Volledige werken van den ouden heer Smits. Deel 5

Eene fantaisie aan het Loosduinsche Badhuis.

- Dáár is niets te zien. - Een huisje dat kan ik u, zander overdrijving, verzekeren, - zoo groot, neen, zoo klein, als de kleinste boerenwoning, met een kamertje met vier witte muren, een spiegeltje, dat u een even scheef gezicht geeft als de kiespijn, een oude, versletene, canapé, die een uitdragerswinkel Volstrekt niet tot eer zou strekken; - eene naakte vierhoekige, vierpootige, onhebbelijke tafel, die de weinige ruimte in het vertrek onbehaaglijk vermindert; - twee vensters, die van voren op de duinen uitkijken, welke zich op tien schreden van het huis verheffen en het gezicht belemmeren, en één venster op zijde, dat op dezelfde wijze geblokkeerd is. Maar uit dat venster ziet men bovendien nog een skeletachtig koepeltje te midden der barre duinen, zorgvuldig met rieten matten behangen naar den zeekant, - en door eene loopplank verbonden met het nauwelijks doorwaadbare zandpad bij het huis. Daarboven drijft zachtjes de loodkleurige lucht, en het helm en de magere grashalmen buigen eventjes, en golven en fluisteren elkaar toe,

[p. 209]

en hier en daar zweeft eene spookachtige meeuw met onbeweeglijke vleugels, in wijde kringen rond, of schiet, als een pijl, door de dampige lucht, terwijl men achter de duinen het bedrukte zuchten en steunen der zee hoort, eenzaam klagende over hare verlatenheid.

Ik ga de deur uit in de drukkende, zoele lucht, - en wil in het koepeltje zitten; maar loop van daar weg, omdat ik me voorkom als een raaf in eene groote kooi, en ik slenter verder, kijkende, nu eens rechts naar de chineesche schimmen der visscherspinken te Scheveningen, in het dampige verschiet, - of recht uit in zee waar niets te zien is, - of links naar den steenen dam, of hoofd, door de kleine daar neergezet als grenspaal voor de groote zee, die spelende aan de steenen knabbelt, en slangachtig er voorbij glijdt, en zich terugtrekt, alsof zij bezig ware met alles te onderzoeken, eer zij haar woesten aanval daarop doet.

Achter het ‘badhuis’ staat ééne verlatene, antediluviaansche badkoets, met een schoorsteen; en ik houd het er voor dat die beloond wordt door een gedeelte der familie, aan wie ze toebehoort, en daar is ook een loods, met geslotene deuren, waarachter de geheimzinnige reddingboot schuilt, - en daarvóór ligt een stapel wrakhout, waarvan elke splinter een roman zou kunnen opleveren, en die me voorkomt als de afgeknaagde beenderen van de prooi door die schoone Syrene, de zee, verslonden.

Wat is er anders aan het badhuis te Loosduinen te zien? Niets. En nadat ik me daarvan overtuigd heb, begin ik me meer of minder te vervelen en steek een sigaar op en zet me in de duinen op het zand neder, en kijk rond naar het niets dat te zien is.

Een bijna loodkleurige hemel, de wolken zachtjes, heel zachtjes uit het westen over mij heen drijvende, hier en daar ‘in grijze, wolachtige massa's, zich langzaam uitrekkende, inkrimpende, oprollende, over elkaar schuivende, stil en tooverachtig, als een droom.’ Dan, daar beneden de gladde, schoone, effene, oneindige zee, in de verte met de lucht ineensmeltend, - met een zilten traan en een zilveren glimlach te gelijk en een half gesmoorden zucht tegen het strand golvend. - En eentonig drijven de wolken en eentonig ruischt de zee, - en er is niets, niets te zien, zoover het oog reikt; want de opkomende dampen sluieren de pinken te Scheveningen, en geen zeil, geen vaartuig, geen mensch is heinde of ver zichtbaar; - niets dan de drijvende wolken en zuchtende zee. Het is om er slaperig van te worden, en ten einde niet in te sluimeren bij het eentonige gezicht, spalk ik de oogen zoo wijd mogelijk open, en spits de ooren - en wie het me verteld heeft, weet ik op dit oogenblik nog niet; maar ik vernam toen de volgende zeer geloofwaardige geschiedenis, - namelijk de sentimenteele geschiedenis van de Zee en den Wind.

