Itinerario, voyage ofte schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien 1579-1592. Deel 3

Beschryvinghe sommigher Eylanden, die teghens dese Custe van Florida over ligghen¹⁾.

⁺Eerstelijcken²⁾ is aen te mercken, dat dese gheheele Zee van Florida vol Eylanden, Clippen, Bancken, Platen, ende dierghelijcke sorghelijcke plaetsen light, ende aengaende die Eylanden zijn der kleynen meer dan 400. behalven die groote Lucaiae gheheeten, de andere alle die name ghevende, ende Bahama, welck alle noordt af ligghen van Cuba ende S. Dominico, die ghemeene opinie is dat dese Eylanden alle aen een zijn gheweest, aen die groote, ende door't scheuren van die Zee van den anderen ghedeelt, ghelijck oock die opinie is van Sicilien ende Italien, ligghen op 17. ende 18. ⁺graden; Het volck van dese Eylanden zijn blancker ende beter gheproportioneert dan die van Cuba ende Spangnuola, insonderheyt die Vrouwen, die seer schoon zijn, om welcke oorsake willen vele van de vaste landen daer zijn ghetrocken met der woon, als⁺ van Florida, Cichora ende Iucatan, om dat daer meerder beleeft-

1) De auteur breekt hier de kustbeschrijving af voor eene uitvoerige beschrijving van de Antillen. Deze is geput uit de Indische Historie van Gonzales de Oviedo. Linschoten vond die in het reeds eerder door hem gebruikte verzamelwerk van Ramusio, deel III. Hier en daar stemt zijn beschrijving geheel overeen met Sebastian Münster.

+ De Zee van Florida vol bancken, clippen, Eylanden meer dan 400. Lucaya ofte Jucaya. Bahama.

2) Wat hier volgt schijnt gedeeltelijk ontleend aan Seb. Münster, pag. 1789/90.

+ Op de Eylanden Lucaya ende Bahama is seer schoon Vrou-volck daerom op 't vaste landt seer begeert.

+ [21 b]

[p. 67]

heydt was by 't volck, als in andere Eylanden, ende vele onderscheyt in die tale; Hier af is die ghemeene opinie ghecomen, dat⁺ men ghemeent heeft, dat hier d'Amasones, dat zijn Vrouwen die d'eene burst branden, woonen souden, ende dat hier een Fonteyne was, die de oude jonck maeckte¹⁾. Dit Mans volck gaet naeckt, uytbesondert in tijdt van den oorloch, ende op hare feesten, ende dansen,⁺ alsdan doen zy een cleet van Cottoen aen, ende van veelderley ghecoleurde vederen, schoon ghewrocht, ende op het hooft groote vederbosschen. Belanghende die Vrouwen, is by haer een seer⁺ vreemde maniere; Die gehoude Vrouwen, ofte die by gheleghen hebben, bedecken haer schamelheydt van't midden tot op die knien, met eenighe Mantelkens, nets wyse ghevlochten van Cottoen, daer in sekere bladeren door gesteken zijn, anders gaen zy⁺ naect, tot dat zy hare stonden becomen, als dan noodighen zy hare vrienden, ende maken een groote feeste ofte bancket, gelijck ofter bruyloft ware, alle teeckenen van blyschap doende, ende als dan dat kleet voorhangende, ende sulcks dragende soo langhe zy onghetrout blyven. Haer Heeren zijn zy boven maten onderdanich, jae al gheboden die dat zy haer selven van een Bergh souden afsmyten, ofte yet anders heetende, sullent niet naelaten, hoe groot perijckel oock daer in gheleghen is, ende dat sonder te⁺ vragen waeromme, alleen om des ghebodts willen. Hier staet aen te mercken, waer in des Conincks regieringhe bestaet, die niet veerder streckt als van't Saeyen, Jaghen ende Visschen, al wat ghesaeyt, gheplantet, ghejaecht ende ghevischt wert, ofte sminsten ghedaen, is alleen in des Conincks zijn macht ende ghebiet, die sulcke wercken uytdeelt, ende een yeghelijcken ghebiet wat hy doen sal. Die vergaerde vruchten werden inde schueren te⁺ samen ghebracht, ende worden daer uyt het gheheele jaer door een yeghelijcken nae die groote ende veelvoldicheydt zynes huijsghesins uytghedeelt, also dat hare Heeren niet anders zijn dan Coninghen der Byen, dispensiers ende uytdeelders der ghemeene goederen, ach wat een gulden tijdt hadden dese goede luyden, daer noch mijn noch dijn ghebruijckt werden, als oorspronck ende fonteynen van alle twist ende oneenicheyt, die nae den Oost niet anders dan met Balspelen, met Visschen ende Jaghen haer behielpen, daermen niet hoorde van eenighe kyvagie van rechten ofte⁺ pleyten, daer alleen des Conincks willekeur voor een Wet ghehou-

+ Hier segghen de Ouden, dat de Amasones souden woonen.

