|
| |
| |
| |
Boerefeint
Ien dei nei âlde Maeije moast Jelle yn tsjinst. It wie op in Snein, en om goed trije ûre dy middeis brocht syn âldste broer, dy't der al langer út wie, him fuort. Jelle wie senuweftich, mar liet it net skine. De boer, de frou, de bern en ek de faem waerden goendei winske, en doe't er him forstrûpt hie, en syn blaupûdtsje mei klean yn it bûthús, op 'e bank foar syn bêd klear lein hie.. wie it ek melkerstjid.
De boer wiisde him de kij oan, en merkbiet al gau, dat Jelle skoan melke koe, en in pear dagen letter koe dy syn kij der ek al út.
De earste wiken wie it noch net sa tige drok, mar it wiene dochs lange dagen. Beide arbeiders wiene moarns fjouwer ûre op 'e pleats; de earste, dat wie meastal âlde Germ, (mar in inkelde kear wie Piter de earste), kloppe dan de faem der út, dy't yn 'e tsjernherne sliepte, en dan de lytsfeint.
En dan waerden der dagen makke oant sawn ûre ta. Yn 'e ûngetiid oant acht ûre ta en yn 'e hjerst arbeide men salang as it dei wie.
Nei melken thédrinke, tsien ûre kofjedrinke, tolf ûre ite, healwei fjouweren wer thédrinke en jouns goed sawn ûre, healwei achten it jounmiel. Jouns nei melken waerd der allinne yn 'e ûngetiid kofjedronken. By de measte boeren waerd der wol jounkofje opset, mar op 'e Feartshoeke wie dat gjin brûkme.
De kost wie goed, mar dêr wie ek alles mei sein. Moarns nei melken oars net as ien tin stikje rogge- | |
| |
brea mei in biwyske fan bûter en in stikje toarre nageltsiis, en middeis fan itselde.
Om tsien ûre in goed kopke kofje, en in broadtsje. It middeismiel wie goed, mei mear fet en spek as Jelle it thús wend wie, mar griente kaem der nea op 'e tafel; altiten hwat sûpenmoallen brij nei. Jouns stéfêst hwat opwaerme ierappels en sûpenmoallen brij.
It wie der noch moade, dat grouwe earten en beantsjes, en ek potstrou út ien greate panne iten waerden. Elk krige wol in itenspanne foar him, dat moast dochs foar de brij, mar boppe harren itenspanne lâns leppele en foarke elk út de greate panne wei, as it ien fan dy trije gerjochten joech.
Jelle hie der mar hwat in hekel oan, hwant soks wie hy thús net wend, en dêrby kaem, dat âlde Germ in tige himmel en krekt manspersoan wie, mar mei Piter, dy't ôfgriselik prûmke, mocht dat sa wol wêze. Dy man wie wol in tigen wrotter, mar yn alles in rûchhouwer, en lang net krekt, ek net oan himsels. Jouns acht ûre wie it bêdtiid; yn 'e winter wolris hwat letter.
Sneintomoarns hong Jelle al folle yn 'e skuorre of op it hiem om. Thús gyng hy altiten tige trou nei tsjerke, mar dêr kaem op 'e Feartshoeke neat fan.
Sneintomiddeis gyng hy fan ien oant healwei fjouweren nei hûs, om skjin guod to heljen, en thús in kopke thé to drinken. Dêr krige hy dan ek hwat sûker yn, eat dat him op 'e pleats nea barre mocht. Dy Sneintomiddei wie ek it iennichste frij, dat Jelle hie, bihalve dan de wike útfanhûzjen mei Krysttiid, en by iis ris in middei to reedriden.
Al ridlik gau wie it oan 'e ûngetiid ta. Der kamen twa mieren út 'e bouhoeke, en in goed wike letter
| |
| |
ek twa ûngetiders. Dat joech mear droktme, mar ek mear fleur op 'e pleats.
