De Middelnederlandsche Tauler-handschriften

Regelnummers proza verbergen

[p. 245]

aant.aant.[Hs. G. 2., Hs. Br. 3]

1V. 81.

^+ vander gheisteliker	Up den xx^sten sondach^+
brulocht.	ende vander heligher
	maghet Sente cordula
5 Ecce prandeum meum paraui	5 Sermoen
MEn begheet huden den dach	ECce prandium meum paraui
der feesten van hoe dat een	etc.
brulocht ghemaect was van eens
conincs sone. ende daer af sprac
10 dat ewaengelium. Ende oec soe
es als op desen tijt die feeste
vander edelre ioncfrouwen sinte
cordelen Dit lieue ionfrouken	Die edele maghet sente cordula
was op haer zeluen ghewijst ende	die was tot haer seluen
15 in haer eighene crancheit ghelaten.	15 ghelaten in harer eyghener crancheit
Ende doen dit alsus was	ende doe ghinc si inden alre
doen ghinc sy aenden alre nedersten	nedersten graet voor alle die
graet voer al die ander	andere in menscheliker vreesen
magheden ende ioncfrouwen. ia	ende anxste ende en wilde niet
20 in mynscheliken vruchten ende
ontsiene. ende en woude niet
gheslaghen sijn. Ende het es wel	ghesleghen wesen. Ende es doch
te proeůenne dat sy ouermids	wel te prouuene dat si overmids
dat selve quam inden alre ouersten	dat selue quam inden alre ouersten
25 graet ende bouen hen allen	25 graet ende bouen hem allen
die voer haer gheslagen waren.	want alle die doot die blootsturtinghe
Want allen die dode die bloet	die clippelen ende die
^+ stort ‖ tinghe die cloppels. ende	coluen die wondden haer. ende
die coluen die wondense ende	dat viandelike aensien der booser
30 bouen al die viantlike aenschyne	lieden ‖ Dit al ghinc haer^+
der boser liede. dit ghinc

+ 50a, reg. 1.

+ 211b, reg. 16.

+ 50b.

+ 212a.

[p. 246]

aant.

1 al doer haer herte ende doer	duer haer herte ende duer
haer fantasie ende sy sterf met	haer fantezie. ende sterf met
een igheliken een sonderlike doot	eenen yegheliken een sonderlinghe
in haren ghemuede. soe dat sy	doot in haren ghemoede.
5 inden stride sterf meneghen	5 Ende street ieghen menighen
doot daer die ander mer enen	doot. daer die andere ghelijc
en storuen Maer na alle dese	eene storuen Na al desen leidse
es sy comen als een heeldinne	haer ghewillichlike onder dat
met enen koenen verweghenen	ganse ghewelt harer vyanden
10 ghemuede ende heeft [te]^1) hant	10 ende onder dat zweert des tormenterers
willichlijc haer ouer ghegheuen
ende heeft haer gheleecht onder
die ghewelt haerre viande ende
onder den strijt der doot
15 Och vriende hier moghen wy	15 Kinder kinder hier es
merken die ouerwonderlike trouwe	ons zeere te merkene die ouerwonderlike
[gods]^1) ende sine verborghenne	trauwe gods. ende
weghe hoe god den	die verborghene wech hoe god
mynsche tot hem trect ende in	den mensche tot hem trect in
20 wonderlike wisen tot den hoechsten	20 wonderliker wisen totten hoochsten
^+ dinghen brinct ende in ‖ dien	dinghen heen ende důer
doerpruefden wisen ende weghe	gheproufden wisen ende weghen.
leit. want god leit decke den	God laet dicke den mensche
mynsche in groten mordayegen	vallen in grooter moortdadigher
25 becoringhen ia in groten noet	25 becoringhen ende laet hem comen
ende ghedranghe ende in mynschelike	in grooter noot ende in ghedranghe
crancheit. gheuoelt dan	ende in menscheliker
die mynsche hem gode inden	crancheit Woude dan die mensche
weghen volghende ende	gode in dien weghe volghen
30 sijns daer in vernyet. sonder	30 ende sijns daer in waer nemen.
twyvel hy woert dusent graet	hi worde sonder alle twifel
hogher gheůoert oůermids den	twaelf dusent grade hoogher
strijt ende sijn crancheit daer hy	gheuoert overmits dien strijt
in gheprueft es. woude hy vlijt	ende crancheit. woude hi vlijt
35 ende eernst hebben alsoe dat	35 ende neerenste hebben dat
hijs waername in dien dat hy	hi dies waer name in dien dat
aensaghe ende waername der	hi aensaghe ende waer name der
godliker hulpen ende gode ghetroůde	goddeliker hulpen ende gode betrauwede
ende niet aen hem en	ende an hem niet en
40 twiuelde. ende dat hy oec niet	40 twifelde. ende oec niet in eenigher

1) naar G. 1

1) naar G. 1

+ 51a.

