De Middelnederlandsche Tauler-handschriften

Regelnummers proza verbergen

[p. 297]

aant.aant.[Hs. G. 1.]

1XIV.

2Opten anderen sondach vanden aduent tauwelers⁺ 3sermoen

4DIe ghenade des hemelschen vaders si met ons allen Amen

5Men heeft heden in desen sondaghe ghelesen dat ewangelium 6dat Sinte lucas bescrijft in sijnen xxisten capittel ‖ Ende het is⁺ 7een artikel ons gheloefs: te weten die toecoemst des ionxsten 8daechs. als god ten oerdel sal comen: Ende enen iegheliken sal 9oerdelen na sijnen verdienten Sinte iheronmius seet dat xv teekenen 10sellen gheschien voer den ionxsten dage Nv seet dit ewangelium 11Erant signa in sole et luna et stellis et in terris etc. Het selen sijn 12teekenen inder sonnen ende inder manen ende inden sterren ende 13inder eerden bedruckinge der menschen Die sonne sal verliesen 14haren schijn: dat is vander godliker moghentheit Ende die mane 15sal worden als een bloet Ende dat eertrijck sal beuen: ende die 16sterren sellen vallen vanden hemel

17Nv dese xv teekenen die gheschien voer den ionxsten dage: 18die wil ic vertellen ende deilense dan in drien. Dese xv teekenen. 19die gheschien oec geestelijc in enen volcomenen mensche: viůe 20inden wtwendighen mensche: viue inden inwendighen mensche: 21ende viue inden ouersten godliken mensche Sal die mensche nv 22inder tijt wesen na sijnen rechten adele: soe moet die wtwendighe 23mensche ende die inwendighe mensche: ende die ouerste godlike 24mensche vergaderen op enen poent Alsoe dat die mensche ledich 25moet staen inwendelijc ende wtwendelijc Het selen dan gheschien 26xv teekenen voer den ionxsten daghe

27Dat een teiken ‖ dat daer gheschien sal dat sal gheschien inder⁺ 28zee. Daer sal heffen een ghedranck. ende si sal haer setten xl 29cubitus bouen alle berghen: dat sal gheschien totten iersten dach 30Des anderen daechs sal dat weder neder sincken onder die eerde. 31alsoe datmens nyet en sal moghen sien

32Des derden daechs soe sellen hem verheffen die dieren der zee:

+ 1a.

+ 1b.

+ 2a.

[p. 298]

1aant.die walvisschen ende dat wonder der zee. ende geuen wt een gheluyt 2tot inden hemel. ende dat en sal nyemant verstaen dan god alleen 3Des vierden daechs soe sal die zee bernen alsoe dat daer niet 4in en sal bliuen

5Des vijfsten daech soe sal dat loef ende gras bloet dauwen 6Des sesten daechs. soe sal alle ghesticht vallen Des seuenden 7daechs soe sellen die steenen schoren ende hem slaen teghen een

8Des achsten daechs so sal wesen eertbeuinge

9Des negenden daechs. soe sellen alle berghen ende houelen 10worden gheslecht

11Des .x. daechs so sal worden een ghedrange: ende verderuinghe 12ende verdoringhe onder den volc

13Opten xj dach soe sellen op staen alle doden wten graue. ende 14alle ghebeenten selen comen bouen der eerden

15Opten xij. dach soe sellen vallen die sterren vanden hemel

16Opten xiij dach soe salt al steruen dat in eertrijck leuet

17Opten xiiij dach soe sal bornen hemel ende eerde

18⁺ Des xv ‖ daech sal weder worden een nyewe hemel ende eerde 19Ende nochtant soe salt sijn die selue hemel ende eerde: mer daer

20sal gheschien een verclaringhe: alsoe dat alle grofheit daer af 21sal worden ghenomen

22Nv willen wi segghen hoe dat dese xv teekenen gheestelijc 23gheschien inden mensche

24Dat ierste teeken dat daer inden mensche gheschiet: dat is dat 25gedranghe: dat is dat die mensche bekent dat hi sijnen heer sijnen 26god vertoernt heuet. ende dat hi hem van gode ghesceiden heeft 27Als dit die mensche dan bekent. soe heft daer rouwe ende wee 28inden mensche: alsoe dat daer wort een carmen ende weenen 29Ende dit heiten sommighe menschen grofheit: ende het werct 30doch te mael seer. ende het is te louen Dit coemt van aendachte 31ende van begheerte: wanneer des menschen herte verwermt wort 32oft verwermt is van godliker mynnen: als hi dan screit so wort 33daer een vercuelen Kijnder weet daer om en straft dat nyet: 34want het is dat ierste teeken inden mensche Dat ander teeken 35dat daer gheschiet inden mensche: dat is dat hi bekent sijn ghebreken. 36ende heeft daer wroegen af in sijn consciencie: ende sinct 37hem te gronde in oetmoedicheiden: ende dat hi sijnen heer god 38vertoernt heeft dat bekent hi Kijnder weet dat voerwaer dat 39⁺ dicwile eens menschen ‖ beste is: dat hi gheuallen heeft in ghebreken: 40want hi wort daer mede veroetmoedicht Nyet also dat

+ 2b.

