Twee boecken vande stantvasticheyt

Regelnummers proza verbergen

[p. 109]

1Het XVIII. Capittel.

2Dat de ghemeyne plaghen so quaet niet en sijn 3als sy schijnen; ende dat eerst, maer int cort, met 4 redenen bewesen. Want ghemeynelijcken te ver-5gheefs ghevreest wort t'ghene dat de dingen om-6hangt, ende die selfs niet.

7Maer compt nu voorts, mijn legers, en ghy, d'eerste 8schare, voor al, daer wy mede vechten ende bethoonen, 9dat dese straffen niet swaer en sijn. Het welcke wy met 10tweederleye gheweer meynen te verwinnen, der Rede-11lijckheyt ende der Ghelijckenisse. Der Redelijckheyt: 12want ist dat ghy die aensiet, voorwaer soo sijn alle dese 13dinghen, die ons teghenwoordich oft toecomende sijn, 14noch swaere noch lastich, maer schijnen alleen sulcx. 15D'opinie is de welcke die verheft ende vergroot, ende 16(soomen segt) op stapijns oft hooge schoenen doet gaen. 17 Maer sijt ghy wijs, soo verdrijft dese omhanghende wol-18cke, ende siet de dinghen int claere licht aen. Ghy vreest 19(by exempel te spreken) in dese ghemeyne straffen d'ar-20moede, den ban, de doot. Dese dan, ist dat ghyse met 21rechte ende stercken ooghen insiet, hoe kleyn sijnse 22toch! ist dat ghyse onderweecht met heure ghewichten, 23hoe licht! Siet, dese oorloge oft Tyrannye sal u door 24 veel schattingen uutputten. Wat salt dan sijn? ghy sult 25arm wesen. Heeft u de nature sulcx niet voorts ghe-26brocht, en sal u oock sulcx weder nemen? Is dat u dien 27leelijcken ende schandelijcken naem mishaecht, veran-28dert dien, ende segt ghy sijt ombeladen. De Fortuyne 29heeft u ontlast, al en weet ghijt niet, in een sekerder 30plaetse ghestelt; niemant en sal u voorder uutputten. 31 Dat ghy meynden schade te wesen, dat is een remedie. 32‘Maer ick sal oock ghebannen wesen.’ Iae, wilt ghy, 33ghy en sult maer een vremdelinck sijn. Ist dat ghy u 34affectie verandert, ghy verandert oock u vaderlandt. 35Een wijs man die is alom een vremdelinck; een sot die 36is altijt een ballinck. ‘Maer de doot is my naeckende 37vanden tyran.’ Al oft sy u niet daghelijcx vander natue-38ren oock naeckende en waer! ‘Maer t'is een schande-

[p. 110]

1lijcke doot, die door den sweerde oft door den strop 2geschiedt.’ O dwaes! noch dié doot, noch eenichder-3handen, en is schandelijc, ten sy dat u leven sulcx sy. 4Roept ende doorsiet, van t'beghinsel der werelt aff, die 5beste ende doorluchtichste mannen: een geweldich ge-6welt heeft die wech ghenomen. Sulcke ondersoeckinghe, 7Lipsi, (want ick en gheve u maer den smaeck) moet ghy 8voeghen by alle dinghen, die grouwelijcke schijnen te 9wesen, ende die bloot ende naect insien, sonder eenich 10kleet des waens oft bedectheyt. Maer wy, arme men-11schen, wenden ons tot d'ydele ende uutwendighe saecken, 12 ende en vreesen de dingen sélfs niet, maer t'ghene dat 13 daeróm hangt. Siet, ist dat ghy de Zee bevaert, ende dat 14sy beghint stormich te worden, u sinnen verloopen ter-15stont, ende beghint te beven, min oft meer dan oft ghy, 16schipbrekinghe ghedaen hebbende, de heel Zee moest 17uut drincken; maer ick dencke, éénen pot, oft twee, 18souden u genoech wesen. Isser een haestighe aert-19bevinghe overcomen, wat een ghecrijsch ende vreese 20isser! ghy laet u duncken, dat de heel stadt (ist dat sy 21valt) op u sal vallen, oft immer eenich huys; ende ghy 22 en weet niet, dat éénen steen genoech is om u de herse-23nen te pletten. Ten ghebuert ànders niet met dese straf-24fen ende plaghen; inde welcke het ghetier ende t'ghe-25 ruysch ons meest verveert, oft die ydele inbeeldinghe der 26dinghen. ‘Siet dat crysvolck! siet die sweerden!’ Wel, 27wat sullen dit crysvolck, dese sweerden al doen? ‘Sy 28sullen ons moorden!’ Wat is de moort? een simpele ^110,28.29doot; ende, op dat u den naem niet vervaert en maecke, 30een afscheyt der sielen vant lichaem. Alle dien hoop 31crysvolcx, alle die dreyghende wapenen, sullen maer het 32selfste konnen doen dat een kortse, een beseken oft een 33 wormken. ‘Maer dat sal veel herder wesen!’ Wat 34soudt herder? tis iae veel saechter, aenghesien dat die 35cortse (die ghy schijndt liever te wenschen) den mensche 36dicwils een heel iaer lanck quelt; hier ist met eenen 37slach ende eenen ooghenblick ghedaen. Seer wel Socra-38tes, die alle dese dingen maer mom-aensichten en plach 39te heeten; de welcke ist dat ghy aendoet, siet ghy niet 40hoe de kinderen van u loopen? maer doet die af, ende

110,28. Wat is de moort?…: de Latijnse uitgave geeft als nota: ‘Hierover zullen wij uitvoeriger handelen in ons boek Thrasea sive de Contemptu Mortis.’ (cfr Inleiding, p. XV).

[p. 111]

1thoont u met u eygen aensicht, sy sullen wederom by 2u comen ende u omhelsen. Het selfste ghebeurt hier; 3ende ist dat ghy sonder momaensichten alle dingen 4insiet ende sonder eenighe pracht, ghy sult belijden dat 5ghy ghehadt hebt een kinderlijcke vreese. Ghelijckerwijs 6den haghel, vallende met een groot ghedruysch op de 7daecken, nochtans selve van die gebroken wordt, so 8ist met dese dinghen, die, als sy een sterck ende vast 9hert ghenaecken, breken hun selfs, sonder te konnen 10 breken.’