|
| |
Vierde bedryf.
Appollonius. Pygmalion. Dardan.
SOo wreecktmen Koninghlijck, die geen gelegentheden
Van wraecksucht aengeboon, onnutt'lijck wil vertreden;
Wat naesleep ducht ghy doch uyt dees verwarde saeck?
Wanneer ick met mijn ziel in 't overdencken raeck,
Soo keur ick dit voor goet, dat wy hier daed'lijck halen
De Ega van de Vorst, tot loosingh van haer qualen,
Vermind'ring van verdriet, en schencken haer (tot blijck
Van uw' meedogent hert) dit uytgemergelt lijck;
Het geen door desen strick beknipt heeft moeten sticken>
Wat keertmen sich aen doon, nu leevende verschricken,
En beven voor u stem, die door 't vertsaeghde hert
Doordondert, want haer wraeck door u gebonden wert,
Uw doelwit is het rijck dat gy een Kroon moogt dragen,
| |
| |
Dat krijght ghy, 't is genoegh, ghy wint het.
Aen syne Majesteyt: laet haer dees alle drie
Meed' sleepen, sy bedenck voor allen doch, van wie
Dees ongemeene gunst haer schielijck komt ter ooren.
Soo moetmen rijcken, en geweldigen doorbooren,
Gae hael die treurige dat sy hier binnen koom,
Want ick geen wijven acht, sy leef, en sonder schroom
Geniet sy, 't geen ick wil, dus temtmen groote Vorsten,
Die selfs vol moet en wraeck naer mijn bederven dorsten;
So boeytmen 't oorloogs swaert, beteugelt een gedrocht,
't Geen door syn boosen muyl veel had ter doot gebrocht,
Dit maeckt een moedig Vorst dat hy syn vyants machten
Met listen of gewelt kan onverwacht verkrachten,
Wanneer ick eeden breeck, soo help ick aen een kant
Meyneedigen, bewaer de rest van 't vaderlant,
Ick lief een Koninghrijck vry bet als woort of eeden.
Gins komt de treur'ge vrouw'.
Polydamia. Appollonius. Pygmalion. Dardan.
Ghy kont met uw' gebeeden
Roemwaerdige van my verkrijgen 't geen ghy wilt.
Is dan de woede wraeck des Majesteyts gestilt?
Sie om, doch sonder schroomen,
Soo temtmen die men niet van 't woeden kon betoomen.
Ach, ach! mijn hert beklemt, mijn aengesicht besterft!
Mijn dootverf is geset, mijn levens lent verderft.
O schrickelijcken dagh! most sich 't geluck in 't rijsen,
Van dees mijn vreugde, sich soo guer en wreet bewijsen?
Ick hadd' noch naeuwelijx mijn weelden dagh gekust,
En haer van dicht begroet, nu wort mijn sachte rust
Gekluystert, en 't vaer wel, is reets voor haer gesproken,
Ay my! mijn lief! mijn vreught! 't heeft niet aen my ontbroken,
Ick min u! mocht ick u versellen in de soort
Van u geleeden straf, waer door ghy zijt vermoort,
| |
| |
Ick soud baerblijckelijck mijn selfs geluckigh noemen,
Hoe legt gy hier verslenst! ô puyck van schoone bloemen!
O spruyt van sulck een stam: soo 't lachende geluck
Uw' tijt niet hadd' doormengt, met tegenspoet en druck,
Hoe soudt ghy uwe tijt tot elckers nut besteeden.
Sy schijnt in 't mergh bedroeft.
't Heeft blijckelijcke reden.
Waerom? Ick sie hier neer-gestort
Mijn vader, egae, broer, ghy doet uw' eedt te kort,
Wraecksuchtige tyran! die haer dus derft vermoorden.
Indien dat al haer werck soo was, als 't haer behoorde,
Ten was hier voor mijn oog noyt in mijn sael geschiet.
Ghy tart de goon tot straf, ick acht u woorden niet,
Komt laet dit eygen stael mijn moedigh bloet beverven,
En ick noch eer ick sterf, van uwe handen sterven.
Ick schenck aen uw de romp van dien die ghy bemint,
Ick soeck hier niet uw doot; wie ist die my verbint:
Dat ik mijn wraek met haer niet na mijn lust soud' boetẽ?
Sy hebben sulck een loon, als mijn vyanden moeten
Verdragen: want mijn wil, ick segh, mijn eygen wil
Die luste tot haer straf, weest ghy alleenigh stil,
Dat ghy hier niet en sult door my, of ymants handen
Tyran, schen met moordsiecke tanden
Dien gorgel, dien ghy hebt geschonden met de koort.
