Twee boecken vande stantvasticheyt

Regelnummers proza verbergen

18Het neghenste Capittel.

19Die selfste gheveynstheyt wort claerder ontdect, 20ende met exempelen bewesen. In t'cort van t' 21 waerachtich vaderlandt. Item vande menschen 22boosheyt, die hen in eens anders verdriet ver-23blyden, als sy selfs daer niet in en sijn.

24Jae, laet dese sake bedient worden voor u selfs als 25rechter, ende in uwer vierschale; maer, alst hier voortijts 26plach, met open deuren. Vreest ghy dese oorloghe? 27iae, ghy vreestse. Waerom? om dat met d'oorloghe 28ghemeynelijcken onderganck ende verderffenisse ver-29menght is. Wien comt de verderffenisse toe? nu eenighe 30andere, maer sy mach oock u wel comen te ghenaecken. 31Siet (ist dat ghy de waerheyt belyden wilt sonder eenige 32pyne), dit is den oorspronck, dit is de fonteyne van 33uwen weedom! Ghelijckerwijs die oock vervaert sijn

[p. 27]

1ende beven, die ontrent den ghenen staen die vanden 2 donder gheslagen sijn, alsoo, in dese groote en gemeyne 3 verderffenissen, comt de schade te vallen op weynige 4persoonen, maer de vreese op alle; de welcke ist dat ghy 5beneemt, soo neemt ghy mede wech de droefheyt. 6Hoort: ist datter een groote oorloghe gevoert wort in 7Ethiopien oft Indien, ghy en sult niet beroert wesen, 8midts dat ghy uut allen noot sijt; maer isser oorloghe 9in t'Nederlandt, ghy weent, kermt, slaecht u hooft ende 10borste. Maer, liever, is uwen rouw om die gemeyne 11schade, wat onderscheyt is hier? Ghy moecht segghen: 12‘Jae, dat en is mijn vaderlant niet.’ O dwaes! en sijn 13die lieden oock niet van eender afcomste ende gheboor-14ten met u? onder één ghewelfsel des hemels? op een-15derleye rondicheyt des aertbodems? Hout ghy voor, het 16vaderlant te wesen dit hoecxken landts, met dese ber-17ghen besloten, met dese rivieren omringhelt? Ghy doolt: 18t'is de gansche werelt, wer-waert datter menschen sijn 19 die hen afcomste hebben van dat hemelsche saedt. So-20crates antwoorde hier voortijts seer wel, ghevraecht 21sijnde van waer hy was: ‘vander werelt,’ seyd' hy. 22Want een groot ende cloeck herte, dat en besluyt sy 23selven niet tusschen dese palen des Waens; maer metten 24ghedachten ende verstant begrijpet ende omvanghet 25desen gantschen aertbodem als syne. Wy hebben som-26tijts ghesien (niet sonder ons lachen) eenighe sotten, 27 die welcke den bewaerder oft meester met een cleyn 28stroeyken oft draeyken bont, ende bleven staende, al oft 29sy aen ysere ketenen vast gemaect hadden gheweest. 30Desgelijcx is dese onse dwaesheyt, die door eenen ydelen 31bant des Waens verbonden blyven aan een seker stucx-32ken der aerden. Maer op dat ick dese rouwe spijse 33wech neme (want ick sorghe dat ghyse qualijc sout 34 konnen verdouwen), voeghe ick daer by: waert soo, 35datter eenighen Godt u borghe bleve, duerende dese 36oorloghe, dat u veldekens niet aenghetast en souden 37worden, u huys ende ghelt behouden blyven, ende dat 38hy u selfs stelde op eenen bergh, overdeckt met eenighe 39wolcke (als by Homerus), soudt ghy oock noch bedroeft ^27,39.40syn? Ick en soude dat van u niet wel dorven seggen,

27,39. als by Homerus: wanneer de Homerische goden een strijder aan het gevaar willen onttrekken, hullen zij hem in een onzichtbaar-makende wolk.

[p. 28]

1maer daer sijnder voorwaer die verblijt souden wesen, 2ende die hen ooghen verfrayen souden in desen ghe-3mengden hoop der verslagender menschen. Wat ont-4 kent ghijt, oft verwondert u dies? De boosheyt, in des 5menschen verstant ghewortelt, is sulcx (ghelijck den 6ouden Poët spreeckt) dat ^28,6.

Als sy uut t'verdriet is en uut lyen,
In eens anders quaet haer sal verblyen.

9Ende ghelijck ons sommighe appelen inden smaeck 10soetelijcken suer sijn, soo oock de sorgen van ander lie-11den, wy ombesorcht sijnde. Stelt my daer yemant op den 12 zeekant, die een schip-brekinge siet: hy sal beroert ende 13beweeght worden, maer niet sonder eenige ketelinge der 14inwendige blyschap, midts dat hy t'ghevaer van 15anderen aensiet, sonder t'syne. Maer stelt hem eens in 16dat selfste bestormde schip: hy sal voorwaer droeve 17sijn met een ander droefheyt! Alsoo (alst wijt al gheseyt 18hebben) gaghet hier oock; ende wy sijn van herten 19 rouwich ende droeve om ons Eyghen ongeluck, ende maer 20om wel-staens wille oft door ghewoonte om het Ghe-21meyn. Daerom, Lipsi, doet toch ten laetsten dese 22Camerspelighe behanckselen wech, vout die gordynen 23toe, ende, latende alle gheveynstheyt, vertoont ons u 24oprecht aensicht des droefheyts.’

28,6. den ouden Poët:? Lipsius vergist zich waarschijnlijk; het gezegde komt voor bij Cicero, Tusculanae Disputationes, IV, 16.