1) Twee overoude sagen, die men in de beschrijvingen van vreemde landen altijd weer ontmoet. Zie over de Amazonen hiervóór blz. 42, no. 5.

+ Een Fonteijn die de ouden jonck maken.

+ Maniere van kleedinghe.

+ De Vrouwen houden groote feest als een bruyloft als zy eerst haer stonde krygen, ende dan haer schamelheyt eerst decken.

+ Boven maten groot gebodt deser Heeren over haer ondersaten 'twelc tot inder doot onder houden wort.

+ Hare vruchten worden in schueren te samen gebracht ende daer nae van hare Coninck elck nae grootheyt zijns ghesinde uytghedeelt.

+ Hoe beschamen dese luyden de Christenen.

[p. 68]

den wert, ende die sminsten in allen met een seer gheringhes te vreden waren. Zy visten eenighe roode steenkens uyt schelpen, seer aenghenaem ende weerdt by haer, 'twelck zy aen die ooren droeghen. Noch andere die zy weerder ende kostelijcker achteden, ⁺die zy uyt groote snecken ofte slacken hersenen kreghen: welcks vleijsch seer smakelijck ende goet om te eeten was, seer schoon vuer-root ende doorsichtich ghelijck Robynen, dat men die nauwelijck van den anderen erkennen mocht, waer af die Slacke ghenoemt is op haer sprake Cohobo, ende die steenkens Cohibici. Zy vergaderen oock uyt het sandt van die Oever des Meyrs eenighe doorsichtighe steenkens geel, swarte, ende van andere verwen, daer af zy halsbanden ende andere diergelijcke juweelen maken⁺ om die hals, armen ende beenen te draghen. In vele plaetse van ⁺dese Eylanden hebben zy gheen vleijsch, eetent oock niet; Haer spyse is visch, ende broot van Maiz, sommighe wortelen ende eenighe fruyten. Het volck van dese Eylanden vervuert zijnde naer S. Dominico ofte nae Cuba, storven om dat zy vleesch aten, om dat haer die Spaengiaerden min ofte meer vleijsch gaven. In sommighe van dese Eylanden zijn soo veel Duyven ende andere Voghelen, die haer nesten maken op die boomen, dat veel volcks, ⁺die van 't vaste landt, als oock die van die Eylanden comen ende vanghender schuijtkens vol, ende varender mede wech; die boomen daer in zy nestelen, zijn van ghedaente ghelijck Granateboomen, ende die basten daer af hebben eenighe ghelijckenisse in ⁺smaeck met die Caneel, ende wat beter ende heet ghelijck Genghber, ende rieckende als Naghelen, worden nochtans niet onder die Speceryen gherekent. Onder andere fruyten hebben zy eene sorteringhe in haer tale gheheeten Iaruma, smakelijck ende ghesont ontrent anderhalve span lanck, van ghelijckenisse als een Vyghe in weeckheyt; die boom is oock int loof den Vygheboom niet onghelijck,⁺ ende van de groote ghelijck een populier, niet dicht wesende ghelijck ander boomen, oock niet ydel als Riet: maer vast ghelijck Vlier, daer af die bladeren wonderbaerlijck zijn om wonden te ghenesen, ghelijck sulcks die Spaengiaerts bevonden, hier meer af te verhalen is niet noodich. Dese Eylanden van Lucaya ⁺zijn nu alle desolaet ende onbewoont: want om dat zy selven geen Gout hadden, hebben die Spaengiaerden veel duysent menschen hier af vervoert, ende die int Gout soecken vernielt ende vermoort¹⁾.

+ Slecken seer smakelijck. Wt deser slecken steenkens ghehaelt, by haer seer weert, ende die inde ooren hanghende. Cohobo. Cohibici.

+ [22a]

+ Swarte steenkens die doorsichtich zijn daer zy banden van maken, die zy om den hals, beenen ende armen draghen.

+ Dese inwoonders vermogen gheen vleijsch te eten.

+ Duyven ende ander ghevoghelte in soo grooter menichte, datter heele schuyten mede geladen werden.

+ Jaruma, een lieflicke boomvrucht.

+ Dese Eylanden zijn onbewoont.

1) Linschoten houdt zich telkens in, wanneer hij op het onderwerp van de Spaansche gruwelen komt. Daarover was het publiek trouwens voldoende ingelicht door het algemeen verspreide werk van Las Casas: Spieghel der Spaenscher Tyrannie in West-Indien. In 1596 gaf Cornelis Claesz. de Nederlandsche vertaling in herdruk, en daarna verschenen telkens nieuwe uitgaven. Zie De Amsterdamsche boekdrukkers II blz. 134, en Tiele, Mémoire blz. 319 en v.