Mijn hert beswijckt, ick sterf, doch ghy sult so 't behoort
Selfs eer ghy 't weet u welverdiende straf ontfangen.
Sterft slegs, indien 't uw' lust, indien gy wilt verlangen,
Kom roep de dienaers hier, die brengen haer van kant,
Het is my evenveel waer een van haer belant,
Ick sal mijn Koninglijck naer mijn vermogen wreecken
Verwonderlijcke goon! wat ist een zegeteecken,
Als onsen vyant in 't onsaggelijck gewelt,
Van ons metale vuyst ten doelslagh wort gestelt,
So sterft een strijtdb're vrouw, en wil haer man versellen,
Wanneer hem Charons boot sal scheepen nae der hellen.
Soo demptmen vyanden, en trappelt met syn voet,
| |
| |
Die 't oorloogs stael wel eer vertilden op ons bloet.
Laet Tyrus groote goon syn Majesteyt bestorten
Met milde zegeningh: syn zeegeblaen niet korten,
Want hy verdient een Kroon, die door dees dap're daen
Den onder daen een burgt, een zuyl is voor den staet.
Dit werck is aengedraeyt men dient dit af te spinnen,
Een rijck is nu voor my onnodigh meer te winnen,
Want soo mijn moedigh stael, durft tasten aen het hooft,
Hoe haest is 't lompe lit van eer en macht berooft,
Het geen syn kracht of moet soud met den mijnen kanten;
Ick hebb' een soon, een Prins, mijn bloet en trouw' verwanten,
Hoort Vorsten naer mijn wil, dien ken ick soo geaert,
Dat hy door niemants woort of straffen is vervaert,
Dien wil ick Kroon en Staf der Damasceensche rijcken
Opdragen. Ha! syn bloeten geest is mijns gelijcken;
Die sal net hollend' graeuw' door syn omsichtigheyt
Betemmen, dat wy al van sorgen zijn bevryt.
Ick keur syn Majesteyt van goddelijcke sinnen.
De voorslagh dient geraen.
Wie treet hier soo nae binnen?
Het is de Prins vol roem.
Archistratus. Appoltonius. Pygmalion. Dardan.
Ick kniel hier voor mijn Vorst,
Mijn vader, die my selfs omheynt heeft met syn borst,
Ick sie syn aengesicht gelijck met gulde glanssen
Omringt, die als godt Mars syn tegenstrevers schanssen,
En muuren heeft verdelgt, bedolven in haer puyn;
De hemel geef een Kroon van sterren op uw' kruyn,
Dat ghy als Hercules moogt in de wolcken blincken,
En uwen vyant sien in syn verderven sincken:
Geen mensch is nu soo trots, of swicht nu voor u vuyst,
Waer meed' ghy 't beckeneel uw 's vyants hebt begruyst.
Ick sweer ghy zijt een soon alleenig waert mijn daden.
Rijs Jongelingh mijn soon, die zegenrijeke bladen
Waer meed' ick ben verciert, treckt ghy die rustigh aen,
En past ghy tot uw' lof het geen ick hebb' gedaen,
| |
| |
Roemruchte ziel! ick sie des vaders wesen bloosen,
Een mannen moet, een hert, so walgend' van verpoosen,
In 't geen syn breyn besluyt, dat hem geen donderslagh
Of schrickelijck gedruys, of watter komen magh,
In 't alderminste kan vervaren of verschricken;
Hoort soon, en leert van my hoe dat ghy uw moet schicken
In 't Scepter voeren, en in 't mennen van het volck,
Vlie voor de vlugge vrees, want die is als een kolck
Die veel roemsuchtigé opslorpt, door 't schigtig draeyé,
Indien ghy wilt met vreesden trotsen Scepter swaeyen:
Baert u ontsagh; dat elck u dapperheyt ontsie,
Bespaer u vyant niet in 't leven; veel min die,
Die door haer eygen drift uw' willen tegenspreecken,
Schud af van uwen hals dit juck, wilt dit verbreecken:
Want dit (gelooft my vry) is 't alderquaetste quaet,
Wanneer een Vorst syn wil moet vleyen naer den raet:
Het ander schickt sich wel, wilt liever wreeder wesen,
Eer ghy genootsaeckt zijt een anders hant te vresen.