[p. 247]

aant.

1 in enigheren onrechtere vriheit	1 onrechter vriheit en viele. so en
en viele. soe en mochte die	^+ mochte die becoringhe nemmermeer
becoringhe nummermeer ‖ soe	so quaet noch zo zwaer
bose noch soe swaer ghesijn noch	zijn noch so groot datse hem
5 soe groet dat hem die yet hinderen	5 deeren mochte
můchte Nv leestmen int	Nu leest men in die daghelicsche
daghelijcs ewaengelium alsoe als	euangelie hoe dat een brulocht
voerseit es hoe dat een brulocht	ghemaect wort van eens
ghemaect es oft wort van eens	conincs sone. ende hoe vele liede
10 conincs sone ende hoe uele liede	10 daer ghenoot worden totter
dat daer ghenoet waren tot
dierre weerscap Dese coninc es	weerscap. Die heere dat es die
die hiemelsche vader die brudegom	hemelsche vader ‖ Die brudegoem^+
es ihesus cristus ons here	dat es onse heere ihesus
15 die brůyt dat sijn wy dijn ziele	15 cristus. Die bruyt dat sijn of es
ende die mine wy sijn alle gheroepen	dijn ende mijn ziele. wi sijn alle
ende alle dinc sijn te male	gheroupen ende ghenoodt ende
bereit inder vereninghe gods met	alle dinghen zijn te male bereet.
der mynnender zielen sijnre	Die vereeninghe gods metter
20 brůyt. Och dit es soe onsprekelijc	20 mynnender zielen met sijnre
so na so wůnlec soe inrelec	bruut die es also onsprekelic
ende soe heimelec oft hiemelslec	ende es so na so inrelic so
so mynlec ende so vrindelic	heymelic so vriendelic so mynlic
dat te male ouertreet alle verstentenisse	dattet te male ouergaet alle
25 ende alle conste die	25 verstannessen ende consten Die
rike meesters van parijs en connen	groote meesters van parijs en
met al haerrer behindicheit	conen met al harer behendicheit
^+ hier ‖ by niet comen ende wouden	hier bi niet comen Ende wouden
sy hier iet meer af spreken	si hier af meer spreken si moesten
30 soe moesten sy verstommen	30 te male verstommen. ende hoe si
nochtan ende hoe sy daer meer	hier meer af wilden spreken hoe
af wouden spreken hoe sy myn	zijs min bekenden ende verstonden
bekennen souden ende verstaen	Niet alleene natuerlike
want niet allene met natuerliken	maer ooc ghenadelike rijcheit en
35 consten oft rijcheiden sonder der	35 machse niet vutspreken noch
ghenade rijcheide die van bouen	alle helighen noch alle ynghelen
comen moet soe en machmens
niet wtspreken ia noch alle
heilighen noch alle enghelen
40 Mer een inwendich ynnich	40 sonder een eenvoudich men-

+ 51b.

+ 212b

+ 52a.

[p. 248]

aant.