Zij lag uitgestrekt op hare rustbank van gouden zand en bonte schelpen; en droomend staarde het diepe blauwe oog omhoog en

[p. 210]

weerkaatste maagdelijk den blauwen hemel daarboven; hare golvende lokken waren met zeewier bevallig bekransd, en koralen versierden den zoom van haar vloeiend gewaad.

Daar zweefde de Wind dartelend speelziek door het luchtruim; zijne fladderende lokken waren geurig van de specerijen van het verre zuiden, en zijne stem liefelijk en zacht toen hij zich over haar heen boog en vleiend fluisterend haar in 't oog zag.

Daar golfde haar boezem van liefdelijk verlangen, - en zijn blik drong door, tot in haar hart, en zag in de diepte de parelen schemeren en de verborgene schatten glinsteren, - en als haar zucht op den zijnen antwoordde, vlijde hij zich, door bevenden angst en geluk overwonnen, zwijgend naast haar neder - en zucht antwoordde op zucht, tot de schemering nederdaalde en hij haar een kus op het maagdelijke voorhoofd drukte en dronken van geluk verder ijlde. Dansende over de velden, den lof der schoone Zee zingende, ritselende onder de boomen. die met de groene armen wuifden en, om hem te vleien, als de Zee ruischten, - zijn minnelied lachend in de kelken der bloemen neuriënde, en den nachtegaal bevelende om ook van de liefde te zingen. Over de heidevlakte heen zwevende, die golfde als de boezem der Zee; hoog in de bergen vliegende, die van zijn minnelied weergalmden; - opschietende tusschen de wolken en ze uiteenrijtende, om uit de verte de sluimerende geliefde te zien, en schaamterood zich verbergende in het sombere dal, waar de heete tranen vielen en den aardbodem vruchtbaar maakten.

En de schoone Zee lag eenzaam te zuchten en keek beschaamd naar de maan en sterren en droomde van hem als hij de wolken uiteenreet, en hoorde steeds zijne liefelijk fluisterende stem in de verte, en sluimerde in en rusite zacht, in golvende droomen gewiegd, tot den morgen. En de verbleekende sterren zagen het spel toe, en knipoogden veelbeteekenend, - en de ernstige maan zeilde kalm door de wolken heen, - en sprak in zich zelve: ‘Al weer een paar verliefden!’

En met den eersten morgenstraal vloog de Wind tot haar terug, en strooide jubelend bloemen voor haar voeten en geuren in haar lokken; zij sierde zich echter met zilveren golfjes en haar oogen schitterden vreugdevol van de gouden stralen der morgenzon, en Zee en Wind stroomden naast elkaar en met elkaar voort, lachende, jubelende en zingende, en onbewolkt schitterende tot zij weder het strand bereikten en hij weder van haar scheiden moest. - Maar zij wist dat hij wederkomen zou, toen hij, als de gloeiende avondzon onderging, een brandenden kus op haar lippen drukte en verder joeg. Wat zou hij doen, om te toonen dat hij haar waardig was? Hoe zou hij, de jeugdige held, haar zijne kracht bewijzen? Hij verhief zich in woeste drift en rukte zware boomstammen uit met de wortels en slingerde ze in de rivieren, en beval ze naar de Zee te voeren, - naar zijne geliefde. En hij rukte zware rots-

[p. 211]

blokken van de toppen der klippen en wierp ze donderend naar beneden voor haar voeten, en hoog in de draaiende lucht smeet hij de takken der boomen en de overblijfselen der menschelijke woningen, die hij vernield had, en zij ving ze op in de verlangende armen en drukte ze aan het hart, als de zegeteekens van haar jongen held, - en ook zij zal hem toonen wat zij vermag.

Hij keert terug, nog zegedronken, en vliegt in hare armen en zij sust hem tot rust en fluistert hem in 't oor en stroomt, stil maar geweldig, hem met zich sleepende, langs de afbrokkelende kust, die zij verslindt, en zij toont hem haar draaikolken, waarin zij de lichtzinnige menschen vangt, en de verborgene klippen, waarop het onwetende schip verbrijzeld wordt, - en zij laat hem hare ondermijningen zien, die dorp en stad verzwelgen, - en Wind en Zee zweren elkaar eeuwige trouw en zijn verloofden.