De mieren soargen sels foar brea en spek; de bakker brocht harren hwat se nedich hiene op it lân. De boerinne soarge foar kofje en sûpe, en jouns sêd sûpen brij. De mieren en ûngetiders sliepten yn it hea. Der waerden doe noch gjin mesines op it healân brûkt; allinne waerd it hea, as it droegernôch wie, by de measte boeren oan reakken tieme. It kearen, skodzjen en swyljen barde allegearre mei de harke. Hie it gêrs twa dagen op it swé lein, dan waerd it keard, as it goed wierre, en roun alles in bytsje mei, dan koe it meast de oare dei al yn opers.
It ien mei it oar krige troch al dy mieren en ûngetiders it greiddoarpke suver in oar oansjen. Dy mannen kamen út de bouhoeke, of út 'e Wâlden. Jelle wist jit wol, dat by in greate boer út it doarp foarhinne echte poepen kamen, mar dat barde de lêste jierren net mear.
Mar de tael fan de wâldmannen mei harren bi en wi en riuwe (foar harke) forrette dochs ek al in oar taeltsje, as Jelle biwend wie. En 'e Bildtkers? Nou, dêr hie er earst wurk mei, om dy goed to forstean. En de jonges rôpen harren wolris efternei: ‘Heit leit op 'e bealich yn 'e bleik.’ Dat wie, hwat dy fan de Bildtske sprake koene.
Sneintomoarns sette dat folk mei elkoar nei de skearbaes yn it doarp. Troch de wike wie dy skuonmakker, mar op Sneontojoun en Sneintomoarn skearbaes. Nou, dan wie der eare oan sokke mannen to biheljen, hwant dy seagen der op Sneintomoarn út as stikelbargen fansels. Yn 'e skearwinkel waerden net sa'n bulte bablegûchjes makke. Elk krige in soarte fan lekken om 'e hals (allegearre itselde) en dan
| |
| |
moast de patiënt sels ûnder it ynsjipjen wei it kopke mei siedend wetter foar it boarst hâlde. It mês waerd op in learen riemme oanset, en tige yn it siedend wetter hâlden, en dêr gyng it hinne. Foar in stûr de man seagen hja der dan wer gâns better út. In âlde skearbaes die it jit altyd foar trije sinten, dy woe perfoarst net mear hawwe. ‘It hat altiten trije sinten west, en dêrmei út,’ sei dy, as immen in stûr oan him kwyt woe; mar it ‘taryf’ wie oars yn dy tiid dochs meast in stûr. En yn 'e stêd in dubeltsje, mar dêr waerd in kwaste brûkt.
Yn 'e ûngetiid kaem de boer, dy't nei melken meastal net mear mei arbeide, mei de flesse. Elk krige dan in romerfol jenever mei bitter. Dat jowt foar de lêste ûre wol in botsen mear moed, plichte de âlde arbeider to sizzen...
Jouns nei iten wie it tiid om to sliepen, mar kaem der ris in reinige dei, dan wie der net sa'n bulte to forhakstûkjen, en joech it mannich kear in fleurich petear. En... ek gauris in ‘debat’, hwant de mieren en ûngetiders wiene allegearre nochal read, en de boer net. Mar read en read blykte ek al wer twa to wêzen. Foar guon wie Piter Jelles de man, mar foar oaren wie it Domela Nijenhús. En dat strookte dan ek lang net meiïnoar fansels. F'râl út it Bildt en 'e Bitgumer kant wei kamen forskate, dy't Domela heech hiene.
Kaem it praet op 'e Hogerhuzen, dy't yn it tichthûs sieten, dan wiene hja it wol wer iens. Dat wiene golle, earlike jonges, en it wie in great skandael, dat dy yn it tichthús sieten. En it wurd ‘klassejustity’ waerd gauris brûkt yn dy tiden. (Letter hawwe dy mannen ‘gratie’ krigen. It skynt wol sa to wêzen, dat harren skuld net fêst stie, en forgelikings mei de
| |
| |
Dreyfus-saek yn Frankryk binne der doe folle makke. Mar yn elk gefal hawwe se nochal in jier-of-hwat to Ljouwert sitten.)