1 mynschelken dat hem god te	1 sche die hem aen gode ghelaten
gronde ghelaten ende oetmoedich	heeft ende gheootmoedicht die
es die beůindes ende gheuoeles	beuindes ende gheuoeles yets wat
yestwat in sinen inwindeghen	in synen inwendighen gront. ende
5 deghen gront ende en maechs	5 en machs nochtan niet begripen
doch niet te worden brenghen	noch in gheenre wijs te woerde
noch in gheenre wijs begripen.	bringhen. want het es verre
Want het es verre bouen begrijp	bouen dat begrijp alre creatueren
alre creatůeren Nv es hier
10 seer groet gheestelike vroůde ende blijscap te hebbenne ende
^+ te scheppenne in den here in deser brulocht van sijnre ‖ groter
ghenaden die hy ons bewijst in deser vereninghen onser zielen met
hem seluen want het es alle mynschen een groet troest dies waer
nemen wille ende daer om soe sprict ysaias die propheet loeft ghi
15 hiemel ende verblijt v ende vervrout v erde want god heeft vertroest
sijn volc ende wilt hem ontfermen ouer sijn erme.
Want des sijt ghewets Alsoe waerlijc als god leůet dat omme des
mynschen goede leůen goet werc oft goeden wille oft guede begheerte
vervrouden hen alle heilighen in hiemelrijc ende in eertrike
20 ende alle inghelen in alsulken vrouden dat alle die werelt dier
ghelijc niet gheleisten en can.
Ja een yeghelijc heilich so hi hogher es soe sijn vroude daer af
^+ meerder es ende die vroude al ‖ ghesament es noch can recht
teghen die vroude die god heeft in die werken als een sempsaet
25 bi alder werelt want god es een metten rechte werke ende inden
goeden werken. ende hier bi soe mach ysayas wel spreken verurout
hiemel ende erde god heeft vertroest sijn volc. NV merct dat hy
sprict god heeft vertroest sijn volc ende wille hem ontfermen oůer
sijn erme die erme sijn gode ghelaten ende hier om neempt hier
30 hem ane heeft yemant enen vrient die erm es hy en bedenct sijnre
niet noch en belijdt sijns niet. Mer heeft hy goet ende es hi wijs soe
seechtmen hem dů best mijn moech ende belijdt sijns te hant
Mer tot den ermen sprect men god berade dy důs woert die erme
^+ gode ghelaten ‖ ende waer dese erme comen daer vinden sy vrede
35 ende hebben gode in allen steden Ja op dat sy ghedoechsam sijn
daer in ende dat sijt gherne ende verduldichlijc nemen vander
hant gods ende hem dies niet te myn mer te meer te gode keren.
Want god die neempt haer waer omme dat sy hem ghelaten sijn
ende ghegheuen. Ende daer omme sprict onse here inder ewaengelien˙
40 Dat die erme van gheeste salich sijn. want dat rike der

+ 52b.

+ 53a.

+ 53b.

[p. 249]

aant.

1 hiemelen es haer˙ Nv willen wy ons dan weder blielic keren tot
deser mynliker brulocht daer wy een deel wt ghegaen sijn. want
daer in hebben wy ons sere te verbliden alsoe als voerseit es staphans
5 Nv dese brůyt salmen bereyden	5 Nu dese bruut salmen bereeden
als men die eertsche bruyt	alsoo men die eertsche bruuden
bereidt men salse dwaen ende	bereet Men salse wasschen
ontcleeden ende cleden met nůwen	ende met nieuwe cleederen cleeden
clederen ende men salse	ende chieren met alre chierheden
^+ cieren met alre cierheit ‖ ende	10 ende die oude cleedere
11 die oude cledere salmen ewech	met allen wech worpen nochtans
werpen nochtan dat sy goet sijn	dat si goet zijn Dat wasschen
kindere dat dwaen datmen die	wattet es dat verstaet ghi wel.
bruyt dwaen sal wat dat es dat	Dat es een reyninghe der zonden
15 verstaet dy wel want het es een	15 ende der ghebreken. Ende dat
reyninghe van sůnden ende vanden	vut doen in eenen grouuen synne
ghebreke ende dat wt doen	dat es dat die mensche vut doe
der ouder clederen na enen grouen	oude onduechden oude zeden
syn meyn ic dat dat die	ende oude ghewoenten. Ende
20 mynsche die oude ondogheden	die nieu‖we cleedere dat sijn^+
ende die oude seden ende ghewoenten	21 nieuwe duechden ende een hemelsch
af legghen moet ende	godlic leuen inden nieuwen
dese nůwe cleder dat sijn nv	mensche die na cristum
dogheden ende een hiemelsche	ghebeelt es
25 godlike leuen ende enen nuwen
mynsche dat es inden inwindeghen
mynsche dat es die minsche
die na cristum ghebeelt es. Maer	Maer nv in eenen
nv oec in enen naerderen syn.	anderen sin. of men ooc die
30 machmen dese bruyt paleren die	30 goede cleederen om dat si out
oude clederen die men wt doet	sijn der bruut vutdoet. ofmen
dat sijn die mynder doechden	ooc alsoo deser godliker bruyt
ende wisen om dat sy oec out	dese oude cleederen die mindere
34 sijn soe salmense wt doen	duegden zijn ende wisen. omdat
^+ ende sal haer ‖ ander aendoen	35 si out sijn yet vut sal doen ende
in eenre hogher wisen Soe	sal haer andere andoen in eenre
salmen dan dese bruyt cleeden	hoogher wisen. Ende ofmen sprekic
ende met nuwen dierbaren clederen	of niet van duechden ontcleet
als voerseit es ende die	sal werden ende bouen die duechden
40 oude dat es die mynre doechden	40 comen? Mochtment yet

+ 54a.

+ 213a.

+ 54b.