+ 3a.

[p. 299]

1aant.gij yet verstaet dat ic orlof gheue tot sonden: mer daer god gestaet 2daer eest dicwijl des menschen beste: Want den mensche wort 3hier vreemt oerdel verboden. also dat hi niemanden oerdelen en 4derre dan hem seluen: segghende in hem seluen Ic en ken niemande 5ghebreckeliker dan my seluen: wat weet ic van enen anderen 6Och kijnder hoe mach ons soe seer onrecht geschien: dat wi soe 7lichtelijc onsen euenen mensche oerdelen Dit is dat ander teeken 8dat inden mensche gheschiet: dat is dat hi neder ghedruct wort 9in hem seluen in oetmoedicheiden

10Dat derde teiken dat daer gheschiet inden mensche: dat is dat 11sijn begeerte op gaet inden hemel: ende dat hi heuet rouwe ende 12wee ende gaet dicwile te biechten. ende biecht sijn sonden ende 13sijnen verloren tijt

14Mer nv sijn sommighe menschen daer op ghekeert: dat si comen 15met behendigher biechten. ende pijnen haer dinghen suuerlijc 16voert te brengen Het is meer te louen: ende het verwect meer 17totter doecht. datmen opelijc ende ongheueynsdelijc die sunden 18biechte: also alse god den mensche gheuet te bekennen

19Dat vierde teeken dat gesciet ‖ inden menschen: dat is dat vier⁺ 20der godliker mynnen: dat verbernt ende verdwijnt alle grofheit 21inden mensche daer hi hem aen versuymt heeft Dat vijfte teeken 22dat daer gheschiet inden mensche: dat is dat daer verduwet wort 23alle natuerlike beweeginghe ende neyginghe inden mensche: ende 24hi wort gheset in sijnen adel Dese v teekenen gheschien inden 25wtwendighen mensche

26Dat seste teeken dat daer gheschiet inden mensche: dat is dat 27alle insettinghe van buyten: ende alle inghenomen beelden: ende 28alle bewiselike heilicheit van buyten moet al neder vallich worden 29Sal die mensche leeren inwoenen in god van bynnen: soe moet 30hem alle wtwendighe aenghenomenheit benomen worden

31Dat seuende teeken dat daer gheschiet inden mensche. dat is: 32dat alle besittinghe: alle eyghentscap ende goetdunckelijcheit 33moet te nyet worden inden mensche Alsoe aristotiles seit Sal mijn 34oghe seet hi enighe verwe ontfaen oft begripen soe moetse sonder 35alle verwe wesen. Sal die mensche enighe godlike waerheit ghewaer 36worden: soe moeten hem alle sijn welbehaghenen ontuallen

37Dat achste teeken dat daer gheschiet inden mensche dat is: 38dat inden mensche geschiet een beanx- ‖ tinghe ende een beuinghe:⁺ 39ende dat coemt van ouerdruyste der godliker heimelijcheit: die en 40can die natuer nyet bedwinghen: gelijckerwijs dat een carstanie

+ 3b.

+ 4a.

[p. 300]

1aant.op borst van ouer sterker heitten des viers Sweghe dese mensche 2in desen ouerdruyst met sinte pauwels: men souden loeuen met 3sinte pauwels

4Dat ix ste teeken dat daer inden mensche gheschiet. dat is: 5daer wort alsulcke eendrachticheit met gode ende den mensche: 6dat hem die mensche altemael richt na den wille gods: ende oec 7soe richt hem god nades menschen wille Ghelikerwijs alst oft een 8vrient quame voer eens vrients dore: ende hi seide hem dat hi 9nv niet muetich en ware: ende hieten weder wech gaen: ende 10nochtan so bleue hi sijn vrient Also gheschiet tusschen god ende 11den mensche: want soe wat dat god wilt dat wil dese mensche: 12ende wat die mensche wil dat wil god