Ungetiidzjen is moai wurk, en yn dy tiden wie it geselliger as nou. By it swyljen de lytsfeint foarop, om 'e greppels út to klauwen, dan de boer, en dan de atbeiders en ûngetiders. Wiene der in stik of hwat wudzen klear, dan gyngen der in pear man by wei to tiemjen, of opskouwen. En efternoi moasten fansels jit de sturten oanswile wurde en de opers, of reakken opmakke. Foar de nacht moast alles safolle mooglik wetterticht.
Letter kaem it haeijen; in foarsichtige boer liet it hea earst leafst hwat neirypje, f'râl de earstmeande perselen. Dat wiene meastal bijarre stikken lân en dêr siet krêft yn. Wie de boer dan hwat al to hastich, dan kaem der in nei-ûngetiid yn 'e skuorre. Faeks moast dan in gat oan ûnderen ta makke wurde, en it hea waerd dêr ek al net better fan.
Dat headollen wie ek in waerm wurkje; dêr koe de flesse neffens de measten min by mist wurde. As men dan ûnder yn it gat stie, krige men it gau krap genôch, en moast der gauris wiksele wurde. En dyjinge, dy't it waerme hea oankrige, switte ek as in oandrager.
Nei de ûngetiid bigong al gau it dongriden. Yn Gersmoanne waerd meastal ien stik lân ûnder 'e dong set, en soms al yn Maert. Sadwaende wie de rûchskerne hwat lytser as by oare boeren, dy't alles oan 'e neisimmer ta sitte lieten. Mar dy hiene wer foar, dat de dong yn 'e neisimmer faeks hwat mear docht.
De pleats lei wol aerdich mids it lân; allinne in pear stikken leine fierder fan hûs en as it koe, dan waerd dêr yn 'e Maitiid de dong mei de pream hinne fearn.
| |
| |
Sadwaende wie de rûchskerne der yn 'e neisimmer nochal gau út. Dy wie dan net to great, en der hoechde net to fier mei de dong riden to wurden. Ien man lade, de boer ride, en de dong fan 'e wein hekkelje, en de oare arbeider struije. En njonkenlytsen moast Jelle dan eidzje. Earst roun er nêst de eide, mar jonge, doe't dat in pear ûre duorre hie, waerd er sa wurch as in maits en siet er al gau op it hynder. Dêr hie hy de boer mar net nei frege, en it skynde dy ek net rjocht to noaskjen doe't er it seach, mar hy liet it dochs gean.
Omt de molke moarns en jouns seis ûre yn 'e skou wêze moast, waerd der altyd al yntiids molken; sadwaende wiene de middagen koart. Nei melken fear de iene arbeider mei de molke nei it febryk, de oare moast mei de boer de keallen boarne, en Jelle moast de skiep melke. Dêr siet er meastal by to sjongen. Faeks bigong it mei:
Hebt gij de vreugdekreet gehoord,
Der Boeren van Transvaal;
De nederlaag der Engelsman,
Is voor hem een groot schandaal,
Maar ze hebben hun verdiende loon
Tot straf voor dwinglandij...
En letter, doe't de Boereoarloch bigong, waerd it Transfaelsk Folksliet mear songen:
Kent gij dat volk vol heldenmoed,
En toch zo lang geknecht,
Het heeft geofferd, goed en bloed.
Voor Vrijheid en voor Recht...
En noch letter, doe't it foar de Boeren faei bigong to stean, hearde men rounom:
| |
| |
Stuurt men naar de moordenaarskampen henen,
Die lage wraak van Engeland.
En op 'e merken waerd net roppen: Sla Jut op 'e kop, mar: Sla Shamberlain op 'e kop. En de jongkeardels sloegen der noch fûlder om...
Hiel Fryslân libbe mei, en as der doe in Peter fan Amiens troch de Fryske doarpkes reizge hie, dan wiene der noch folle mear nei Transfael reizge, as nou al barde.
