Twee boecken vande stantvasticheyt

Regelnummers proza verbergen

11Het XIX. Capittel.

12Ghecomen tot die ghelijckenissen; maer eerst de ^111,12.13straffen van Nederlandt ende desen tijdt be-14swaert. Die opinie wederlegt; ende bethoont, dat 15 t'smenschen verstandt gheneycht is tot sijnen 16rouwe te vermeerderen.

17Dese so ernstige redene Langi en was van my niet 18verhoopt oft verdacht; ende, sijn propoost brekende, 19 seyde ick: ‘Waer loopt ghy henen? Hebt ghy my dit 20belooft? Ick verwachte honich ende melck der historien: 21ghy en tapt my niet dan suer, ende van het alderstrafste 22ende onghemengste datter inden kelder der wijsheyt is. 23Wat meyndt ghy? dat ghy met één vanden seven wijsen ^111,23.24te doen hebt? Ghy hebt Lipsium voor handen, die, een 25mensch sijnde, onder het midden der menschen, oock wat 26menschelijckere ende beleefdere remedien begheert.’ -27Langius, met een lieflijcke antwoorde ende opsicht, 28seyde: ‘Ick beken, dat ghy my te recht beschuldicht. 29Want soo ick die suyveren strael der redenen volghe, 30sie ick dat ick uut den ghemeynen wech getreden ben, 31 ende allenskens neder ghevallen int padt der wijsheyt. 32Maer ick gae my nu beteren, ende sal mijnen voet stellen 33tusschen palen die beter bekent sijn. Mishaecht u die 34strafheyt van desen dranck? ick sal u dien menghen met 35wat honincx der exempelen. Siet, ick come totter ghe-

111,12. maer eerst de straffen…: maar eerst aangetoond, dat de straffen van Nederland en dezen tijd overdreven worden.

111,23. met één vanden seven wijsen: ‘cum Thalete aliquo’.

[p. 112]

1lijckenissen, ende sal opentlijcken ende claerlijcken be-2wijsen, datter niet lastichs oft wonders en is onder dese 3plaghen, die alom ons omvanghen, ist dat ghy die ver-4ghelijcket by de voorledene tijden. Want eertijts veel 5 grouwelijcker ende deerlijcker toe ghegaen is.’ - Ick, 6wederom (ende dat met een maniere van ongeduldicheyt) 7tusschensprekende: ‘Seght ghy dat? seyde ick; ende 8meyndt ghy my dat wijs te maecken? nemmermeer, 9Langi, soo langhe alsser gevoelen in my is. Wat tijt isser 10toch oyt gheweest, soo ellendich als desen? oft wat tijt 11salder noch wesen? Wat volck isser, oft wat landtschap, 12 het welcke soo veel swaere, onuutsprekelijcke, onlijdelij-13cke dinghen verdragen heeft als wy hedendaechs? Wy 14worden, siet, met oorloge geplaecht; ende met gheen 15uutlandtsche alleen, maer met een borgherlijcke, iae 16met een inlandtsche. Want daer en sijn niet alleen party-17schappen onder ons, maer oock (och Vaderlandt! hoe 18sult ghy moghen behouden worden?), maer nieuwe par-19 tyschappen der partyschappen. Voecht daer by de peste, 20dieren tijt, imposten, roof ende moort, ende de uuterste 21der alderuutersten: de tyrannie ende overlasten, niet 22alleen des lichaems, maer oock der sielen. Ende hoe 23gaeghet nu inde reste van Europen? óft oorloghe, óft 24vreese der oorloghe; oft isser peys, soo is dien onder 25slechte heeren ende smale ionckers met een leelijcke sla-26vernye vermengt, ende so weynich genoechlijck als 27 eenighe oorloghe. Waer henen dat ghy u ooghen oft 28ghedachten keert, alle dinghen vindt ghy wanckelbaer 29ende twyfelachtich, ende veel teeckenen van toekomen-30den val, als in een huys dat qualijck gheschoort is. Ende 31ter cortsten, Langi, ghelijck den toeloop aller rivieren 32ter grooter Zeewaerts is, soo schijnet dat alle plaeghen 33heuren toevliet hebben in desen tijt. Ende dese dinghen 34 sijn nu byder handt ende teghenwoordich; wat salt 35wesen van t'ghene datter noch naeckende is? waer af 36ick wel met den Poët Euripides mocht singhen: ^112,36.

Ick sie die Zee des quaedts stormende soo heel groot,
Dat den cloecken swemmer mocht blijven inder noot.’

39- Langius seyde hier op, straffelijcken, ende als be-40rispende: ‘Beghint ghy weder met dese clachten neder

112,36. Euripides: Hippolytus, 821-822.

[p. 113]

1te sincken? Ick meynde dat ghy vast stont, ende ghy 2valt; dat uwe wonden nu toeghesloten waren, ende ghy 3 doetse weder bloeyen. Sout ghy ghenesen, ghy behoeft 4een gherustheyt des herten. Ghy segt, dat desen tijt wel 5den ongeluckichsten is: dat is voor my een out liedeken. 6Ick weet wel, dat u grootvader ende vader het selfste 7gheseyt hebben, ende dat onse naecomelinghen ende 8neven het selfste sullen segghen. Dat is van naturen in 9 des menschen verstandt inghcerft, dattet wel scherpelij-10cken d'ooghen wendt ende keert tot t'ghene dat droe-11vich is, maer lichtvaerdelijcken voorby gaet t'ghene dat 12bly ende verhueghelijck is. Ghelijck als de vlieghen ende 13diergelijcke beestkens niet langhe en blyven sitten op 14ghelatte ende effene plaetsen, maer wel op rouwe ende 15oneffene, so vliecht desen claeghenden sin lichtelijcken 16voorby het beste, ende hout hun aen het quaetste; het 17handelt dat, doorsiet ende vermeerdert subtylick ende 18 cloeckelijck. Ende ghelijck als de vryers oft liefhebbers 19altijt vinden wat in hun lief, waerinne sy uutnemende is 20boven alle andere, soo ist met ons, klagers, in onsen 21rouwe. Wy versieren iae ydele dingen, ende en sijn niet 22alleen droef om de teghenwoordighe, maer om de toe-23comende. Ende wat voordeels doet ons toch dit cloeck 24verstandt? gheen ander, dan gelijck somtijts een heyr-25cracht van verre eenighen hoop stofs inde vlucht gheset 26 heeft: alsoo worpt ons daer neder de bedriegelijcke 27schaduwe van eenich toekomende perijckel.