Twee boecken vande stantvasticheyt

Regelnummers proza verbergen

12Het achste Capittel.

13Het Ghemeyn quaet aenghevochten, maer voor 14al dry Affectien ter neder ghevelt. Uut de wel-15cke alhier een eergierighe Beveynstheyt, door 16die welcke de menschen haer Eyghen quaedt als 17t'Ghemeyn beweenen.

18Wat dunct u, Lipsi, schijnet niet dat ick tegen de 19Stantvasticheyt, die ick drijve, selfs spreke, ende de 20 sake van uwe droefheyt bediene? Maer ick heb ghedaen 21als de moedighe ende dappere Veltheeren: ick hebbe al 22uwe macht van volcke te velde ende te stryde gheloct, 23daer ick nu cloeckelijcken teghen sal vechten, eerst 24schermutsende, daer na in staende slach ende met vlie-25ghende vendelen. In t'schermutseren soo moet ick (by 26maniere van spreken) staens voets vertreden dry Affec-27 tien, de welcke onse Stantvasticheyt seer teghen sijn: 28te weten, Gheveystheyt, Lants-liefde, Medelydenheyt. 29En voor al d'eerste. Ghy segt het Ghemeyn quaet u 30ondrachelijck te sijn, t'selve u een groot cruys, iae die 31doot te wesen. Hoe? segt-ghy dit in ernst? oft schuylt 32hier onder eenich bedroch en geveystheyt?’ - Hier op, 33als vergramt, ick antwoorde: ‘Maer vraecht ghy oock 34sulcx in ernste? oft bespot ende terght ghy my?’ -

[p. 25]

1‘Vrylijck in ernste, antwoorde hy, want daer sijnder 2veel in u sieckhuys, die de medecijnen bedrieghen, ende 3ghelaten hen weedom te hebben over t'Ghemeyne quaet, 4die sy inder waerheyt hebben over hen Eyghene. Ick 5vraghe u dan nu, oft ghy in u selfs ghenoech bevint, 6dat dese sorghe (Die u nu aldus teert, ende in t'herte ^25,6.7blijft stekende) aenghenomen is om uws vaderlandts, oft 8om uwen t'wille?’ - Ick antwoorde: ‘Twyfelt ghy 9daer aen? Ick segge u, Langi, desen rouwe hebbe ick 10alleen ter oorsaken van mijn vaderlandt, iae om mijn 11vaderlandt.’ - Hy, t'hooft schuddende, seyde: ‘Lieve 12ioncman, siet wel toe wat ghy segt. Want t'gave my 13 wondere, is dese uutnemende ende oprechte lants-liefde 14in u: voorwaer, sy is by weynige menschen! Wy becla-15gen ons dickwils over de gemeyne plaghen, ick bekent, 16ende daer en is gheenen weedom so gemeyn ende meer-17der daghelijcx voorcomende; maer ist dat ghijt nader 18ondersoeckt, ghy sult ghemeynlijcken een verschil vinden 19tusschen de tonge ende t'herte. Dit sijn voorwaer schijn-20eerlijcke woorden, De verderffenisse mijns vaderlants 21die maect my beroert, maer niet warachtighe; sy comen 22maer vande tonge, niet uut het herte. Ick soude hier wel 23moghen segghen van vele onder u, dat van Polus den 24 beroemden Camerspeelder gheschreven wort; de 25welcke, als hy binnen Athenen een fabel speelde (waer 26inne eenighen weedom ende droefheyt te vertoonen 27was), heeft hy heymelijcken op t' Tonneel ghebrocht 28t'gebeente ende kiste van sijnen af gestorven sone, ende 29also het heel Theater vervult met warachtighen rouwe 30 ende suchten. O goede lieden, voorwaer ghy speelt een 31Camerspel, ende bedeckt sijnde met het mommen-32aensicht des vaderlands, beweent ghy met warachtigher 33tranen uwe Eyghen schade. Petronius Arbiter seyt, dat ^25,33.34de heele werelt een Camerspel speelt; voorwaer, tis hier 35alsoo. ‘Dese inwendighe oorloghe (segghen sy) die 36quelt ons, d'onnoosel uutghestorte bloet, ende het verlies 37van onsen vrydom ende privilegien.’ Ist alsoo? Voor-38waer, ick sie uwen weedom; ick vrage alleen ende 39 ondersoecke d'oorsake. Ist om dat niet wel en gaet met 40de Ghemeyn saken? ghy Camerspeelders, doet u mom-

25,6. Die u nu aldus teert…: vers van Ennius, geciteerd bij het begin van Cicero's De Senectute.

25,33. Petronius Arbiter: Satyricon, 80.

[p. 26]

1aensicht af; t'is om dat niet wel en gaet met u eyghen 2saken. Wy hebben die boeren dickwils ghesien, alsser een 3schielijck onweder oft tempeest oprese, met vervaertheyt 4te hoop loopen, ende Godt veel schoon beloften doen; 5dat gepasseert sijnde, gaet roeptse dan eens bysonder, 6ende ondervraechtse, ghy sult bevinden dat een yege-7lijcken van hun maer voor sijn eyghen ghewas ende 8 ackerken ghevreest heeft. Laet hier in dese stadt maer 9eens brandt gheroepen worden: de creupele ende blinde 10(by maniere van spreken) sullender toe loopen om te 11blusschen. Wat meynt ghy? ist door liefde die sy heb-12ben tot hun vaderlant? Jae, vraghet hen eens: t'is om 13dat dese schade elck een bysonder aengaet, oft de vreese 14van dien. Diesghelijcx ist hier oock; ende t'Ghemeyne 15 quaet beroert ende beweecht doorgaens de menschen, 16niet om dattet een schade is die veel lieden aengaet, 17maer om dat sy selfs mede onder die vele begrepen sijn.