13Dat .x. teeken dat daer gheschiet inden mensche: dat is vanden 14ouerwonderliken ende onbegripeliken godliken beelde: ende vreemden 15wonderen. die god den mensche openbaert: dat den mensche 16also doervaert ende verveert: recht als oft een arm mensche quame 17voer den paus oft voer enen groten heer: die hem sijn heymelijcheit 18⁺ woude seggen: van rechter ‖ natueren soe soude die mensche seer 19ververt ende verscrict worden Also ghesciet tusschen god ende 20desen mensche Dan soe wort daer alsulken verworden ende ontworden 21dat hi van hem seluen niet en weet Als der mynliker 22hester ghesciede. doen sy quam voer den coninck assuerum: ende 23si sach sijn heerlijcheit: soe quam si wt haer seluen. also dat si 24van haer seluen niet en wiste Doen moestese die coninc onderstaen. 25want si was haers selfs ongeweldich van sijnre teghenwoerdicheit 26Alsoe moet desen menschen van gode gheschien sonder middel: 27anders soe soude die natuer verderft worden: want si en mocht 28nyet gedragen die rijcheit die de geest beuijnt tusschen gode ende 29den mensche Ende dese v teekenen gheschien inden inwendighen 30mensche Dat xiste teeken dat daer gheschiet inden mensche. 31dat is: dat dese menschen niet en rueken noch en passen op verworpentheit 32oft versmaetheit Dese menschen sijn ongheacht ende 33onbekent: ende het sijn luttel menschen die mynne oft vermogen 34daer toe hebben. oft iet van hem houden Ende si houden hem 35selue oec voer niet Mer inden lesten oerdel soe selen si bekent 36worden voer alle menschen: daer sellen si oerdel geuen ouer ander 37⁺ ‖ menschen. ende nyemant en salse dan veroerdelen Dat xij ste 38teeken dat daer ghesciet inden mensche. dat is: dat dese mensche 39alle dies beroeft wort dat hem god ye ghegaf: als inwendige rijcheit. 40ende alle godlike beuyndinghe of beuoelinghe: ende alle dies dat

+ 4b.

+ 5a.

[p. 301]

1aant.hi van gode ye verstont Ende hi staet arm elleyndich ende bloet. 2ende beroeft alles troests Desen mensche ghesciet recht als sinte 3pauwels gheschiede doen hi weder quam: na dat hi getrocken 4hadde gheweest inden derden hemel: doen en bekende hi nyemande 5dan onsen here Jhesum cristum ende dien ghecruyst Alle die 6rijcheiden die hi doer varen hadde: dier waert hi beroeft: ende hi 7en hadde niet meer na dier tijt dat hi weder quam: dan hem god 8leenen ende borgen woude Als god woude soe dichte ende screef 9hi sijn epistolen: ende alst got nyet en woude soe stont hijs ledich 10Also ghesciet desen menschen: als hem god sijn heymelijcheit 11openbaert soe eest alsoe: ende als des niet en gheschiet soe eest 12oec alsoe: si en hebben noch lief noch leet Dat xiij ste teeken dat 13daer ghesciet inden mensche: dat is een steruen eenre sonderlingher 14wonderliker doot Alle wee ende pijn af. sonder dit steruen Het 15waer een saechte doot te steruen metten sweerde. voer ‖ desen⁺ 16noot Ende dese pijn en consten alle herten niet ghedencken: dan 17alleene die ghene die dat onderuonden heeft Want die natuere 18wort hier also verderft. datse nummermeer ghesonden dach en 19heeft: noch en mach ghecrigen Mer daer en leet niet aen: want 20den vrede ende die vroude ende dat ghewyn dat dese menschen 21van bynnen hebben: dat mach dat al van bynnen wel dragen dat 22god op hem laet vallen

23Dat xiiij ste teeken dat daer ghesciet inden mensche. dat is: 24dat in hem verbrant wort alle grofheit: alle anderheit: ende alle 25dat vremde is Ghelijckerwijs dat die fenyx verbrant inden vier: 26ende van dien asschen wort daer een nuwe fenix Also wort hier 27een nuwe godlike mensche. ende nochtant eest die selue mensche

28Dat xv ste teeken dat daer ghesciet inden mensche: dat is als 29geseet is: dat daer wort een nuwe mensche: ende nochtant eest 30die selue mensche Dese drierhande menschen: als die wtwendige: 31die inwendige. ende die ouerste godlike mensche: si ouerdraghen 32hier al op een pont Dese menschen sijn alsoe ghelaten inder wil 33gods: alsoe dat god in hem woent: als in een conincrijck Ende 34sy sijn also willeloes. ende alsoe ledich haers selfs: als si waren doen 35si niet en waren Nv wil ic dese reden laten varen Het sellen ‖ sijn⁺ 36teekenen inder sonnen ende inder manen: ende inden sterren Dat 37wi dese waerheit al in ons beuijnde moeten. des help ons god 38Amen

+ 5b

+ 6a.