Twee boecken vande stantvasticheyt

Regelnummers proza verbergen

28Het II. Capittel.

29Een ghemeyn lof der hoven. Bethoont die oeffe-30ninghe der selver oudt te sijn, ende vander natu-31ren; dat Coninghen en groote Heeren die selve 32gebruyckt hebben. Voorder, die ghenuecht der selven 33voor ooghen ghestelt; ende mijnen niet 34onredelijcken wensch.

35Voorwaer, Langi, dit is een eerlijcke oeffeninghe ende 36lofweerdige; oeffeninge tot de welcke (soo ick meyne) 37 de beste ende stilste menschen van Naturen worden

[p. 61]

1 ghetrocken, Dwelck daer uut blijckt, dat ghy niet licht 2een ander ghenuecht oft wellust sult voortbrenghen, daer 3toe altijts eendrachtelijck hem begheven hebben die beste 4en uutgheleeste van allen volckeren. Doorloopt ghy die 5heylighe schrift? ghy sult sien, dat de hoven met tbe-6ghinsel des werelts begonst hebben, die welcke Godt 7selfs den eersten mensche toegheeyghent heeft tot een 8woonplaetse ende als een ruststede des godtsaeligen 9 levens. Leest ghy de Heydensche schriften? siet, die 10hoven van Adonis, van Alcinous, van Tantalus ende ^61,10.11van die Hesperides worden onder die fabulen ende ghe-^61,11.12meyn-spreeck-woorden verhaelt; ende inde waerachtighe 13Historien sult ghy vinden die boomgaerden, deur die 14eyghen handt des Conincx Cyrus gheplant, die hoven ^61,14.15van Semiramis in de locht hanghende, ende die nieuwe ^61,15.16 ende seer vermaerde hoff-oefeninghen van Masanissa, ^61,16.17daer heel Africquen is van verwondert gheweest. Wat 18soud' ick u nu, vande oude Griecken en Romeynen, 19menige doorluchtige mannen konnen voorts brengen, die, 20alle ander sorghen nae laetende, hier in alleen besorcht 21waren! Onder die Griecken (met éénen wordt) alle 22philosophen ende wyse mannen; die welcke, hem selfs 23afghescheyden hebbende vande woelende ende woe-24dende ghemeynte ende vierschaelen, tusschen de tuynen 25ende afheyminghen der hoven besloten sijn geweest. 26Maer onder die Romeynen sie ick den Coninc Tarqui-27nium, inden tijden vant' oude Roomen, wel saechtelijck 28wandelen in die hoven, ende afsnijden die mancops bol-29lekens. Ick merck daer oock Catonem Censorium, seer ^61,29.30besich met sijn hovenieringhe, ende wel neerstelijcken 31daer van schrijvende; Lucullum, Asien bedwonghen ^61,31.32hebbende, sijn ruste daer in nemende; Sullam, die Dic-33tature oft overghebiedt wech gheworpen hebbende, hier 34met een lust oudt wordende; ende, ten laetsten, den 35Keyser Diocletiaen, meer achtende sijn moes ende salaet 36by die stadt Salona dan alle purpuren oft eenighe scep-^61,36.37tren. Selfs het ghemeyn volck heeft niet verre uut de 38spore van dese ghetreden. Want onder die wete ick, dat 39alle eenvoudighe ende oprechte herten oock hun ghe-40nuecht daer in ghenomen hebben. Daer is voorwaer een

61,10. Tantalus: bij Homerus gestraft in de onderwereld (Od., XI, 582-592); voorgesteld als een oud man, in de nabijheid van bomen waarvan hij nooit de vruchten kan plukken.

61,11. die Hesperides: in hun tuin, gelegen op een eiland aan de uiterste westgrens der aarde, groeiden appels van zuiver goud.

61,14. Cyrus: Cyrus de Grote, stichter van het Perzische Rijk (6de E. v. C.)

61,15. Semiramis: legendarische Assyrische vorstin; zij stichtte Babylon, en liet er hangende tuinen aanbrengen, die tot de zeven wereldwonderen werden gerekend.

