Jelle, in koumelker. 1895-1955

[p. 251]

In dubelde brulloft

It is yn de iere Maitiid fan 1955.

Hjoed binne beide pearkes boaske. Willemke is de lange hier yngien as fédokterske, lykas hja fan 'e middei al neamd waerd.

Nynke docht it neffens de minsken sa goed net. ‘Hja wurdt mar boerinne’ sizze dy. ‘En dan op in lyts spultsje.’ Mar hja fielt har like lokkich as Willemke. Wis, hja kriget it net maklik. Mar nea is immen troch arbeidzjen minder wurden, as it him of har net oer de meuch gyng.

Alle wurk draecht syn lean yn him sels, en it skreppen mei in fêst goed doel foar eagen, makket jin riker en hâldt jin jonger.

En hwat leit der, by alle soargen en lêst, dochs ek in bulte moais yn de buorkerij. Nynke fielt har net earm, mar ryk, omt hja noch in bulte fan it libben forwachtsje kin.

‘In brulloft, lykas elk him winskje mei,’ tochten beide memmen.

It keppeltsje dat mei nei it gritenijhûs west hie, mocht dan net sa botte great west hawwe, mar bûten de femylje wiene de neiste buorlju der dochs allegearre. It hiele doarp hie hast mei west nei tsjerke. En doe't de gemeente beide jonge pearkes de seine des Heare tasong, waerd elk der oars fan. De memmen miskien noch hast mear as de krekt boaske jongelju sels. Dûmny hâldde in moaije taspraek en de tsjerkegong waerd ôfsluten mei it twadde fers fan gesang 197:

[p. 252]

 

Lear ús yn fortrouwend witten

 

Oer gjin takomst yn to sitten.

 

Lear ús ek by leed en tsjoed

 

Dochs to leauwen: God is goed.

 

Biddend weitsje, moedich stride,

 

Rêstich biidzje en klear bilide,

 

Bliid yn hope gean ús wei -

 

Lear dat, Hear, ús eltse dei.

Doe nei it doarpshûs. Groatfol wie it dêr. En fleurich dêrneffens. It pleagjen en mâlfarjen wie net fan 'e loft, en de jongelju diene tige mei. Jitse narre Nynke in bytsje mei har boerinnewêzen.

Mar hja snoarre snedich fan har ôf: ‘Pas mar hwat op, jonkje. Dou moatst it fan de boeren ha. Winliken bist sa'n bytsje boerefeint. En astou net dimmen en goed wêze wolste, dan krigest de gunst net fan ús, tink dêr mar om...’

Jitse wol werom pleagje, mar dan slacht it al wer yn oar praet.

De ûndermaster is ek noch delkomd mei syn sjongselskipke. En der helpt net oan, dat moat him ek hearre litte. Mannich nûmerke wurdt songen, en de âlderen dogge tige mei. Dêr wurdt it nou just net suverder fan, mar wol fleuriger.

De sjonglieder hat ek in lytse revue makke. Dêryn sjonge in pear jonge mannen Waling Dykstra syn ‘Ald en Nij’, nei yn wurden, dy't oanheakje by de buorkerij:

Doe't Pake jit feint wie en Beppe jit faem,
Doe wie it allegearre net heal sa fornaem;
't Wurk gyng mei de hân
Yn it bûthús en 't lân
Soks giet jin nou suver hast boppe 't forstân.

[p. 253]

 

De masine, dy brûke wy nou al den dei

 

Dêr melk' wy de kij, en dêr roskamm' wy mei,

 

Wy skear' nou dêrby

 

Mei tondeuzen de kij

 

En binne nei itjinge mar nij is, sa slij.

 

 

 

It meanen dat bart al sûnt lang troch gjin mier,

 

It kearen en skodzjen en swyljen, 't is wier,

 

't Giet mei it masyn

 

Hast sa hurd as de wyn

 

En wy jeije it hea de skuorre rêd yn.

 

 

 

Dêr stiet dan de takel of blazer al ré,

 

En mei faesje bringt dy dan it hea yn syn sté,

 

En de golle tynt

 

As de sinne goed skynt,

 

Sa hurd, dat hy rekket al gau it grou bynt.

 

 

 

En reint it altiten, sa dat it hast east,

 

Dan druije wy 't hea mei de masine al meast;

 

't Gers komt dan trochwiet

 

Yn de skuorre en giet

 

Nei in blazer, dy't it waerm't en droech ringen briedt.

 

 

 

Is immen jit skruten foar heabroei of brân,

 

Dy parset it hea al yn pakjes op 't lân;

 

De broei bliuwt dan wei,

 

En men loeget der mei

 

As in blokjedoaz' út ús bernetiid wei.

 

 

 

It dongjen en jarjen giet ek masinael;

 

Elektra dy pompt; dat jowt gjin gemael;

 

Dan gau nei it lân,

 

En wy struij' mei forstân

 

Dat eale guod masinael oer it lân.

 

 

[p. 254]

 

Foar 't sproeijen de wintelwjok, dy sproeit, wylst er ‘fleant’,

 

Foar 't rispjen fan 't sied, ien dy't tersket en meant;

 

By ierpel en byt

 

Jowt in roeger profyt;

 

Dat is in masyn, it dolt ierpel en byt.

 

 

 

En kriget in kou jit hwat skerps binnen yn;

 

Fédokter dy komt, en grypt redsum dan yn;

 

Dy fiket en snijt,

 

Dat 'r de bealch iepen krijt,

 

't Skerp der út, de bealch ticht en 't bist hat neat lijd.

 

 

 

En freget der ien: ‘Is de boer wol yn tel?’

 

Dan sjogge de measten hwat brimstich foardel;

 

Mar elk knypt syn hân

 

Komt der oarloch yn 't lân;

 

Dan is de boer ringen de bêste fan 't lân.

 

 

 

Hat Fryslân mar ienkear syn eigen bistjûr,

 

Dan wurdt it hjir better foar boarger en boer;

 

En d' arbeiders ek

 

Krije dan pas har skik;

 

Yn Lúksemboarch kin 't en yn Fryslân kin 't ek.

 

 

 

Wy Friezen, wy minne ús Fryslân sa swiid

 

En dat is ús oantrún ta moedfolle striid,

 

Yn doarp en yn stêd

 

Yn 'e hûs en op 't mêd -

 

Dy't ús skoep, Dy stipet, dat Fryslân it rêdt.

Doe't it stadichoan nei de ein bigong to rinnen, frege Master Sytsma om jitris mei inoar it moaije liet fan Piter Jelles to sjongen:

[p. 255]

 

Boppe wolkens giet de sinne

 

Lâns har baen fan blinkend goud;

 

Jit oer alle folken hinne

 

't Leaflik ljocht, dat libben jowt.

 

Boppe 't ierdske bodzjen blinke

 

Strielen fan it leafdeljocht.

 

Hwa s' yn't lijend herte sinke,

 

Ha se lok en libben brocht.

Doe wie it tiid foar de jongelju. Dy soene earst in deimannich nei Súd-Limboarch, België en Lúksemboarch. Alles hwat mei moast, wie al yn Jitse syn weintsje pakt. Joun giet it noch oan Utert ta, en dan moarnier fierder.

Tsjin sawnen brekke hja op en tige miende seinewinsken wurde harren meijown op reis.

Doe binne ek de gasten al ridlik gau forsille.

Nou sitte Jelle en Diuwke, Master Sytsma en de frou en ek... Omke Jouke en Muoike Wytske yn 'e foarkeamer fan it kreaze boerespultsje.

Jelle sil boer bliuwe, sa lang oant de jongelju der wer binne.