En ûnder it skiepmelken wei makke Jelle syn earste Fryske ferskes:
Dêr op 'e Afrikaenske groun,
Fljocht jit it moardzjend lead yn 't roun,
Dêr striidt in Folk foar 't Heitelân,
Tsjin rôvers fan Ald-Ingelân...
Der siet net sa folle yn, mar as it de opjefte fan in dichter is, om utering to jaen oan itjinge dat libbet yn it folk, dan mei men sizze, dat dizze ferskes, dy't er letter kwyt rekke is, alteast oan dizze eask foldienen.
Yn dy neisimmer hie Jelle in trammelantsje, dat gjin goed die oan it ûntsach, dat er fielde foar de boer en de frou. It wie net fan folle bitsjutting mar dochs... It wie de moarns krekt foar brea-iten. De âld arbeider hie syn mês forgetten en frege Jelle, oft dy it breamês gau efkes fan 'e faem helje woe.
Sadwaende sette Jelle mei faesje nei de tsjernherne ta; hy hie nearne euvelmoed yn. En... dêr stie foar de boer en de frou en de faem in flink stik wite bôlle
| |
| |
mei skoan bûter en tsiis der op, en de sûkerpot stie ek op 'e tafel.
De boerinne fûtere Jelle tige út; sokke jonges hiene suver gjin opfieding hawn fansels; oars soene se witte, dat se oan 'e doar hearden to klopjen, en samar net yn 'e tsjernherne hearden op to fleanen. It moast net wer barre.
Nou bigriep Jelle alles ynienen. Moarns en middeis gyng de boer altyd in ketierke foar thédrinken yn 'e hûs. Efkes letter kaem er wer foar it ljocht, en as it dan sa fier wie, gyng er mei de arbeiders en de lytsfeint to brea iten. Dan krige hy ek ien tin stikje roggebrea en hwat thé, dy't folle wei hie fan skjin reinwetter. Mar... efkes earder hie dy mei de frou en de faem al in skoander stik wite bôlle mei tsiis bihimmele, en kaem ek de sûkerpot op tafel. It die letter bliken, dat de âld arbeider dat ek wol wist en miskien moast Jelle dêrom wol mei alle hasten it mês helje..? Doe't Jelle it melken leard hie, moast er moarns op dy pleats ek mei brea-ite. Der kamen twa fikse stikken roggebrea mei tsiis foar elk op 'e tafel, en Sneintomoarns hwat sûker yn 'e thé.
En in jier letter kaem Jelle by in oare boer tolânne, dêr't allegearre moarns in stik wite bôlle en in stik roggebrea krigen. Dat noaske better fansels, mar de haedsaek wie dochs, dat de boer, de frou en de faem it op 'e Feartshoeke àl krigen, en de arbeiders en de lytsfeint net. As soks merkbiten wurdt, dan wurdt der hwat skeind.
Fansels, by dy oare boer wie ek wol ris hwat. Hjir lit men hwat, en dêr fynt men hwat, wurdt der gauris sein, en sa is it ek. Mar se wiene dêr mear meiinoar. En f'râl de winterjounen wiene faek gesellich. Yn syn boerefeintejierren krige Jelle foar it
| |
| |
earst frysk to lêzen. De Rimen en Teltsjes fan 'e Bruorren Halbertsma.
Einliks is dit net alhiel wier. Thús hie er wol ris yn in âld nûmer fan Sljocht en Rjocht lêzen, en ek yn in boekje fan Waling Dykstra. En doe't er der sahwat út wys wurde koe, hie er yn 'e lêste winter foar syn boerefeint-wêzen thús jouns in heal ûre foarlêzen út ‘De sulveren rinkelbel’. Nou kaem er klear mei syn frysk lêzen, mar it staverjen wie in poepetoer. Dat soe safolle better west hawwe, as er op skoalle in bytsje Fryske les hawn hie. Dêr hie er as jonge nea folle oer neiprakkesearre, mar letter hat it him tige muoid, dat soks him nea barre mocht hie.
