Itinerario, voyage ofte schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien 1579-1592. Deel 4 en 5

Dat tweede Capittel.⁺
Verclaringhe van de Alcavalen, ende Tercias, ofte derde penninghen, diemen in Spaengien betaelt.

Alle de Alcavalen, Tercias ende andere renten die de Coningh in Spaengien heeft, in alle de Provintien, Steden, Dorpen ende ghewesten,van alle zijn Coninghrijcken ende heerlijckheyden, gelijck als elcke Stadt, haer ghebiet ende ghedeelte in het besonder verclaert gaet, wat dat elck op brengt, ende op datmen tot meerder claerheyt mach sien ende verstaen, wat dat dese⁺ renten van Alcavalen te segghen is, soo is te weten, datmen van alle goederen, Coopmanschappen, Huysen, Erven, 'tzy wat dat het souden moghen wesen, gheen uyt ghesondert, betalen moet van thien een, voor den Coningh, ende dat soo dick ende menichmael als sulcke goederen, Coopmanschappen, Huysen, Erven, het zy wat het is, van d'een aen d'ander vercocht worden; dese thiende penninghen worden ghenaemt Alcavalen; Van ghelijcken⁺ die Ambachts-lieden, Hant-werckers, ende andere Cremers, die in haerlieder Ambachten, ende Hant-wercken vercoopen, als oock inde Vleesch-huysen, Visch-merckten, Herberghen, het zy van wat Ambacht, Hantwerck, ofte neeringhe dat souden moghen

+ [136a]

+ Onderrichtinghe wat alcavalen zijn.

+ Alle ambachten ende neeringen moeten thiende penningh gheven van datse vercoopen.

[p. 383]

wesen, moeten altesamen, als gheseydt is, van thien een gheven, van alle het ghene, ende soo dickwils als zy yet vercoopen, waertoe ghemeenlijcken het meestendeel van de Steden, ende haer ghedeelten in alle plaetsen van haer Iurisdictie, met den Coningh verdraghen zijn, ende ontfanghen alsoo de selfde Alcavalen, doende aen den Coningh betalinghe, naer haer contract ofte pachtinge buyten alle oncosten des Coninghs; Daer en boven soo zijnder⁺ noch inde Hooft-steden ende Provintien, Ontfanghers van den Coningh, die rekeninghe houden, ende last hebben, om te doen inhalen ende ontfanghen, te leveren alle de Alcavalen, die inde verpachtinghe ofte contract ende gedeelte van elcken Stadt ende haer Iurisdictie veraccordeert is, als oock van ghelijcken om te betalen van de selfde Alcavalen, de Iuros, dat zijn eenighe leenen⁺ die de Coningh gheordineert heeft, aen sommighe persoonen, om van de selfden haer betalinghe te hebben, ende eenighe andere librancen ofte assignatien, die op de selfde hare ordinantien hebben, van welcker betalinghen de voorschreven ontfanghers hare rekeninge gheven, (van dat zy also betaelt ende ontfanghen hebben,) aenden oppersten reken-camer des Coninghs. Om nu te verstaen dat vande Tercias, dat is soo veel als derden penningh⁺ gheseydt, soo is te weten: dat van veel jaren herwaerts, soo hebben de Pausen gheconcedeert, ofte ghegunt aen de Coninghen van Spaengien, den derden penningh, van alle de renten der Kercken ende gheestelijcke goederen, ende dat tot hulpe van de oorloghen ende bescherminghe van het Catholijcke ende Roomsche⁺ gheloof, het welcke insghelijcks van de voorschreven Ontfanghers inghehaelt ende ontfanghen wort, ghelijckelijcken met de Alcavalen, worden ghenoemt (als gheseydt is) Tercias, wordende van ghelijcken verpacht te samen met de Alcavalen, aen elcke Stadt ende Iurisdictie, sommighe Alcavalen heeft den Coningh vercocht, ofte yemant tot een gave ofte gifte vereert, waer van elck op zijn plaetse mentie ghemaeckt sal worden.

De Stadt van Burgos met hare Iurisdictie, betaelt jaerlijcks van Alcavalen ende Tercien.

               17 Quentos 329 V 880 Maravedijs.

Het Baliouschap van Burgos, het welcke wordt ghenaempt, de Bureba, is gheleghen dicht by Burgos, gheeft jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien, ofte derden penningh

               2 Quentos 646 V Maravedijs.

+ [136b]

+ Iuros zijn leenen van de Coningh.

+ Onderrichtinghe van de Tercias van wie datse geordonneert zijn.

+ Oorsaec waer toe datse ghegeven werden.

[p. 384]

Het gheberghte van Oca, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               34 V Maravedijs.

Het Baliouschap, datmen noemt vande Provintie van Rioxa, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien

               3 Quentos 757 V Maravedijs.

Het Baliouschap datmen noemt van Hebro, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien               2 Quentos 346 V Maravedijs.