't Is nacht, en Zee en Wind zwijgen. Beiden bereiden zich vóór. 't Is hun huwelijksfeest. De zware wolken sluieren den hemel, - de maan is verdwenen; - de sterren verbergen zich, stilte en duisternis heerschen overal.

Daar rommelt het dof en nauwelijks hoorbaar in de verte. Het wolkengeschut dondert den bruidegom zijn welkomstgroet tegemoet, en de ontroerde Zee zucht diep.

Daar flikkert een lichtstraal in de verte; dat zijn al de fakkels van den feesttocht, - en de ontroerde Zee zucht diep.

En al weer rammelt en ratelt het van dichterbij en de jubelende stem van den naderenden Bruidegom wordt in den storm gehoord, - en de angstige aarde siddert en de bliksemstralen en de donderslagen houden niet meer op en het brult en raast, nader en nader, en harder en harder en woester en luider, - tot de wolken in tranen losbarsten over de arme aarde, die vreest dat Zee en Wind ten eeuwigen dage tegen haar vereenigd zijn.

Daar wordt woest gevierd aan het bruiloftsmaal; de Wind jaagt het schip der Zee in de armen en verscheurt het tuig en vernielt het want, en de Zee verbrijzelt den romp op haar klippen, en de Wind spot met den angstkreet van den verloren zeeman, tot zijne Echtgenoote de Zee hem gesmoord heeft. En jubelend zingen de pas vereenigden hun zegelied; zij stormt hem tegen, - met hemelhooge golven; hij vliegt haar te gemoet en schudt woest het schuim uit haar lokken en samen verheffen zij de geweldige stem en bruischend en ruischend en huilend en sissend jagen zij samen voort, trotsch op de vereenigde kracht, jubelende over de vereenigd aangerichte verwoestingen....

En Zee en Wind zijn sedert dien tijd man en vrouw geweest en - nu dat zij eenmaal gehuwd zijn, - is het natuurlijk, even als in alle romans, - maar volstrekt niet als in de werkelijkheid, - met de poëzij gedaan.

De Wind vindt de Zee tusschenbeide eentonig en vervelend en trekt zijne zeven-mijlen-laarzen aan, evenals een mensch, en gaat

[p. 212]

ver van de verlatene echtgenoote over land jagen. Zij ligt stil te zuchten in zijne afwezigheid en ontvangt hem, als hij bij haar terugkeert, met een somber gelaat, en knijpt de oogen dicht en wil hem niet zien, en hij vindt haar wel eens kil en koud, en zij is slaperig en lui en wil niet opstaan om hem te ontvangen; maar gromt en steunt en verzoekt hem haar in rust te laten, en keert zich eventjes in haar bed om en wil weder inslapen en niet naar zijn vervelende jachtavonturen luisteren. Dan geeft dat twist. Hij gaat, ruw als een man, tot feitelijkheden over en zweept haar op, - en zij schuimt en tiert en neemt de zweepjes op en wil ze tegen de kust verbrijzelen; - maar hij rukt ze haar uit de hand en voert ze veilig weg, van de dreigende klippen, - en zij moet de onmachtige woede koelen op de onwrikbare rotsen. - En dan jaagt de Wind zich zelven eene koorts van kwaadaardigheid op het lijf en verbeeldt zich in de diepte der Zee niet meer slechts parelen en schatten te zien maar ook allerlei leelijke monsters, - en haar zilte tranen vervolgen hem ver nog de kust op, als hij nijdig fluitende de vlucht neemt.

Soms echter is het voor beide echtgenooten schoon weder, en hand in hand praten zij en lachen zij samen als vanouds onder den helderen hemel, en spelende voeren zij den wantrouwenden mensch op het schuitje naar de gewenschte haven, - en zij opent de milde hand en verrijkt hem met hare gaven en werpt hem glimlachende een deel der vroeger verzwolgen schatten voor de voeten en behandelt hem als een aangenomen kind, en duldt dat hij hier en daar een lapje gronds op haar gebied verovert. - Maar, Wind en Zee vereenigd; zijn niet te vertrouwen - en de man (zeker boos dat ik zijne vrouw gelasterd heb) geeft me op eens een klap om de ooren dat mijn hoed ver weg vliegt over de duinen, en als ik hem eindelijk weergekregen heb, hoor ik de stem niet meer, die me dit alles verteld heeft, en moet in de duisternis naar de stad wandelen, uitgelachen door de sissende Zee en steeds vervolgd door den nijdig fluitenden Wind.