[p. 250]

aant.

1 wt doen recht oft men segghen	1 bescudden dattet niet onrecht
woude het en es niet ghenoech	en ware ghesproken comen bouen
datmen vanden mynre doechden	die duechden. ya ende oec
ontcleedt sal werden. Men moet	neen. Niement en sal noch en
5 oec ouer die doechden comen	5 mach bouen die duegden comen.
mochtmen desen sinne yet bat	dat hise niet en sal mynnen noch
helpen soe dat niet onrecht en	oufenen noch hebben
ware ghesproken dat waer goet.
Nv mochtmen dan vraghen
10 machmen dan comen oůer die
duechden ic spreke ia ende oec
neen nyemant en sal noch oec
en mach ouer die duechden
comen˙ Alsoe dat hise niet en
15 sal minnen oft oeffenen noch
hebben˙ Maer nv es dit doch	16 Maer nv
waer. Waert dat sake dat	es dat doch waer dat die mensche
een mynsche van gode ghetrect	van gode ontrocken wert.
^+ ware ‖ als paulus was uel consimiles	ende al die wile en oufent hi hem
20 similes al die wile en oefent hi	20 niet aen werken van duechden
hem niet aen werke der dogheden	noch aen verduldicheit noch
nocht aen gheduldicheit	aen ontfaermherticheit ende
nocht aen ontfermherticheit ende	vele dier ghelike.
aen vele deser ghelike
25 Mer als hy weder coempt tot	25 maer als
hem zeluen soe heft hy weder aen	hi weder comt tot hem seluen.
alle doechden te werken als haer	dan heeft hi alle duechden
tijt coempt ende also waest met	als haer tijt comt te werkene
paulus doen hi raptus was alle
30 die wile was hy alder doechden
ende alles wercs ledich ende was
in dien deel ende in dien sin
bouen alle doechden comen mer
trouwen doen hi weder tot hem
35 seluen qůam ende tot hem
zeluen ghelaten was doen erbeide
hy herde zeer in prediken in
scriuen sijn epistolen ende in anderen
stůcken als wel aen hem
40 schint

+ 55a.

[p. 251]

aant.

1 Nu verstaet noch in anderen	1 Noch in eenen anderen sin van
stucken enen anderen syn van	duechden ontcleedt te werdene.
duechden ‖ ontcleedt te sijn dat	Die mensche wilde dit of dat
^+ machmen aldus verstaen. die	van gode hebben hi wilde
5 goet willighe mynsche die wille	5 gheerne alsoo arm zijn dat hi
[dit]^1) ende dat van gode hebben	niet den eenen nacht en laghe
hy woude gherne alsoe erm sijn	daer hi den anderen lach
dat hi niet den enen nacht en
laghe daer hi den anderen laghe
10 ende hy woude gherne alle	10 ende wilde gheerne alle waerheit
waerheit bekennen ende gheůoelen	bekennen. ende grooten troost
ende groten troest heimelic	van gode hebben ende gheuoelen
met gode hebben˙ ende	ende hebben heymelicheit. ende
dat hem waer als dien oft dien es	dat hem ware als dien ende dien es.
15 ende dan segghen ay here ic woude dat my aldus wale met gode
waere. ende dat ic alsoe ůele aendachten hadde te gode in bedinghen
als ander liede doen ende hebben oft ic woude aldus oft alsoe erm
oft hier oft daer sijn ende ic en doe alsůs oft alsoe niet oft my en
wort nummer recht ic moet in ellenden sijn oft in eenre clůsen oft
20 in een cloester dan woert ‖ my recht
^+ kinder lieue kinder dit sijn noch al die oude cleder die men deser
bruyt wt doen moet. Ja al schijnden sy nochtan oft al sijn sy oec
mede in enen deel oec goet want sy wt goetwillicheit comen ende
alsoe aenghedaen sijn Sy moeten nochtan wt. Ja sal dese bruyt
25 haren brudegom wel beuallen. In sinen oghen behaghelic sijn want
sy sijn alte enghe ende alte naůwe ende alte zere aentlijf gheprint.
Dat es alsoe uele te segghen als dit bistu inder waerheit noch al
selue ende anders niet te male Het es al eyghen wille al en weetstůys
niet oft al en dunckes ty niet Want nummermeer en staet
30 onůrede in dy op het en coempt al van eyghen wille men
merct oft men ‖ en mercs niet Ende daer bi als die liede segghen
^+ Neen neen dit en dunct my niet oft dat en dient my niet dat
en es anders niet te segghen dan ic en wils my niet doen dienen.
Want wouden sijt hen doen dienen ende wouden sy hen daer in
35 laten ende hen daer toe voeghen. ende keren alsoe wel als tot
enen anderen dinghe dat sy willen oft dat hon ghenůecht daer
sy hůn toe keren het soude hon alsoe wel dienen als dat ander dinc
doet noch myn noch meer Ende hier by eest goet te průeůenne
ende te merkenne dat anders niet en es dan eyghen wille˙ Ende

+ 55b.

