Itinerario, voyage ofte schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien 1579-1592. Deel 3

[p. 213]

Van die volckeren ende landen die daer zijn van Pasto tot Quito¹⁾.

DIe plecke Pasto is gheleghen in die valleye Atris, welcke leyt⁺ in't landt Quillacinga, volckeren sonder schaemte ende ⁺sonder manieren, als oock die van Pasto, weynich gheacht van haer ghebueren. Reysende van Pasto comt tot Funez, ende 2¼. voorder tot Iles, van hier tot Gualnatan 2½. ende voorder 2¼. Ipiules. In alle dese plecken wordt seer weynich Maiz voort gheteelt om die koude willen, hoe wel zy so nae by die linea woonen: maer veel Papas ende andere eetbare wortelen. Van Ipiules reijst men nae de Guaca, doch al eer men daer comt, siet men die Strate der Coningen van Peru, die niet minder te verwonderen is, als den pas door die Alpes van Hannibal ghemaeckt, dan hier af sal volghen; ooc passeert men eerst een reviere, op welcken oever die Coningen van Peru, een stercke fortresse hadden, daer zy den oorloch uyt voerden teghens die van Pasto, ende over dese reviere gaet⁺ een Brugghe van die natuere so propies ghewrocht, dat die kunst sulcke niet verbeteren mochte, is van een levendige hooge, ende dicke Rootse, int midden een ooghe hebbende, al waer die stroom met groote furie ende snellicheyt doorloopt, daer men over passeren mach. Dese Brugghe noemen zy op hare tale Lumichaca, dat⁺ is steenen Brugghe. Hier ontrent is een warme fonteyne, daermen in geenderley manieren die handen langhe in houden mach, hoe wel het landt daer by, als oock het water van die Reviere seer kout zijn, datmen met moeyelicheyt daer passeert, so hebben oock die Coninghen van Peru by dese Brugghe een ander sterckte willen bouwen om daer wacht te houden, dan is belettet door der Spaengiaerden aencomste. In dese contreyen wast een seker fruijt kleijn als Pruymen, ende swart, die zy Mortunnos heeten: waer af⁺ eenige eetende, die menschen droncken werden ende uytsinnigh, vast 24. uren lanck. Van dese kleyne landtschap Guaca comt men tot Tusa, al waer die Province van Pasto endicht; Een weynigh van hier comt men tot een kleijn berchsken, waer op die Ingen oock een sterckte hadden van grooten aensien by die Peruanen, ende noch voorder reysende, arriveert men tot die Reviere⁺ Mira, waer ontrent groote warmte ende vele fruyten ende sonderlinghe schoone Meloenen ende goede Conynen, Tortel-

1) Cieza c. XXXVII. Over Pasto had de auteur gehande d in c. XXXIV. Bij Linschoten is van ‘Pastoa’ even sprake in de inleiding (blz. 176), maar inde beschrijving (blz. 211 onderaan) gold Quito als noordelijkst gewest van Peru.

+ Pasto in die valleye Atris. Quillacinga.
Funes.
Iles.
Gualnatan. Ipiules.
Papas zijn wortelen. De Guaca.

+ [71 a]

+ Een Brugghe van die natuere constich ghemaeckt.

+ Lumichaca is een steenen brugghe.
Een warme fonteyne.

+ Mortunni vruchten als Pruymen.
Guaca.
Tusa.

+ R. Mira.

[p. 214]

duyven, Patrysen, oock groote overvloet van greynen, Garste ende Maiz. Van dese reviere reijst men nederwaert tot die groote ⁺ende kostelijcke huysinghen van Carangue, ende al eer men hier by comt, passeert men eerst voor over een Lack, op Indisch Aguarcocia gheheeten, op onse tale die bloet Zee, om oorsake dat Guaynacapa, die Coninck van Peru int aencomen der Spaengiaerden, aldaer over die 20000. menschen van die omliggende contreyen hadde doen ombrenghen, om eenigh despect hem aenghedaen, die alle in dese Lack ghesmeten waren, ende dat water met ⁺haer bloet root maeckten¹⁾. Die huysinghen van Carangue zijn op een kleyne plaetse, in die welcke een schoone Cisterne in fyne steen ghewrocht, ende in die selfde contreye zijn oock eenighe palleysen der Ingen van groote schoone steenen opghericht als oock een tempel der Sonnen, daer in over die 200. maechden ghehouden wierden tot dienste des tempels, ende scherpelijcken ofte sorchvuldelijcken bewaert om reynicheyt te houden, werden anders wreedelijcken ghestraft ende ghehanghen, oft levendich begraven; hier by woonden oock eenighe Priesters, sacrificien ende offerhanden doende nae haer religions ghewoonte. Desen^{+ +}Tempel der Sonnen was in tijdt der Ingen in grooter weerdyen, dien zy sorchvuldichlijcken deden bewaren, ende met groote reverentie eerden, al waer veel gouden ende silvere vaten, juweelen ende rijckdommen: want die Mueren waren bedeckt met Gouden ende Silvere platen, ende ofte wel alles vernielt is, so sietmen nochtans uyt die Revieren die groote magnificence van dien. In oude tyden hielden die Ingen hare ordinaris garnisoenen in dese huysinghe de Carangue, met hare Capiteynen, die in tijdt van vrede ende van oorloch daer bleven, om die moetwillighe te straffen. Verreysende van die logementen van Carangue, comt men aen ⁺andere van Otaballo²⁾, oock machtich ende rijck, ende van dese tot Cocesqui, ende al eer men hier comt, passeertmen eenighe sneeberghen, al waer het soo kout is, dat men met moeyte daer over ⁺treckt. Van Cocesqui comt men tot Guallabamba, welck van Quito drie mylen is, ende om dat het landt hier ontrent nederigh ende vast onder die Linie is, so ister oock seer heet, nochtans niet also dat die hitte belette die menschen aldaer te woonen, ofte die

+ Carangue. Aguarcocia die bloet Zee.

+ Carangue een plecke.

1) Op blz. 133 in de Eng. uitg. v. Cieza geeft eene noot nadere uiteenzetting van deze gebeurtenis.

+ [71 b]

+ Den TempelderSonnen wert bewaert door dien daer veel juweelen ende rijcdommen in waren.

+ Ottaballo. Cocesqui.

2) Cieza c. XXXIX.

+ Guallabamba.

[p. 215]

vruchtbaerheyt van alle nootsakelijckheyt te verminderen. Wt dit relaes machmen verstaen dat die oude ghedwaelt hebben, stellende⁺ dat onder die Linea om der hitten willen niemandt woonen mochte, ter contrarie blijckt dat zy oock op hare maniere somer ende winter, ende op sommighe plaetse koude, op sommighe hitte hebben, ende datter oock veel volcks woont, ende vele saden ende vruchten groeyen. Op dese wech passeert men vele Revieren over brugghen, waer ontrent groote huysen ligghen ende vreemdicheden te sien, in sommighe van dese houden die Spaengiaerden nu hare beesten.

+ Onder de Linea oock Winter ende Somer.