By syn twadde boer hoechde Jelle yn 'e winter ek gâns minder sliep to brekken, as by syn earste. It ôfkealjen fan 'e kij bart fierwei it meast by nacht. En... as de kou ôfkealle hat, dan komt it ûngâns noch. Dat komt sahwat trije ûren nei. Dêr moasten de faem en Jelle om bar by weitsje. Soms gyng der in hiele nacht mei hinne, mar faken in stik fan 'e nacht. Bigong in kou tsjin 'e nacht to tarieden, en it duorre allegearre hwat lang, nou, dan bleau der net folle tiid foar sliepen oer. En de oare deis nei iten in pear ûre sliepe, hwat yn de winter dochs wol kind hie, dêr waerd net oer praet.
Barde alles yn 'e nacht, dan moast de boer roppen wurde as it fuotpok kaem. En as it keal der wie, dan gyng de boer wer op bêd. As dan in ûre of trije letter it ûngâns der wie, dan moast Jelle (of de faem) oan 'e keamersdoar klopje en sizze, dat it klear wie, en stéfêst waerd der dan frege, hoe let of it wie. It moast mei de tiid útkomme fansels; sadwaende koe it net sa gau barre, dat de boer mei it spul forrifele
| |
| |
waerd. Jelle soe der net oer tinke, mar it barde wolris, dat in feint, dy't by in kou weitsje moast, ek mar gau op bêd krûpte, as de boer goed en wol fan 'e sokken wie. Dat barde dan by oare boeren fansels, en de boer fan 'e Feartshoeke naem der syn foarsoargen tsjin, troch altyd de tiid to freegjen.
Mar by de twadde boer, die de boer alles mei, en as it nei it ôfkealjen allegearre goed like, dan koe elk op bêd gean. Der waerd net by it ûngâns wekke. By de twadde boer moast Jelle ek gauris de molke mei it molkweintsje nei it febryk bringe. Dêr mocht er graech oer. Sadré as hy op 'e sintelreed wie, seach hy al út, oft der ek oaren oan kamen.
As dat sa wie, dan gyng it der wolris om, hwa as earst op 'e dyk wêze soe. Dy't dan foar wie, liet him net maklik foarby ride, en wie dan ek earder oan it febryk. As it net to mâl gyng, foun de boer it wol goed, dat Jelle der de gong goed ynsette. Hy wie dan ek sa folle earder werom, en guon boeren hiene de namme, dat se altyd de lêste wiene. Dat woe ek nimmen graech. En as it melken moarns en jouns op 'e tiid bigong, en der siet in bytsje kriich yn 'e feint, dy't molkride moast, dan wie de kâns net great, dat de boer op dat stik fan saken op in kweanamme kaem. It febryk, dêr't de molke hinne moast, wie noch nij, mar it wie net in great febryk. De molke waerd doe noch metten, en net woegen, lykas letter. Kaem it weintsje mei fiif bussen, dan wie de lêste faek net alhiel fol. De earste fjouwer waerden dan goed fol getten, dat wie dan fjouwer kear ien en fjirtich mingels, hwant sa great wiene de bussen. En it stealtsje, dat yn 'e fiifte bus oerbleau, waerd dan yn in mjitamer neimetten.
Letter kaem der in weagerij. Op de lede-gearkomste
| |
| |
is dêr earst oer praet. De Direkteur sei, dat de boeren der wol mei útkoene, hwant in mingel molke wie mear as in kilo; it tal op it kaertsje waerd dus greater. Ja, it wie in koöperatyf febryk, mar as it oarsom west hie en it tal lytser wurden wie, dan soe dat noch tûkelteammen jown ha kinne. Nou founen alle boeren it goed.
In skoftsje earder wie der al bisletten, om de molke nei it fetgehalte út to biteljen, mar dat joech efkes hite hollen.