61,16. Masanissa: Numidisch vorst (3de E. v. C.)

61,29. Catonem Censorium: schreef o. a. een tractaat De Agricultura.

61,31. Lucullum: Lucius Licinius Lucullus, die in 69 v. C. Mithradates overwon.

61,36. Salona: hoofdstad van Dalmatië, geboorteplaats van Diocletianus (keizer 284-305), die er een beroemd paleis bouwde.

[p. 62]

1onbekende ende ongheborene cracht in ons (waer van ick 2de bysonderste redene niet wel en soude konnen ghe-3ven), die welcke tot dese onnoosele ende ombeschaede-4lijcke ghenuecht niet alleen ons treckende is (die daer 5van selfs toe gheneycht sijn), maer oock die straffe ende 6stuersche natueren, die daer teghen sijn ende met spot-7ten. Ende ghelijckerwijs niemant moghelijck en is, den 8Hemel ende die eewighe brandende sterren te aenschou-9wen sonder eenige verborghene vreese ende bevinge, so 10en kondt ghy oock desen heylighen rijckdom des aertrijcx 11niet aensien sonder een heymelijcke ketelinghe ende een 12ghevoelen der blijschappen. Gaet in u selfs, ende vraecht 13u hert: t'sal u segghen dattet hem verhuecht int aensien 14der selver, jae daer door ghevoedt wordt. Vraecht u 15ooghen, ende andere sinnen: sy sullen belijden, dat sy 16 nerghens liever en rusten, dan in dese parcken ende bed-17den der hoven. Ick bidde u, omsiet eens desen grooten 18hoop ende ghewas van bloemen; siet my die eene uut een 19kelcxken, dese uut een scheyde, een andere uut een perle-20ken voortbottende; siet dese terstondt verslenschen, ende 21die weder opgroyen; ten laetsten, aensiet ende insiet, 22in één gheslachte, de ghesteltenisse, ghedaente, t'aen-23sien, in duysenderhande manieren ghelijck ende ver-24scheyden: wie isser van so stueren sin, die in dit 25 aenschouwen niet geneycht ende beweeght en worde 26tot een saecht ende lieflijck ghepeys? Ghy, curieuse 27ooghe, compt nu hier: worpt u gesicht een lutsken op 28dese schoonheden ende verwen; besiet toch eens dat 29yvoor, dese sneew, dien vlammenden rubijn, dit bleeck 30goudt, dese natuerlijcke purpure, dit schoon bloet-roodt, 31jae so veel couleuren als een constrijck pinseel wel mach 32naertrecken, gheensins voltrecken. Ten laetsten, wat 33 eenen lieflijcken rueck is dit? wat doordringhende gheest? ^62,33.34ende ick en weet wat hemelsche locht, ingestort van 35boven? So dat onse Poëten niet soo heel verdoolt en 36waren, te versieren dat den meestendeel der bloemen 37gegroeyt was uut het sap ende bloet der Onsterffelijcker 38goden. Och waerachtighe fonteyne der blijschappen 39ende der vrolijcheyt! O woonplaetse van die liefelijcke ^62,39.40goddinnen! Och, mocht ick hier onder dese prieelkens

62,33. wat doordringhende gheest: ‘quis penetrans spiritus’.

62,39. die liefelijcke goddinnen: Venus en de Gratiën.

[p. 63]

1mijn ruste ende leven hebben! Och, mochte ick verre van 2alle inlantsche beroerten, onder dese cruyden, bekende 3ende onbekende bloemen, met een bly ende vlijtich ghe-4 sicht over ende weder naer mijnen lust wandelen! ende 5nu by de ghene die vergaen, ende alsdan by de ghene die 6op staen, mijn handen ende ghesicht brenghen! ende soo, 7met een ghenuechelijcke dolinghe, alle mijn sorghen ende 8swaricheyden aen d'een sijde stellen ende vergheten!’ ^63,8.

63,8. aen d'een sijde stellen: terzijde schuiven.