1) naar G. 1

+ 56a.

+ 56b.

[p. 252]

aant.

1 dan merct noch aldus˙ Soe wat mynsche die de dinghe sal vlien

dat en sal niet sijn alsoe dat hy yet sal sueken die oft die steede

^+ oft die wyse die liede die menichte oft ‖ die werken. Neen neen

dat en es niet die sake dat v desse oft dese sake oft dese wise

5 oft dese dinghen hinderen Sonder ghi sijt in die dinghen seluen

dat .v. hindert want ghi hebt v onordelec daer in. Ende daer om

hef aen dy seluen ten eersten aen ende laet dy want inder waerheit

du en vliets ten eersten selue waer dů vliets daer vinstu hindernisse.

ende onůrede het sy waer dat sy˙ Nv die liede die ůele sueken van

10 buten het sy aen steden oft aen werken oft aen enegher wisen in

ellenden in ermoeden in versmaetheiden hoe groet dat sy. Noch

en eest al niet noch du en vinste daer niet vrede het es te mael

^+ onrecht ghesoecht Die alsoe sueken hoe sy vorder ‖ wt gaen soe

sy myn vinden Want sy iaghen recht als een dies weechs hebben

15 ghemist hoe hi vorder gheet hoe hy meer verdoelt Mer wat es

dat beste dat hy nv doet. Hi laet hem zelven metten eersten

soe heeft hi alle dinc ghelaten inder waerheit al liet een

mynsche een conincrike ia oft alle die werelt ende behoůt

hi hem zeluen soe en heeft hi nochtan niet ghelaten˙ Mer

20 laet die mynsche hem zeluen soe wat dat hi dan behout tot

sijnre noetdůrf soe heeft hi nochtan alle dinc ghelaten˙ Het

sprict een heilich man op dat woert dat sinte peter sprict

Here wy hebben alle dinc ghelaten ende hy en hadde niet ghelaten

^+ dan een qůaet net ‖ ende een scheep˙ Nv sprect die heilighe die

25 dat cleine willichlic laet die en laet niet dat allene sonder hy laet

alle dat vertich liede moghen ghewinnen ia oft moghen begheren.

Want wie sinen wille laet ende hem seluen laet die heeft alle dinc

ghelaten alsoe waerlic ofse sijn eyghen waren ende hise beseten

hadde in ganser ghewelt. want wat dů niet en wils begheren dat

30 hebstu al doer gode ghelaten˙ Daer omme sprict onse here Salich

sijn die erm van gheeste dat es die erm van wille des en sal nyemant

twiůelen. Had enighe oft waer enighe wise beter gheweest ons here

hadse ghesproken˙ Als hy oec sprac Soe wie my nae volghen

^+ wilt die verloeghene ‖ sijns selfs ten eersten ende hier lieghet al

35 aen dat es

Neem dijns waer ende soe waer du dy vints daer laet dy ende

suect dinen god in allen dinghen ende maect dinen vrede in allen

dinghen soe hebstu warighen vrede ende anders niet. Och och

kinder kinder dit es die ontcledinghe daer ic te hans eer af

40 sprac.

+ 57a.

+ 57b.

+ 58a.

+ 58b.

[p. 253]

aant.