‘Dêr krije de greate boeren gjin skea fan, mar de lytse al’, sa waerd oppenearre. ‘En bûtendat, der wurdt bûter en tsiis beide makke, en dan is it net yn oarder, as allinne nei it bûterfet útbitelle wurde sil...’
Nou, de Foarsitter, in greate boer, wie in wiis man, en de Direkteur wie ek wol aerdich handich.
En doe waerd der efkes oan 'e bistjûrstafel mùskoppe en... stelde de Direkteur foar om it dan foar ien jier to bisykjen. Dan koe men der altyd op werom komme, as it net foldie, sei er. Nou, doe sei de Foarsitter, dat hy der einliks op tsjin wie; hy woe leaver mar in fêst bislút nimme. Mar... as de gearkomste it mei de Direkteur iens wie, dan soe hy him der net tsjin forsette. De greate boeren en de lytse boeren kamen elkoarren dan sahwat op 'e helte tomjitte, en ja, hy hie it leaver oars, mar de gearkomste moast it witte...
Nou, doe hie elk der frede mei. En de Direkteur hie soarge, dat der in aerdich potsje wie. Sadwaende krigen ek de boeren, dy 't noch efkes ûnder it gemiddelde fetgehalte wiene, hwat heger priis, as de wyks der foar...
Op 'e weromreis sei in âld boerke: ‘Mannen, de
| |
| |
Direkteur hat ús hjoed mei list fongen. Dy man is goed útsliept, en dêr haw ik him leaver om. Mar wit jimm' hwat it minste is? Men kin nou winterdei moarns net mear in leppel fol reamme fan 'e jounmolke ôfskeppe, en dat wie dochs sa diverske lekker yn 'e thé...’.
Nou doe laken de oaren hwat...
Fan dy tiid ôf lieten de greate boeren harren molke al gau hast allegearre ûndersykje, en de lytsen mochten nou en dan forgees in fleske fol nei it febryk stjûre; sadwaende krigen dy fansels net de hiele molk- en fetopbringst op it pompier, mar hja waerden wol gewaer, hokker bisten der sa gau mûlk tusken út moasten. It fetgehalte socht it febryk foar harren út, en yn 'e amer koene hja wol sahwat sjen, hokker kij goed joegen.
De twadde boer hie deselde kwael as Jelle; hy wie tige opljeppen. Op in moarn kaem Jelle let fan it febryk werom. Hy hie der suver gjin skuld oan, mar it wie him allegearre tsjinwierre. Doe't er thús kaem, stie de boer út to sjen.
‘Jonge, hwat biste let; en wy steane hjir op it spul to wachtsjen. Dû moast foar brea-iten noch gau nei de seize, en helje de ierdkarre op. Dan kin wy avensearje, en dû kinst aensens dyn brea noch wol opite. Hoe koest yn 'e goedichheit sa lang weibliuwe, der sil wol eigen skuld by wêze. Toe, mar gau it iene sylstring los en op it hynder.’
Dat barde, en as in wyld, suver út in fjouweren, jage Jelle de finne út nei de efterste seize.
Dêr waerd de guds suver mei mâllens foar de karre slein, doe de leije der oer, en sa hurd as it koe, wer op 'e pleats oan. Mar yn 'e finne roun it oare hynder, in
| |
| |
jonge merje, en dy wie willich. Dy kaem op hynder en karre ta draven, en snoarre de ynspande guds flak foar de kop lâns. Dat wie fan dy gefolgen, dat Jelle it hynder net op 'e reed hâlde koe. Syn hynder sette fan siden, it gyng troch de greppels, en Jelle waerd bang fan it spul en sprong der ôf. Dat wie ek it bêste mar, hwant op in ierdkarre hat men net it measte oer in hynder to sizzen; men hat der to min stipe en hâldfêst, om in hynder dat op 'e rin slacht, to hâlden.