Dees leffen groote Vorst ontfangh ick van uw' hant,
En schick my naer uw' wil, als naer een waerdigh pant.
Doch vader, dit bestier kan my nu noch niet passen.
Swijg soon, ick sorg voor u, ghy zijt de jeugt ontwassen,
Heersch strax, ick hebb' een rijck verovert door mijn list.
Voor u; Ick wenste ghy 't al wist,
Het is een rijck voor u, Areta is verslagen,
En beyd' syn Soons geworgt, gy sult haest kronen dragen:
Ick doe dees opdracht u, soo ghy een rijck bemint,
Aenvaert het van mijn hant, nu ghy 't gewonnen vint.
Ick neem het aen met danck, en kus uw' strijtb're hande.
Ghy sult met zegetack, en stacy daer belanden,
En soo uw' dapperheyt by mijne deugden haelt,
Soo hebb' ick al mijn sorgh recht met dit loon betaelt.
Langh leef de groote Koningh.
De goden ruymen hem een herberg in haer woningh.
Lang leef de jonge Vorst, en nieu gekoren Heer.
| |
| |
Het Damasceensche rijck, een parel voor syn eer.
Jupijn gezegen hem met syn gewenste straelen.
Gelieft syn Majesteyt dat ick iets magh verhaelen?
Van daegh quam ick hier op het Hof
By moeder, die van u versoeckt soo veel verlof,
Dat ghy van uw genaed haer gunstig wout verseeckeren.
Sy schonck my tot de kim vol opgevulde beeckeren,
En dronck my toe haer hart, en viel voor my te voet,
En boogh my dat ick haer haer fout vergeven moet,
't Is Koninghlijck belooven,
En houden 't geen men seght, en dit sy aen geen dooven
Geluystert groote Vorst; Indien dat ghy aen my
Opoffert sulck een Kroon, en trotle heerschappy,
Daer door ick elck den duym kan op de gorgel setten:
Dat gy mijn woort oock hoort. 't Sijn toomelose wetten
Meynt sy, wanneer een Vorst door toorn ontsteecken, is
Belooft heeft met syn mont, en met geen eedt bekrachtight,
Sy oordeelt dat een Vorst door eygen toorn bemachtight,
Met reeden breecken kan het geen hem is ontslipt.
Sy heeft my tot dit eynt, voor allen uytgekipt,
Op dat ick soud' u gunst verwerven door mijn smeecken:
Want die die aen een Vorst kent geenderley gebreecken,
Maer prickelt hem steets aen, en laet hem eygen recht,
Dien dient een vaster woort, en segel toegeseght,
Waer op hy rustigh kan op beyd' syn ooren slapen.
Dorst ick mijn achtbaer heyt om harent wil vergapen,
Dat ick haer uyt het slijck verheven hebb', sal sy
Niet steunen op mijn woort? Ick sweer, indien dat ghy
Haer voorspraeck nu niet waert, het soud haer dier staen, rouwen,
Dat sweer ick sal het die die niet mijn gunst betrouwen.
't Is waer ick breeck mijn woort, maer doe dit vyanden,
Van wier getrouwigheyt ick niet versekert ben:
Soo sy gehoorsaem is, en voor mijn juck wil buygen,
'k Sal mijn getrouwigheyt seer graeg aen haer betuygen.
| |
| |
Ick kus syn Majesteyt met gunst dees rechterhant.
En ick omhels u soon mijn lief en waerdigh pant.
Elise. Lycoris. Appollonius. Pygmalion. Dardan. Archistratus.
Doch wie verschijnt alhier.
Ick bent, ick kniel onwaerdigh
Voor mijn verkooren Heer.
Rijs schoone, ick ben vaerdigh
Te hooren 't geen ghy wilt.
En stut sich selfs niet vast op dingen die het doet.