Het Baliouschap ghenaemt den hoeck van Hebro, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien.               1 Quento 402 V Maravedijs.

De Stadt van Victoria, betaelt jaerlijcks aen den Coningh

               269 V Maravedijs.

De Provintie van Guipiscoa, betaelt jaerlycks van Alcaualen ende Tercien               1 Quento 181 V Maravedijs.

Het Yser van de selfde Provintie van Guipiscoa, betaelt jaerlijcks van Tol aen den Coningh               150 V Maravedijs.

De seven Baliouschappen, diemen noemt van out Castilien, het welcke is inde gheberghten, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien.               942 V Maravedijs.

De Valeye van Mena, welcke is inde selfde gheberghte van out Castilien, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien

               225 V Maravedijs.

De Provintie diemen noemt vande Stadt van Logroño, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien

               7 Quentos 746 V Maravedijs.

De Stede van Iangas, ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien               151 V Maravedijs.

De Stadt van Santo Domingo, betaelt jaerlijcks van Alcavalen ende Tercien               4 Quentos 812 V Maravedijs.

Het Baliouschap van de Stede Diego, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien               1 Quento 545 V Maravedijs.

Het Baliouschap van Cande muñon, betalen jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien               4 Quentos 612 V Maravedijs.

Het Baliouschap van Castro Xeres, betaelt jaerlijcks van⁺ Alcaualen ende Tercien               8 Quentos 485 V Maravedijs.

Het Baliouschap van Serrato ghenaemt, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               1 Quento 965 V Maravedijs.

Het Baliouschap van Monson, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien               2 Quentos 276 V Maravedijs.

Nu soo is te verstaen dat alle het ghene datmen in out Castilien, Baliouschap noemt, is een Spaensche Provintie.

+ [137]

[p. 385]

De Stadt van Palencia, ende die Provintie van Campos, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien

               16 Quentos 940 V Maravedijs.

De Stede van Carion, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               4 Quentos 945 V Maravedijs.

Het Baliouschap van Carion, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               2 Quentos 910 V Maravedijs.

De vlecken van Pedro Alvares de vega, betalen jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               655 V Maravedijs.

De Stede van Sahagun, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               2 Quentos 125 V Maravedijs.

De Stede van Saldaña, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               1 Quento 13 V Maravedijs.

Het Baliouschap van Perina, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               178 V Maravedijs.

Het Baliouschap van Campo, het welcke zijn de geberghten, betalen jaerlijcx van Alcaualen ende derden penningh

               1 Quento 730 V Maravedijs.

De Valeye van Miranda ghenaemt, gheleghen in de gheberchten, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende derden

               557 V Maravedijs.

De vier Steden, diemen noemt van de Custe vande Zee, te weten, Laredo, Sant Ander, Castro de Urdiales, San Vincente, betalen jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien

               3 Quentos, 616 V Maravedijs.

Het Prinsdom van Asturias, ende de Stadt van Oviedo, betalen jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien

               12 Quentos, 345 V Maravedijs.

De Stadt van Lugo, gheleghen in 't Coninghrijck van Gallissien, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien, te weten, met de plaets van zijn Bisdom.

               4 Quentos 137 V Maravedijs.

De Stadt van Modoñedo, ghelegen in 't selfde Coninghrijck van Galissien, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien

               1 Quento 732 V Maravedijs.

De Stadt van Orenso, ende haer Iurisdictie in Gallissien, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien

               6 Quentos 505 V Maravedijs.

De Stadt van Sint Jacob in Gallissien, in 't Latijn Compluto

[p. 386]

genaemt, ende die Iurisdictie zijn van Aertsbisdom, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien

              18 Quentos, 212 V Maravedijs.

De Stadt van Tuy, ende die Iurisdictie van zijn Bisdom in Gallissien, betaelt jaerlijcx van Alcavalen ende Tercien

              5 Que. 827 V Ma.

De Stede van Ponte Ferrara in Gallissien, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              1 Quento, 975 V Maravedijs.

De Stadt van Leon, ende de plaetsen van zijn Iurisdictie ende Bisdom, betalen jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien

              6 Qu. 350 V Ma.

De plaetsen vande Stadt, ende het Bisdom van Astorga¹¹⁾ , in 't Coninghrijck van Leon, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              2 Quentos 455 V Maravedijs.

De Dorpen ofte vlecken van de Abdyen van Leon, ende Astorga, betalen jaerlijcx van Alcaualen ende derden penningh

              797 V Maravedijs.

De Parochien diemen noemt van Salas¹¹⁾, in 't Prinsdom van Asturias, betalen jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien

              231 V Maravedijs.

De Stadt van Samora, ende haer Iurisdictie ,betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              15 Quentos 525 V Maravedijs.

De Stadt van Toro ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              11 Quentos 112 V Maravedijs.

De Stede van Viene, toebehoorende den Hertoch van Ossuna, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende derden penningh, ofte Tercien              62 V Maravedijs.

De Valeye van Guyrena, betaelt jaerlijcks van Alcaualen, ende Tercien              2 Quentos 335 V Maravedijs.

De Stede van Barisal de la Coma, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien              250 V Maravedijs.

De Stadt van Salamanca ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien

              24 Quentos 300 V Maravedijs.

De Stadt Rodrigo ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien              14 Quentos 345 V Maravedijs.

De Iurisdictie van Trigeros ghenaemt, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien              417 V Maravedijs.

De Stede van Olmillo, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              47 V Maravedijs.

11)

[p. 387]

De Stede van Tordesillas, ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien

              2 Quentos 600 V Maravedijs.

De Stede van Valladolid, ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien

              29 Quentos 730 V Maravedijs.

De Stede van Torde Humos, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              827 V Maravedijs.

De Stede van Medina del Campo, ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien

              31 Quentos 375 V Maravedijs.

De Stede van Olmeda, ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              2 Quentos 149 V Maravedijs.

De Stede van Nava ende sevenkercken, betalen jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              333 V Maravedijs.

⁺ De Stede van Madrigal, betaelt jaerlijcx van Alcavalen ende Tercien              682 V Maravedijs.

De Stede van Arenalo ende haer Iurisdictie betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              5 Quentos 310 V Maravedijs.

De Stadt van Avila ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              19 Quentos 365 V Maravedijs.

De Stadt van Segovia ende haer Iurisdictie betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien.              12 Quentos 480 Maravedijs.

De Stede van Aranda de Duero ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien

              3 Quentos 350 V Maravedijs.

De Stede van Roa, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              1 Quin. 515 V Maravedijs.

De Stede van Gumiel de Yzan, toebehoorende den Hertoch van Ossuna, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien ofte derden penningh              154 V Maravedijs.

De Stede van Sepulueda ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              3 Quentos 540 V Maravedijs.

De Stede van Soria ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien              10 Quentos 282 V Maravedijs.

De Iurisdictie vande Stadt ende 't Bisdom van Osma, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              4 Quentos.

De Steden van Agreda ende Tarasona, ende haer Iurisdictien, betalen jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien

              2 Quentos 83 V Maravedijs.

+ [138]

[p. 388]

De Stede van Molina ende haer Iurisdictie betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien              5 Quentos 792 V Maravedijs

De Stadt van Siguença ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              3 Quentos 662 V Maravedijs.

De Stadt van Cuença ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              24 Quentos 645 V Maravedijs

De Stadt van Huete ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien              17 Quentos 916 V Maravedijs.

De Stede van Villa Rexo de Fuentes, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              2 Quentos 517 V Maravedijs.

De Provintie diemen noemt het Marck-graefschap van Villena, 'twelcke zijn de Steden van Timihilla, Albasette, La Roda, San Clemente ende die Stadt van Villena ende haer Iurisdictie, betalen jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien

              31 Quentos, 503 V Maravedijs.

De Stede van Belmonte, betaelt jaerlijcx van derden penningh alleelijcken: want de Alcaualen behooren den Marckgraef toe              476 V Maravedijs.

De Stadt van Murcia ende haer Iurisdictie, betalen jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              14 Quentos 820 V Maravedijs.

De Stadt van Lorca ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              5 Quentos.

De Stadt van Cartagena ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              2 Quentos.

De Stede van Alcaras ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              16 Quentos 984 V Maravedijs

De Stede van Segura de la Sierra, ende haer Provintie en Iurisdictie, 'twelcke is van 't Meesterschap van sint Iacob, betalen jaerlijcx van Alcaualen ende derden

              11 Quentos, 91 V Maravedijs.

De Stede van Villa nueva de los Infantes, ende haer Provintie, 'twelcke men noemt, El Campo de Motyel, is van 't Meesterschap van Sint Jacob, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              8 Quentos 664 V Maravedijs.

De Stede van Ocaña ende die Provintie, diemen noemt van Castilla, welcke is van 't Meesterschap van sint Iacob, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              23 Quentos.

De Stadt van Guadalaxara ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien

              11 Quentos 64 V Maravedijs.

[p. 389]

De Steden van Pios ende Poso betalen jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              160 V Maravedijs.

De Stede van Almonasid, ende Provintie van Sorita, welcke is van 't Meesterschap van Sint Iacob, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              1 Quento 188 V Maravedijs.

De Steden van Uzeda, Talamanca, Tordelaguna, ende haer Iurisdictie, welcke zijn van het Aerts-bisdom van Tolledo, betalen jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien

              18 Quentos 250 V Maravedijs.

De Stede van Yepas, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende derden              423 V Maravedijs.

De Stede van Alcala de Henares ende haer Iurisdictie, met die Stede van Birivega, zijn van het Aerts-bisdom van Tolledo, betalen jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien

              16 Quentos 250 V Maravedijs.

De Stede van Madrid ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijckx van Alcaualen ende Tercien              23 Quentos 250 V Maravedijs.

Het Graefschap van Puño ende Rostro, dat is: een vuyst in 't aensicht gheseyt, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              1 Quento 262 V Maravedijs.

De Steden van Cubas, ende Griñon, welcke toebehooren Don Alvaro de Mendoça, welcke ontfanght de Alcaualen, betaelt alleen van Tercien              117 V Maravedijs.

De Stede van Galapagar, behoort den Hertoch van Infantadgo toe, betalen jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien

              160 V Maravedijs.

De Stede van Illescas ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              2 Quentos 297 V Maravedijs.

De Stadt van Tolledo, ende haer ghedeelte, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien              73 Quentos.

⁺ De renten vanden dienst van 't gheberghte, te weten, 'tghene dat betaelt wort vande eygenaers van 't Vee, dat naer 't landt van Estremadura passeert om te weyden, is jaerlijcx weert voor den Coningh              19 Quentos 503 V Maravedijs.

De vlecken van 't Prioorschap van sint Jan, betalen jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              7 Quentos, 55 V Maravedijs.

De Stede van Almagro ende haer Provintie, welcke ghenaemt wort de Campo de Calatrava, is van het Meesterschap van Calatrava, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien.

              7 Quentos, 120 V Maravedijs.

+ [139]

[p. 390]

Van ghelijcken d' Alcavalen vande Cruyden ende groenicheyt, diemen in dese selfde Meesterschap vercoopt, gelt jaerlijcx voor den Coningh              3 Quentos, 438 V Maravedijs.

De Stadt van Cuydad Real, betaelt jaerlijcx van Alcavalen ende Tercien              4 Quentos, 150 V Maravedijs.

De vlecken gelegen in de contreye, genaemt het Archidiaenschap van Talavera de la Reyna, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              14 Quentos 326 V Maravedijs.

De Stadt van Placensia ende haer Iurisdictie, ende die vlecken diemen noemt van 't Archidiaenschap, betalen jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              18 Quentos 475 V Maravedijs.

De Stadt van Truxillo ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              12 Quentos, 224 V Maravedijs.

De Stede van Caceres ende haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              7 Quentos, 850 V Maravedijs.

Die Stadt van Badajos, ende haer Provintie en Iurisdictie, betalen jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien

              9 Quentos, 972 V Maravedijs.

De Stede van Alcantara, Iurisdictie, ende Provintie, is van 't Meesterschap van Alcantara, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              9 Quentos, 403 V Maravedijs.

Van gelijcken so gelt jaerlijcx d' Alcaualen vande cruyden ende groenicheyden (die vercocht werden om in de selfde contreye te weyden) voor den Coningh              3 Quentos, 481 V Maravedijs.

De Provintie van Serna, welcke is van 't Meesterschap van Alcantara, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende derden

              7 Quentos 570 V Maravedijs.

De Stadt van Merida ende haer Iurisdictie, welcke is in de Provintie van Leon, wesende van het Meesterschap van Sint Jacob, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende derden

              21 Quentos, 234 V Maravedijs.

De Stede van Fuente el Maestro, ende haer Iurisdictie is inde Provintie van Leon, van het Meesterschap van Sint Jacob, betaelt jaerlijcx van Acaualen ende Tercien

              6 Quentos 973 V Maravedijs.

De Stede van Guadalcana ende Iurisdictie, is van 't Meesterschap van Sint Iacob, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien              3 Quentos 303 V Maravedijs.

De Stede van Xeres de Badajos, (is van 't Meesterschap van

[p. 391]

sint Iacob,) met haer Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               7 Quentos 100 V Maravedijs.

De Stadt van Sevilla haer ghedeelte ende Iurisdictie, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien.

               182 Quentos, 387 V Maravedijs.

De Renten diemen heet¹⁾ vande heerlijckheydt vande selfde Stadt, gheeft jaerlijcx aen den Coningh               2 Quentos.

De Steden van Palma, ende Guelues, toebehoorende de Graven van Palma ende Guelues, betalen jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               235 V Maravedijs.

De Steden van Tevar ende Ardales, toebehoorende de Marckgraef van Ardales, betalen jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien.

               235 V Maravedijs.

Die Stede van Ilerena ende Iurisdictie, is inde Provintie van Leon, van 't Meesterschap van Sint Iacob, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien.               3 Quentos 125 V Maravedijs.

De Stadt van Cadiz, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende derden               8 Quentos 452 V Maravedijs.

De rente van Cadiz, diemen heet vande Almadravas, dat is: de visscherye vanden Visch, diemen heet Atun, gelden 'teen jaer door 't ander, jaerlijcx               3 Quentos 35 V Maravedijs.

De Stadt van Gibraltar, betaelt alleenlijcken den derden penningh, ofte Tercien: want zijn vry vande Alcaualen, door gunst vanden Coningh, gelt jaerlijcx               1 Quentos 500 V Maravedijs.

De Stadt van Xeres de la Frontera ende Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien

               21 Quentos 50 V Maravedijs.

De Stede van Catmona ende Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               9 Quentos 450 V Maravedijs.

De Steden van Lora ende Sete filla, betalen jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               680 V Maravedijs.

De Stadt van Eçija met zijn voor Steden, betalen jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               15 Quentos 500 V Maravedijs.

De Stadt van Cordoua ende Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               48 Quentos 995 V Maravedijs.

De contreye vande plaetsen ghenaemt Rea lengos van Cordoua, betalen jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien ofte derden penningh               17 Quentos 316 V Maravedijs.

1) Lees: heeft.

[p. 392]

De Stadt van Anduxar ende Iurisdictie betalen jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               4 Quentos, 800 V Maravedijs.

De Stadt van Wieda ende Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               11 Quentos, 640 V Maravedijs.

De Stadt van Baeça ende Iurisdictie, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               17 Quentos, 316 V Maravedijs.

De Stede van Quexada, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               1 Quento 415 V Maravedijs.

Het Adelantaetschap van Carcola, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               6 Quentos 885 V Maravedijs.

Het Graefschap van Sint Esteven, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende Tercien               1 Quento 340 V Maravedijs.

De Stede van Mattos, ende Iurisdictie, is van 't Meesterschap⁺ van Calatrava, van 't ghedeelte van Andalusien, betaelt van Alcaualen ende Tercien               11 Quentos 436 V Maravedijs.

De Stadt van Iaen ende Iurisdictie betaelt jaerlijcks van Alcavalen ende Tercien               15 Quentos 909 V Maravedijs.

De Stadt van Granada ende Iurisdictie, betalen jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien               42 Quentos 910 V Maravedijs.

De zyde van 't Coningh-rijck van Granaden, plaghen te gelden (te weten,) eerder die Moriscos ofte Granadynen uyt verdreven waren, 42 Quentos, gelden nu ter tijdt maer 22 Quentos. De renten diemen heet Aguela ende Avisses van Granada, gelt jaerlijcks voor den Coningh               2 Quentos 750 V Maravedijs.

De Steden ofte Stadts van Loxa ende Alhame, in 't Coninghrijck van Granada, betalen jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien               3 Quentos, 650 V Maravedijs.

De Stadt van Baca in Granaden ende Iurisdictie betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien               10 Quentos, 626 V Maravedijs.

De Stadt van Guadix in Granaden ende Iurisdictie, betaelt van Alcaualen ende Tercien               6 Quentos, 395 V Maravedijs.

De Stadt van Almena in Granaden ende Iurisdictie, betaelt jaerlijcks van Alcavalen ende Tercien               3 Quentos, 80 V Maravedijs.

De Steden van Almunecar, Mutril ende Salabrena in Granaden, betalen jaerlijcks van Alcaualen ende derden

               2 Quentos 643 V Maravedijs.

De Stadt van Malaga in Granaden, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien               16 Quentos 269 V Maravedijs.

De Stadt van Veles Malaga in Granaden, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien               3 Quentos, 519 V Maravedijs.

+ [140]

[p. 393]

De Stede van Pulchena, betaelt jaerlijcx van Alcaualen ende derden               410 V Maravedijs.

De Stadt van Ronda, ende Iurisdictie, betaelt jaerlijcks van Alcaualen ende Tercien               5 Quentos 334 V Maravedijs.

Het Eylandt van Canarien geeft den Coningh jaerlijcx

               4 Quentos 850 V Maravedijs.

Het Eylandt van Teneriffe geeft den Coningh jaerlijcx

               3 Quentos.

Het Eylandt La Palma gheeft den Coningh jaerlijcx

               2 Quentos 400 V Maravedijs.

Den daghelijcksen dienst, obligatie, ofte contributie, die de Coninghrijcken ofte landen van Spaengien, jaerlijcks aenden Coningh betalen, zijn waerdich               104 Quentos, 305 V Maravedijs.

Nu soo is te weten, dat dese dagelijckse dienst, obligatie, ofte contributie, gedeelt wert door alle de Provincien, Landen, ende Steden van Spaengien, onder 't volck die gheen Leenheeren, Ridders, ofte Eelmannen en zijn, dan onder dien, welckmen noemt 'tghemeen Populus, inghesetenen, ende onderdanen, dese doetmen een yeder schatten ende betalen, naer de qualiteyt ende vermoghen van elck een, moeten des jaers een sekere somme geven, en dat naer die waerdye van henlieder goederen, welcke jaerlijcksche schattinge ofte contributie, is 'teen jaer door 't ander, de voorsz. somme van               104 Quentos 305 V Maravedijs.

De Tollen vande thiende penninghen vande drooghe Havens, (dat zijn die passagiens van te landt) vande Coningh-rijcken van Vallencia, Arragon, ende Navarre, diemen betaelt van alle goederen ende waren, die uyt Spaengien nae de voorsz. landen gevoert werden, soo wel van 't incomen, als van 't uyt voeren: want alle de goederen die van 't eene Coningh-rijck in 't ander vervoert worden, betalen altesamen den thienden penningh, welcke Tollen ofte Thienden van de voorsz. Coningh-rijcken, te weten, van de drooghe Havens ofte passagiens, gelden 'teen jaer door 'tander, des jaers

               49 Quentos 35 V Maravedijs.

De drooghe Havens ofte binnenlandtsche passagiens, incomsten ofte uytganghen, die van 't Coningh-rijck van Portugael strecken, naer de landen die onder de Croone van spaengien gheleghen zijn, eyghentlijcken Castilien genaemt, gheven den

[p. 394]

Coningh jaerlijcks van thienden vande goederen ende waren, die daer heen en weer door passeren, 't een jaer door 't ander

               34 Quentos 155 V Maravedijs.

De Wollen die jaerlijcks uyt Spaengien ghetrocken, ende vervoert worden naer alle weghen, gheven van elcke sack, (wegende ontrent 10 Aroben, wesende yeder Arobe 25 pont) diemen uyt Spaengien naer buytens landts voert, twee Ducaten, toebehoorende d'ingeboren ende inwoonders: maer den vreemden Man moet betalen vier Ducaten voor yeder sack; dese Tol beloopt d'een jaer door 't ander, des jaers

               53 Quentos 586 V Maravedijs.

Het opperste Almoxarifschap van Sivilla, het welcke de selfde Stadt vande Coningh ghepacht heeft, voor 154 Quentos, 309 V Maravedijs 'tsiaers, dese renten zijn de thienden van alle Coopmanschappen, ende waren van Neerlandt, Vranckrijck, Enghelandt, Portugael, Italien, etc. van alle weghen comende van buyten, om aldaer te lossen, gheven altesamen van thien een, voor den Coningh, 'twelcke genaemt wort Almoxarifasgo, comt 'teen jaer duert ander, de voorseyde somme van

               154 Quentos 309 V Maravedijs.

Het Almoxarifschap van Spaenschs Indien, het welcke de selfde Stadt van Sevilla ghepacht heeft vanden Coningh, des jaers voor 67 Quentos, ende is van alle Coopmanschappen, die in Sevilla gheladen ende ghescheept worden naer Spaenschs Indien, betalen in Sevillen den 20 penningh, ende comende in Indien, betalen de selfde waren noch eens den 20 penningh, soo dattet op de rekeninge den 10 penningh comt te wesen, 'twelcke 't een jaer door 't ander, de voorsz. somme is bedraghende

               67 Quentos.

De renten die den Coningh heeft vande Munten van Spaengien, te weten, van yeder marck Silver, dat inde selfde Munten gheslagen en bearbeyt wert, zijnde elck marcke ses Ducaten aen Silver, betaelt een Reael in specie voor den Coningh; dese rente wort genoemt El Senoreaxo de la Moneda; Ende de munte van Sivilien brenght alleen soo veel op als alle d'ander, ghelijck dese rente is, des jaers waert voor den Coningh               22 Quentos.

Den Coningh heeft verpacht aende Fuckaers¹⁾ van Ausburch,⁺

1) De Fuggers van Augsburg.

+ [141]

[p. 395]

de Meesterschappen van Sint Iacob, Calatrava, ende Alcantara, voor 98 Quentos 'tsiaers, en zijn alleen de Tollen van 't Coren, Wijn, Olye, ende andere dinghen die den thienden penningh betalen, die de Meesters in vorighen tyden plaghen te hebben; In dese Tollen en zijn niet begrepen de Tercien noch Alcaualen, die noch buyten blyven, als op een ander gheseyt is; Dese Meesterschappe zijn vande opperste Cruysheeren, van dese drie oorden, te weten, van S. Iacob, Calatraua, ende Alcantara, de welcke plaghen overste ofte hoofden te hebben, diemen Meesters noemden, ghelijck als die oversten van Rodes ende Malten, ofte ghelijck als van de Cloosters ende Religieusen, met beloften van onderdanicheyt ende sekere puncten t' observeren, als 't oock noch huydens daeghs is, welcker oversten plaghen te wesen (als een ampt van grooten aensien ende auctoriteyt,) van des naesten bloetverwanten des Coninghs, ofte oock wel zijn Kinderen, hebbende haer eyghen landen, besit ende volcomen comandement ende ghebiet: maer de Coninghen van Spaengien hebbent metter tijdt allencxkens onder haer ghetrocken, bedienende ofte ten minsten presenterende, als nu selfs, als Meesters ende oversten van alle Cruysen, Comendorien, ende oordenen, waer van de verpachtinghe van de selfde Meesterschappen aen hem comen, als boven, comt als gheseydt is.               98 Quentos.

Noch heeft den selfden Coningh verpacht de Cruyden, ende het groenicheyt vande Weyden, vande voorschreven Meesterschappen, om het Vee daer op te weyden, des jaers voor de somme van               37 Quentos.

De Coningh heeft verpacht het Quicksilver van Almalen ghenaemt, in 't gheberghte van Sierra Morena, in 't Velt van Calatrava, des jaers voor               73 Quentos.

De Bullen ofte aflaets Brieven vanden Paus van Roomen, diemen noemt de Santa Crusada, gheven den Coningh jaerlijcks, alle oncosten af getrocken               200 Quentos.

Het welcke ghereduceert in onse Nederlandtsche Munte, comt te bedragen over de sesthien Tonnen schats ¹¹).

De rente ghenaemt Subsidio, welcke is dat alle Priesters ofte gheestelijcke persoonen, die eenighe benefitien ofte renten hebben, te weten, van Kercken, Cloosteren, Cappellen, Cluysen, ofte dies aenclevende, moeten een yegelijck betalen een sekere somme, ende dat conforme zijn Stipendio Sallarijs,

[p. 396]

beneficie, ende qualiteyt, ende naer dat het in een yeder Bisdom verdeelt comt, ende dit tot hulpe vande oncosten ende oorloghen, teghens die ongheloovigen ende Ketters, waer van de meeste Kercken ende Cloosters met den Coningh verdraghen zijn, in maniere van pachtinghe, voor een sekere somme 'tsiaers, diese hem boven alle oncosten moeten opbrenghen ende leveren, dese Subsidio is 'teen jaer door het ander waerdigh               65 Quentos.

Noch so gheven alle Bisschoppen ende Kercken van Spaengien, jaerlijcks aen den Coningh, tot hulpe van de oncosten, teghens d'ongheloovighen ende Ketters,               101 Quentos.

Dese rente ofte obligatie wert genaemt El Excusado, het welcke de Paus geconcedeert ofte ghegunt heeft, door zijn Breuis, ofte Patente Apostolica Romana, aen den Coningh van Spaengien, soo dat de Coningh mach kiesen uyt elcke Capelle van een yeder Kercke, een ontfangher, van die de thienden vande Gheestelijckheyt ende Kercken ontfangen, als daer is van 't Coren, Gerst, Wijn, Olye, etc. ende alle andere dinghen diemen pluckt, ende wassen, ende de selfde Gheestelijckheyt ende Kercken leveren den Coningh, boven alle oncosten vry en vranck, 't een jaer door 't ander, de voorsz. somma van

               110 Quentos.

De Myne van Guadalcana, gheleghen in 't landt ghenaemt Estremadura, in het gheberghte van Sierra Morena, placht te gelden, te weten, het Silver datmen daer des jaers uyt trock, 187 Quintos: maer hoe veel dattet nu tertijt opbrenght, en is gheen sekerheydt af: want is seer ghedebilleteert ofte verslapt.

Alle de Landen van Spaengien gheven den Coningh jaerlijcks van obligatie, diemen noemt de Exercitio, voor de Slaven ende Galey-boeven, ende tot onderhout vande Galeyen

               7 Quentos 750 V Maravedijs.

Die rente ghenaemt de la Moneda Forera, dat is: een Munte ofte penningh die een yeder persoon jaerlijcks moet betalen van obligatie, te weten, elcke heertstede seven Maravedijs 'tsiaers, 'tzy van wat conditie, ofte qualiteyt die souden moghen wesen, welcke rente beloopt 'teen jaer door 't ander, des jaers               6 Quentos, 656 V Maravedijs¹⁾ .

1) Spanje werd dus op ongeveer 950.000 haardsteden gerekend.

[p. 397]

Het ghene dat den Coningh jaerlijcks van Spaenschs Indien compt, is de somme van               300 Quentos.

Het Coningh-rijck van Navarre gheeft jaerlijcks aen den Coningh, de somme van               35 Quentos 500 V Maravedijs.

De Coningh-rijcken van Valencien, Arragon, ende Catalunien, gheven des jaers (behalven andere diensten ende obligatie,) aenden Coningh               75 Quentos.

De Eylanden van Sardinien, Majorca, ende Minorca, en heeft de Coningh geen profijt af, omdat de renten ende incomsten van dien ghedespendeert ende verdaen worden, in de bewaringhe ende bescherminghe van de selfde, en somtijdts meer van doen wesende.

Het Coningh-Rijck van Cecilien geeft den Coningh jaerlijcx

               375 Quentos.

Het Coninghrijck van Napoles, 'tlandt van Pullia ende Callabria, gelden jaer lijcx vanalle renten voor den Coningh.