De sjoele fan 'e karre, dy't al in kear laske wie, skuorde of briek der by ôf, it hynder fleach dwers troch in reade wringe, en doe noch troch de hiemshikke en bleau efter de pleats út himsels stean. It bist wie alhiel fan 'e wize, en it hie in great gat yn it iene bil. Dêr wie de skerpe punt fan it stik sjoele, dat oan 'e sile hingjen bleaun wie, fansels ynslein.
Jelle wie hwat op 'e dûbele knibbel tolânne komd, en kreupele in bytsje. Mei opsetsin oerdreau er dat mar hwat; hy tochte, dan soe er wol minder kibjen krije. Nou dat roun ek nochal ridlik goed ôf, mar it molkriden wie oer. De boer fortroude it net mear, en nou moast de arbeider, in dreech jongkeardel, mei it molkweintsje nei it febryk, en... it die al gau bliken, dat dy meastal folle langer ûnderweis wie as Jelle.
Lykwols dy hie de skea. Mar dy hie ek skuld. Mar de boer hie de measte oanlieding jown. Jelle wie oerstjûr rekke troch de boer syn gefûter, en hy wist to goed, dat er gjin tiidforgriemer wie. Sadwaende hie de boer him yn it sear taest, en wie Jelle mei de mâlle kop fiersto bolbjirken fuort jage. En doe't de ramp bard wie, hearde Jelle, dat it hynder al in kear earder los west hie. Dêr hie de boer him ek foar warskôgje moatten...
| |
| |
Jelle hie gjin wjeraksel yn it boerefeintelibben. F'ral yn 'e simmer net. Yn 'e hjerst waerd it minder. Moarns by pûrtsjuster to melken, faek mei reinich waer sadat men mei de wiete krous thús kaem. En mei de earste trêd yn it lân, hie men dan faek de klompen al fol wetter. It lân wie dan tige gatrich, en dêr bleau it wetter yn stean. En men seach neat. In lytsfeint fan in oare boer sei, dat hy de klompen mei gatten deryn altyd mar oan 'e hjerst ta sparre. As er dan de klompen fol krige, dan koe it wetter der tominsten wer útrinne.
Dat wie in grapke fansels, mar meastal wie men moarns ier en bitiid dweiltrochwiet om 'e fuotten. En dan yn 'e hjerst, as de kij op 'e stâl stiene, dan wie it skiepmelken der noch. Earst jit in skoftke moarns en jouns beide, en dan fierders ien kear deis, meastal tusken trijen en fjouweren. Dat duorre dan oan Krysttiid ta. Ja, dy skiepmolke wie lekker yn 'e kofje en it sparre swiete molke, mar it wie de lêste wiken in hounebaentsje. De skiep wiene dan faken ek noch tige smoarch en de hannen en polsen waerden Jelle yn it lêst-oan meastal tige stribbich en spliterich, sadat er smarsel brûke moast, om se net alhiel iepen to krijen. Jelle tocht doe jit wolris oan Pier, dy't noch altyd keapman wie, en it dochs mar gâns better hie, as hy.
It earste jier hie Jelle tritich goune boppe de kost fortsjinne, it twadde jier sechstich en it tredde fiif en tachtich... En sa gyng dat troch, mar it bilytse him wolris hwat, hwant yn in bulte wurk hoechde hy neat ûnder to dwaen foar in folwoechsen arbeider, dy't dochs in goune of seis wyks fortsjinne (ek mei de hiele kost, mar sûnder it jounmiel). Mar as hy der oer neitocht, dat dy minsken meastal foar fjouweren
| |
| |
moarns fan hûs moasten en jouns meastal net foar achten thús wiene, dan griisde dat him ek oan.
Jelle praette der thús oer, en dêr wiene se it alhiel mei him iens. Boerefeint en letter boere-arbeider, lyk as it doe wie, né, dat moast it alderlêste wêze. En sa waerd der bisletten, Jelle syn Heit soe ris mei de Direkteur fan it febryk prate, of dy Jelle ek brûke koe, al soe dat dan earst in skoftsje sûnder lean moatte.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd