp (1), 90; Trimp (3), 203; De Vrijer (1), 137; Stronks (2), 110.