1 Van desen eighen wille ende	1 Van dien al ontcleedt te werdene
eighen verkiesen ontcleedt te	ende ‖ te stane in den alre^+
sijn dat waest daer ic meende van	wel beuallicsten liefsten wille
desen te mael ontcleedt te werden	gods in rechter ghewarer ghelatentheit
5 ende inden alre liefsten wille	5 hoet god wille in dien
gods in gherechter waregher ghelatenheit	hem te latene ende tontcleedene
ghestaen hoet god wilt	van allen dien hoe goet dattet
in dien hem te laten ende van	voor di schijn[e]t^2) of es ende
allen den anderen ontcleedt	ontsinken inden godliken wille
10 te^1) woerden ho goet sy voer dy
schinen oft sijn ende dan te mael
ontsincken inden godliken wille
^+ siet ‖ kinder dit eest dat ic
meende vanden ontcledenne
daermen dese gheestelike brůyt
af ontcleeden soude
20 Want hoe goet des mynschen	20 want hoe goet dat es. so heeft die
voerhebbinghe oft sijn meyninghe	mensche eenen verborghenen
is soe heeft doch mynschelike	onnaert in hem die al dat goet
crancheit enen verborghenen	in hem verderft ende vernielt.
onnaert in hem die alle goet	recht als die edele goede spise
25 in hem verniet ende verderft	25 soude verderuen in een onreyne
recht als die goede edel spise	scotele of goeden wijn in een
dade in een schotel die onreyne	onreyn vat.
ware ofte die goede wijn dade
in een onreyn vaet die onreynicheit
30 der schotelen bederuede te
hans die goede spise ende dat
onreyn vat den goeden wijn dit
bekent die mynlike god ende
laet den mynsche dit al oůer	Dit bekent die ghetrauwe
35 vallen soe dat hi weder en neempt	35 trauwe mynlike god ende laet
oft en wille ende dit verhenghet	die mensche dat oueruallen dat hi
die here te male om dat hy hem	noch en meent noch en wilt omdat
lere laten in desen bosen onnart	hi hem leere laten in den boosen
als verwonnen te sijn	onnaert als verwonnen Ende
40 Dese ontcledinghe es decke	40 hem es die ontcleedinghe dicken

+ 213b.

2) hs.: schijnct

1) hs.: oft te

+ 59a.

[p. 254]

aant.

^+ den mynsche beter ‖ ende onghelijc	onghelijc beter. dan dat hi met
nůtter dan dat hy met vele	vele groote dinghen ghecleet ware
groeten dinghen ghecleedt waer˙
Ende hier suldy weten dat noet mynsche alsus naect ontcleedt
5 was noch alsoe bloet en was Dat is dat hem nye mynsche in deser
tijt alsoe uele en liet in god ende om god hy en vant hem noch
meer te laten Want na deser wijs te spreken soe heeft dese hoghe
edel wel gheboren rike milde hoeschs ende ontfermhertich mynlic
ende ghenadich brugom ia die fonteyne is ende here alre doechden
10 die heeft lieuer een naect bloet brůyt die van allen dinghen veroetmoedicht
es. dan een rike in deser wijs op dat hy in die erm brůyt
sijn ouerůlodighe mynne toenen mach ende haer sieren na sinen
^+ behaghen dat hy lichte in die rike niet ‖ doen en soude. Want
haer mocht důncken sy waer rike sy en hadde sijnre ghichten niet
15 veel te doene. Och kinder es weneghen die des te recht waer neempt
ende hon daer toe gheuen het es een ghelijc weder ghilt ende een
ghelijc coep alsoe vele alstu wt gaet alre dinc ende dijns selfs sich
alsoe vele no myn no meer soe gaet god in mit alden sinen ende als
dů wt gaest te mael dijns selfs soe coempt god te mael in dich
20 ende daer om heeft aen dy te gronde te laten ende al soe dy seluen
wt te gaen ende laet dy dat costen al datstu gheleysten moghes
want soe vinstů ghewaren vrede in dy dats in dinen god die in
^+ dy es ende ‖ nerghers anders die anders vrede sueken oft willen
sueken sy moghent doen. Mer het es verloren cost ende pine om niet
25 Want daer en coempt niet af die lieden en dorsten nummer
pensen wat sy deden mer si souden pensen wat sy waren. Waren
die liede goet ende haer wesen soe mochten haer werken zeer
lichten. Waer dy recht soe waren dijn werken recht Nv dinct
heilicheit op een doen men sal heilicheit setten in sijn Want die
30 werken en^1) heilighen nyement. Mer wy suelen die werken heilighen
ia hoe heilich dat die werken sijn soe en heilighen sy nochtan ons
te mael niet˙ Alsoe verre als sy werken sijn. Mer als wy heilich
sijn ende wesen hebben alsoe Verheilighen wy al ons werken dat sy
^+ eten ‖ slapen oft waken oft spreken oft wat dat sy doen Die niet
35 van groten wesen en es wat hy werc daer en woert niet wt als
die vliet soude gaen daer op datmen goet sy
Niet allene nocht oec alsoe vele en salmen dencken wat men
ghedoet oft die werken mer hoe die gront sy die gront daert al aen
leghet dat es des mynschen wesen ende gront goet sy groetelike
40 slechts gheseecht daer des [mynschen]^2) werken haer goetheit aen-

+ 59b

+ 60a.

+ 60b.

1) hs.: ende˙)

+ 61a.