Want 't swacke lijf is oock misgrepen onderworpen,
Gelijck een trotse voogt van steden en van dorpen,
Die alles in sijn plicht naeukeurlijck siften wil,
Sich selven dickwils eer inwickelt in geschil,
Want hy syn onderdaen, in al niet kan genoegen,
En alles naer haer lust beeffenen, en voegen,
Jae keurt som wijlen quaet in d'yver tot het goet,
Soo dunckt my is 't met my: in 't pit van mijn gemoet,
Daer leyt een yver t'huys om 't elck van pas te maken:
Maer laas om niet, want ick met sorgen en met braken,
Niet meer gewonnen hebb', als u mijn waerden Heer
Tot woeden toorn getergt te hebben; Jae veel meer
Mijn selven schuldiger in mijn misdrijf te keuren
Als oyt voor heen: 'k bekent, ghy liet my laest gebeuren
De gulden straelen lief, van uw' straelflickerend oogh,
En 't scheen mijn elend u tot deerenis bewoogh:
Maer 'k wenste wel, ô lief! van uw' gewisser teecken,
Daer ick mijn vyants spot gewisser op kon breecken:
Elck schelt u voor tyran, dat ghy uw' Koninghs woort
Te niet doet naer uw' lust, en sinlijckheyt, vermoort
Wie 't u behaegt: doch ick verschop dit als een loogen,
En oordeel dathet graeuw' sich dapper heeft bedroogen,
Want ghy rechtvaerdigh straft. 't Is waer dat ick een straf
Verdien, veel swaerder, als u hant aen ymant gaf,
Doch niet te min kom ik slegs steunend' op 't betrouwen
Van uw' goetaerdigheyt, als nederige Vrouwen.
| |
| |
Bezegel my uw' gunst, soo sal ick arme......
't Is langh genoegh mijn oor gebeuckt met u geklagh.
Ghy wint mijn strenge ziel, 'k wil u genadigh wesen,
En leeren door dit doen aen andere my vresen:
Ick sweer by godt Jupijn, en by mijn gulden staf
Dat ick u veylighlijck mijn woort en eeden gaf:
En twijfelt ghy aen my, weerwichtigh in uw' sinnen,
Begeer vry 't geen ghy wilt, tot teecken van mijn minne,
Al waer 't de helft van 't rijck, tot proeve van mijn trouw
't Is my een grooten last, de bulderende buyen
Van 't graeuw veelhoofdigh dier, ten besten uyt te duyen,
Als 't my na 't leven haeckt. 't heeft vaeck mijn sin gewet
Tot wanhoop, maer nu is mijn steun op uw' geset,
Ghy sult my zijn een suyl die my sult onderschagen,
En met uw' oudt ontsag mijn achtbaerheyt weer dragen,
Dat geeft hem klem als ghy all' argewaen ontwijckt.
Doch moeder daer is een....
Ach! ach! mijn hert beswijckt.
Een Ridder die steets snackt naer staetsucht, en vaeck lastert
Den Koningh, en syn roem met vuyle reen verbastert,
Sijn doen mishaegt my seer, die soo gemeensaem is
Met u, soo dat hy schijnt een heel geheymenis
Te queecken, ô dees saeck die wandelt op veel voeten,
Ick oordeel dat wy hem dees lust betoomen moeten,
Een kittelige saeck verduurt geen lijdtsaemheyt.
Wie isser soo verruckt door knibbelige nijt,
Dat hy sich niet meer wil door woorden laten binden?
Het is Archipp' die fiel, die sich dorst onderwinden
Te kreucken met gewelt u kruyn en heerschappy:
Met smaeckelijcke reen, versoeckt hy dat aen my,
Dat ick het hollend' grauw' mee soet en reen soud vieren,
Om soo syn groot gewelt met meerder list te stieren:
Ick sloegh het af, en sprack, de weerstuyt van dit scherp
Sal u verstaelde borst, noch als haer onderwerp
| |
| |
Doorschieten: want ghy kont den naesleep niet beseffen,
Wie anderen belaeght, sal 't ongeluck eerst treffen;
Doch hy bleef stijt, verschopt mijn vredelieventheyt:
En ick gaf hem noch laest dit uyterste bescheyt,
Dat ick aen uw' mijn Vorst 't geheym soud' openbaren:
Want ick veel liever wil uw' achtbaerheyt bewaren,
En voegen my nae dien die mijn behoeder is,
Als wisselen mijn ramp, met meerder ramp.
Gy boeyt my door uw' reen; wel! durft dien schijndeugt dencken,
So met een vossen vel mijn Koninghrijck te krencken?
