Twee boecken vande stantvasticheyt

Regelnummers proza verbergen

21Het vierde Capittel.

22De beschryvinghen der Stantvasticheyt, des Ghe-23dults, der rechter Redelijckheyt, ende des Waens. 24Wat verschil datter is tusschen de Hertneckicheyt 25ende de Stantvasticheyt, ende tusschen het Ghe-26dult ende de Slappicheyt.

27Soo my Langius dit gheseyt hadde, begost ick wat beter 28moets te grypen, segghende tot hem: ‘Voorwaer, dese 29uwe vermaningen sijn heerlijc ende goet; ick porre nu 30 my selven op te rechten ende standt te nemen, maer met 31eenen ydelen steun, als die ghene die aerbeyden in hen-32nen slaep. Ick worde wederom, Langi, (als ick niet liegen 33en soude), van hooghe na d'aerde gedreven, ende my 34blyven in t'herte stekende die ghemeyne ende particuliere

[p. 15]

1sorghen. Ist u moghelijcken, iaecht dit quaet ghevogelte 2van my, dat my soo pict ende steect, ende ontbindt toch 3dese banden der sorchvuldicheden, die my in desen Cau-4caso soo vast binden.’ - Langius, met een blijde ghe-5sicht, seyde tot my: ‘Ick salse van u doen, ende als 6eenen nieuwen Hercules sal ick desen Prometheum ver-7 lossen; luystert ghy maer slechts toe, ende nemet ter 8herten. Ick hebbe u geroepen tot die Stantvasticheyt, 9ende daer in hebbe ick ghestelt de hope ende hulpe van 10u welvaert; die moeten wy dan voor al kennen. Ick 11heete hier de Stantvasticheyt, die oprechte ende onwan-12ckelbare cracht des ghemoets, die welcke haer niet en 13verheft in uuterlijcke dinghen der fortuynen, oft oock 14om die selve niet en beswijckt. Ick segge, Cracht; ende 15ick verstae, de vasticheyt die wy int herte hebben, niet 16van eenighe Waen oft opinie, maer van het verstant 17ende de rechte Redelijckheyt. Een voor al, soo wil ick 18hier buyten ghesloten hebben die hertneckicheyt (oft, 19soomen die anders beter mach heeten, die crijgelheyt), 20die daer oock wel een sterckte is van een obstinaet herte, 21maer sy comt uut eenen opgheblasen wint der hooveer-22dicheyt ende glorie. Ende dese stercte en is maer ter 23eender sijden; want dese opgeblasene ende spijtighe, 24 die en connen niet lichtelijcken vernedert, maer wel 25verheven worden, even gelijck een blase, die met den 26wint opgeblasen is, niet lichtelijcken onder en sinckt, 27maer van selfs altijt weder op comt ende boven springt: 28sulck is dese windige ende opgeblasen hertneckicheyt, 29die haren oorspronck heeft vander hooveerdicheyt, ende 30van sy selven groot te achten. Daerom comt sy oock 31 voorts ende heeft haer beginsel van d'opinie. Maer de 32warachtige moeder der Stantvasticheyt, dat is t'Gedult, 33ende een nedericheyt des ghemoets; de welcke ick heete 34te wesen een vrywillich verdrach, van alle het gene dat 35den mensche mach over oft aen comen, sonder eenich 36karmen oft clagen. Ende als die met een rechte rede-37lijckheyt aen ghenomen is, soo is sy die eenige ende 38oprechte wortele, daer desen schoonen ende hooghen 39boom der Stantvasticheyt uut wasset. Maer wacht u 40oock wel, dat den Waen u hier niet en bedriege, de

[p. 16]

1welcke onder t'decksel des gedults somtijts voorschiet 2een slappicheyt ende flauwicheyt van een verflenschende 3herte; het welcke voorwaer een groot gebreck is, ende 4heeft den oorspronc van die verachtinghe sijns selfs. 5Maer de deucht, die gaet den Her-wech in; ende sy siet 6wel voorsichtichlijcken toe, datter in hare aenslagen niet 7en ghebreke oft en overe. Sy voeght haer nae die 8 Waech-schale der Redelijckheyt, ende stelt die altijt 9voor haer, als het wit vanden doel, ende den toet-steen 10daer sy haer nae ondersoeckt ende proeft. De oprechte 11Redelijckheyt en is anders niet dan een oprecht oordeel 12ende ghevoelen vande menschelijcke ende Goddelijcke 13dinghen, nochtans niet voorder dan ons die aen en gaen. 14D'opinie oft waen is, ter anderen sijden, vande selve een 15ydel ende bedrieghelijck oordeel.