2) naar G. 1

[p. 255]

aant.

1 nemen dat sy goet heiten oft sijn dat es daer omme dat die mynsche^1)
sijn ghemoede grotelic ende sere te gode hebbe˙ Daer op set
al dijn stůderen. Dat dy god groet werde ende dat alle dijn ernst
ende vlijt te male zere tot hem sy in allen dinen werken ende in
5 alle dinen latene inder waerheit ‖ hoe du des meer hebst hoe alle
dine werken meer goet ende godlic werden˙ Want hanct dy god ane^+
soe hanct hi dy alle goet ane ende suecstů gode soe vinstů alle goet
Och kindere die sijns grons	Och kinder die sijns gronts
waer name ende sijns onnarts	waer name wat in hem ware
10 ende mercte wat in hem waer	10 ende zijns onnaerts ende liete
ende liete hem zeluen ende volghede	hem ende volghede gode in
gode in welker wisen ende	welker wisen ende in welken
weghen dat [hi] hem trecken	weghe hi hem trecken wilde. die
woude die qůame saen daer dore	quame cortelike daer duere ende
15 ende name van gode al dat daer	15 name van gode al dat vp viele
op viele inwindich ende wtwindich	inwendich ende vutwendich Neme
Nem die verborghenne ordele	die verborghene oordeele
ende verghenkenisse gods met	gods met dancbaerheden. al
dancbaerheide Mer lasen dit	schijntet ooc zeere vreemde ende
20 heeft nv den mynschen soe	20 wonderlic ende onghelijc In dien
vreemde ende soe onmaer ende	werdestu bet ghecleedt dan metter
het důnct hon soe onghelijc	alre hoochster wisen. lichte
Ende nochtan soe worstu in	met welker du di te male
desen bat ghecleedt dan met	groot wanes ende achtes
25 dien alre hoechsten wisen met	25
dien du lichte grote dinghen
soudts wanen schaffen. Soe ‖	Do segghen si O heere ic ware
spreken si dan och here ic waer	gherne mijns selfs gheweldich
^+ gherne mijns selfs gheweldich	ende hadde gheerne dat ic
30 ende ic hadde gherne dat ic inwindich	30 inwendelic te vreden ware ende
te vreden waer ende dat	dat my ware als dien ende dien^+
my waer als dien oft dien˙ Neen	es. ‖ Ne[e]n kint het sal een
kint het sal een ander sijn. du	ander zijn. Du moets ontcleedt
moets ontcleedt sijn ende op dijn	werden du moetes vp dijn niet
35 niet ghewijst werden ende besien	35 ghewijst werden ende aensien
wat in ů bedecht ende verborghen	wat in di verborghen ende
leecht Oec blijft bi dy seluen	bedect leit Blijft bi di seluen
ic vraghe enen hoghen edelen˙	Ic vraegde eenen edelen man
Ja een te mael heilighen myn-	eenen alsoo helighen man wat

1) hs: mynschen

+ 61b.

+ 62a.

+ 214a.

[p. 256]

aant.

1 sche. Wat sijn hoechste voerworp	1 sijn hoochste voorwerp was. Doe
waer doen antwerde hi my.	sprac hi die sonden ende alsoo
die sunden die ic ghedaen hebbe	come ic in mynen god. Ende hem
al soe comic in mynen god ay	was wel recht Alsoo late di gode
5 inder waerheit hem was recht	5 ende alle creaturen wisen vp dijn
aldus soe begheer ic oec van v	sonden ende oordeele di seluen
dat ghi v gode ende alle creatueren	so en wertstu niet veroordeelt
laet wisen op v sunden	van gode na Sente pauwels
ende ordelt v zeluen Soe en	wise Dit sal sijn inder waerheit
10 werdy van gode niet verordelt˙	10 in di sonder alle gheueynstheit
Na sinte paulus lere dit sal	Het en sal niet sijn ghemaecte
wesen in dy inder waerheit	oetmoedicheit want die es een
sonder alle gloseren. Het en sal	suster der houerdicheit. het sal
niet sijn ghemaect oetmoedicheit	sijn inden gront ende in dat niet.
^+ want die es˙ ‖ een suster ende
16 een ghespeellinne der onnardegher
houerdicheit. Ic meyne dattu
te gronde versinkes in dijn
niet˙ Niet met enen ghestorme	Niet met eenen ghestorme
20 als oft men dat hoeft breken	20 oftmen dat hooft bederuen wilde
wille Sonder het sal sijn met	maer met eenre stilder ghesaedter
eenre ghesaettre wisen ende	ghelatener onderworpenheit
ghelatender onderdanicheit inder	in oetmoedigher vreesen gods
oetmoedegher vresen gods	Legt hem dinen boosen beslonden
25 ach lech hem dinen boesen onnardeghen	25 verdoruenen gront voren.
beslinde gront voere	ende dan inden gheeste so soucket
in inneghen hertteliken ghebede	raet aen hem.
ende dat inden gheest aldus soe
sueke aen hem dattu wils
30 Waer du anders lopes˙ het en	30 Waer du
helpt dy niet˙ Noch du en salti	anders loopes ten helpet di niet
niet oec na desen rechten oft na	Noch en oordineert di na desen
dien dat es te mael een blintheit.	noch na dien niet. dat es te male
want alsoe onghelijc alse die	een blentheit Alsoo onghelijc als
35 mynschen sijn soe sijn oec haer	35 die liede zijn alsoo sijn oec hare
weghe te gode dat een mynsche	weghe te gode. Dat eens menschen
leuen dat enen anderen contrarie	leuen es. dat es des anders
alsoe menigherande als die	doot Na dat die lieden van
^+ mynschen ‖ sijn van natueren	complexien zijn ende van natueren
40 ende van complexen daer na richten	40 daer na oordineert haer
sy dicke haer ghemuede ende	die ghenade Ende daer omme