               450 Quentos.

Het Hartochdom van Milanen geeft den Coningh jaerlijcx

               300 Quentos.

De Provintien van Nederlandt ende Bourgongien, plaghen te geven aenden Coningh jaerlijcx               700 Quentos¹⁾ .

Maer jeghenwoordigh in dese troublen ende gheduerighe oorloghe en canmender gheen claerheydt noch sekerheydt af weten.

De verpachtinghe ofte rente van de Troefspelen van gheheel Spaengien, gheven jaerlijcks aen den Coningh, 20 Quentos:⁺ want van elcken Troefspel datter vercocht wert moeten geven een halven Reael voor den Coningh, ende is verpacht des jaers voor de selfde somme               20 Quentos²⁾ .

De Rassen ofte Lakens van Florensen, te weten, die van buyten in Spaengien gebracht werden, gelden jaerlijcx van Tol, 10 Quentos: want elcke stuck Rasse ofte Laken, moet 6 Ducaten van Tol voor den Coningh gheven               10 Quentos.

Alle dese rekeninghe van de Tollen, Alcaualen, thienden ende derden penninghen, Chijnsen, Imposten, contributien, renten, Domeynen, ende incomsten vanden Coningh van Spaengien,

1) De grootste in deze lijst voorkomende post, meer dan 5,5 millioen gulden; en meer dan het dubbele van het bedrag wat Spaansch Indië opbracht!

+ [142]

2) Dus ruim 1 millioen ‘troefspelen’ per jaar.

[p. 398]

zijn ghetrocken uyt de registeren der respective Reken-camers des selfden Coninghs, ende sonder eenighe veranderinghe over gheset en getranslateert, gelijck als zy verpacht, opghebracht, ende betaelt zijn gheweest het jaer van 1578 al eer dat den selfden Coningh het Coninghrijck van Portugael aen hem hadde, waeromme hier niet in begrepen en is, dan sullent hier naer in 't besonder, ende op zijn selven verhalen, als oock van hare regierders, alles in 't corte vervatet, met die waerachticheydt van dien, door informatie ende Copye der Officieren, ende bedienders van des Coninghs ambten ofte Officieren, inde selfde Coninghrijcken ende haer heerlijckheyden. Nu soo bedraghen in alles de voorschreven Domeynen, renten, ende incomsten des Coninghs, ghelijckse alles in 't particulier verclaert gaen, 'teen jaer door 't ander te samen ghesommeert, 13 Millioenen Gouts, ende 48 V000 Ducaten, het welcke compt ghereduceert in onse Nederlandtsche Munte ende rekeninghe, te weten, drie gulden voor een Ducaet, ofte elf Spaensche Realen, de somme van 452 Tonnen schats, ende 44 V000 Carolus guldens, van 40 grooten vlaems 'tstuck               452 Tonnen schats 44 V gulden.

Het welcke is eyntelijcken de gheheele somme, ende incomste des selfden Coninghs van Spaengien jaerlijcks, behalven Portugael ende haer ghedeelte, als gheseydt is. Het welcke nu ter tijdt oock mede den selfden Coningh is besittende, als hier naer verclaert sal werden.

De Coninghrijcken die vervaet zijn onder den naem van Spaengien, eyghentijlcken Castilien: maer in het ghemeen Spaengien ghenaemt, zijn dese, Leon, Arragon, Castilien, Navarre, Granaden, Tolledo, Vallencien, Sevilien, Cordoua, Murcien, Iaen, Gallicien, Gibraltar, Catalonien, zijn veerthien die eertijdts elck een Coninghrijck op haer selven hebben gheweest, ende noch den naem behouden. De Coninghrijcken, Provintien, ende Steden, die in 't Hof van Spaengien in eenighen dachvaert ofte vergaderinghe van 't ghemeene landts saken haer voysen ofte stemmen geven, en gheroepen werden, zijn dese naervolghende, te weten: De Coninghrijcken van Leon, Sevillien, Tolledo, Granaden, Cordoua, Murcien, ende Iaen; Die Steden, te weten, de Hooft-Steden, welcke zijn als Bisdommen, zijn Burgos, Salamanca, Segovia, Soria, Avila, Cuença, Toro, Zamora, Guadalaxara; Ende die Steden dat gheen hooft-steden noch Bisdommen en zijn, hebbende slechtelijcken den naem van Steden, al hebbense Mueren

[p. 399]

ofte gheen, diemen eygentlijcke Villas noemt, van dese hebbender maer twee hare voysen ofte stemmen in 't Hof, welcke zijn Valla dolid, ende Madrid; Die ander Coninghrijcken, als Arragon, Navarre, Valentie, ende Catalonien, etc. hebben haerlieder Viçeroys ende Governeurs a part, houdende haer daghvaerden op haer selven, regierende met des Coninghs advijs, ghelijck als die van Napels, Cecilien, Milaen, etc.