Is dit mijn trouwe deugt vergolden? By mijn hooft
Ick sweer, dat desen dagh dien guyt sal zijn berooft
Van leven, eer en ampt: Ick sweer dat vuyr en vlammen
Sijn dootbus sullen zijn,
Wilt u maer vry vergrammen,
Ick keur syn ondergangh soo noodigh als het licht,
Een dickbeschorste boom seer vaeck voor stormé swicht;
En rotsen laeten sich door watergolven meucken:
Maer hy verhart van hooft, verschopte al mijn beucken
Van lieffelijcke reen, waer meed ick hem dit stuck
Ontriet, om dat ick sagh den aenstoot van 't geluck
Die sich niet in 't gewicht kan houwen,
Die hoeft op 't los geluck geen ancker te betrouwen;
Hy moet van daeg van kant. had ick dien booswicht hier,
Ik sweer hem dat mijn swaert, waer meed' ik 't al bestier,
Dat soud soo dadelijck aen 't guld gevest toe baden
In dat vervloeckte rif: wat duyvel dorst hem raden,
Dat hy syn eygen Heer dorst lagen leggen? die
Hem van den draf nam, en verhoogde, doch ick sie
Sulck een ellendigh eynt voor hem te zijn gebooren,
Dat hy die uur vervloeck, doe ick hem had verkooren.
En uw mijn waerde vrouw vergun ick 't geen ghy wilt.
Ick acht dit mijn geluck dat ghy uw tooren stilt,
En met mijn waerdigh kroost van avont sult versellen
Uw vrouw op haer bancquet, het geen sy voor sal stellen,
Hoewel niet prachtigh, of met grootsheyt opgedist,
| |
| |
Dit doch betoonen sal, dat ick noyt heb gemist,
Om mijn getrouwigheyt met schakeloose banden
Te klincken, vaster aen: de wit albaste wanden
Met Tyrisch purper, root beverft, getuygen zijn
Dat ick onnosel ben, gelijck ick voor u schijn:
Wie dat oyt suyver is in leven, of in daden,
En heeft geen list van doen, of oorelogs gewaden
Van Mooren of Barbaar, noch geen vergifte pijl,
Noch koocker, om syn selfs te schermen. Dits de stijl
Daer elck verdruckte ziel syn selven meed' kan schragen,
Dat hy sich self niet schreum om 't ongeval te dragen.
Wy geven onse stem aen uwen eysch Mevrouw.
En hier ben ick uw' soon, selfs in den doot getrouw.
Ick danck u waerde, en uw soon: 'k versoeck de goden,
En mijn huysgoden, die ick op dees vreught wil noden,
My met haer goede gunst doch te versellen. Soon
Gae met uw' moeder heen, verwaerdigh mijn geboon,
En speen u van de wraeck die ick dien schelm sal meten.
Ik sal mijn plicht voorwaer niet reuckeloos vergeten.
Daer kom al wat daer wil, nu ick verwinnaer ben,
En niemant boven op der aerden meer en ken.
Ha! gunstige fortuyn, die my met uwe blicken
Steets toeknikt dat ik elk doe schandelijck verschricken.
Ghy Ridders schep nu moet, ick blijf u Koningh noch,
Al borste op uw uyt al 't Zee en Lant gedroch.
En wy uw slaven die ons hals gewilligh vleyen
Selfs voor de nadruck van uw woorden en voogdyen.
Wy dienen groote Vorst uw en uw Koningen.
Soo pas ick op uw plicht, en sie wien dat ick min.
Rey van Tyriers.
Zangh.
JUycht van blijtschap Tyrus vesten
Want nu sal ten langen lesten
Weet sijn vryheyt gaen ontmoeten,
En sijn druck met vreught versoeten,
Die tot noch geweest is stom,
Opent vry met vreught uw' pootten
Want nu is des vreughts geboorten,
En den inganck van ons rijck:
Want Damascus is in 't slijck
Ingewickelt en vertreden,
Door die, die haer schimpen leden.
| |
| |
Tegen-zangh.
Kittelt u tot lachens toe,
Wam ick weet noch niet, vast hoe
Wy 't geluck verduwen konnen,
Ons Aertsvyant is verwonnen
En gesneuvelt door de Vorst
Die wraeckgietigh naer haet dorst.
Ach! war is het soete vreugde?
Als het ons gedachten heugde
Van die droeven oorlogs sleep,
War hy al verslond en greep.
't Is ten pest der onderdanen
Als de krijg treckt op de banen.
Toe-zangh.
Matigh wat met tegenspoet
Dit uw' uytgelaten singen
Het en zijn geen nieuwe dingen,
Dit vermaeck verdraeyt in roet,
Wil vertrouwen op syn staten,
Dan is 't ongeluck nae by.
Wijse lieden gaen in 't midden,
Snacken, om de goon te bidden,
Dat haer soerigheyt doch sy,
Met een weyoigh leets gesouten,
Soo beneemtmen het verstouren.
|
|
Auteursrechtvrij