+ 62b.

+ 63r.

[p. 257]

aant.

1 haer weghe te gode. Ende daer	1 en zie niet vp die wisen dier
omme en sich niet op die wise	lieden. Vp hare duegden moghestu
der liede mer op die dogheden	wel sien ‖ die si hebben in^+
Soe moechstu wel sien die wise	oetmoedicheden in sachtmoedicheden
5 die sy aen hen hebben het sy	5 ende dier ghelike Die
oetmoedicheit ende saechtmoedicheit	wisen der oudinghen die neme
ende dier ghelike. Mer	als dijn roup es. In dien dat
bouen al neem dijns grons waere	di god gheroupen heeft in
ende dijns roeps Ja vore alle	dien volghe Naemstuus alleene
10 dinc soe neme ware welc dijn	10 met neerenste ware. du soudest
roep sy in dien di god gheroepen	alsoo bloot vinden ende bekennen
heeft˙ Ja naemstů met	als dijn hant. Maer nv
vlite waere du soudts alsoe bloet	en blijfstu bi di seluen niet.
vinden ende bekennen alse dijn	noch en soukes niet trauwelic
15 hant Mer nv en blijf dy by v	15 van binnen. maer ghi siet al vut
seluen niet noch ghi en suekes	waert ende daer omme ontblijft
oec niet ghetrouwelic van binnen	hu god ende die waerheit ende
dan ghi siet al wtwert Ende hier	ghi zijt hu seluen onbekent. ende
om ontblijft v god: ende die waerheit	gaet recht als in eenen cirkel.
^+ ende ‖ ghi v seluen onbekent	20 Ouer .xx. oft ouer .xxx. iaer
21 bekent ende gaet rechte omme	als ghi in eenen gheesteliken
als een lepel want ouer .xx. oft	leuen gheschenen hebt. so zij
ouer .xxx. iaer als ghi in uwen	dijs recht alsoo na ende alsoo
gheesteliken leuenne ghesce[n]en^1)	verre comen als des eersten daghes.
25 hebt soe eest rechte alsoe	25 Dat es sekerlike iammer
nae: ende ghi sijts alsoe verre
comen als des eersten daghes
doen ghijs beghonst ay inder
waerheit dat es een iame[r]lic
30 dinc.dat ghi se alwillens versuemt
Ach nv neempt uwer tacken	31 Alsoo nemet uwer tacken ware
waere ende doet die dat begheeric	ende doodet die. ende niet die natuere
van v. want om dat	Ende want ghi dies niet en
ghijs niet en doet dat ghi te	doet daer omme dat ghi te voren
35 voren in een iaer vercreghen hebt	35 in eenen iare vergadert hebt
dat verliesdy op een stonde	dat verliesdi vp een huere. dat
het sy in worden oft in werken	es lichte in woerden of in
die wt bosen tacken wassen die	werken die vten boosen tacken
inden gronde steken ic segghe	wassen die in den gront steken.
40 dy inder waerheit die wile dat	40 Die wile dat ghi die menichfoudighe
ůwen gront met desen menich-	vpsetten nauwe wilt

+ 214b

+ 63b.

1) hs.: ghesceren

[p. 258]

aant.

1 uoldighen op ghesette ende wisen	1 besitten ende ghi hu daer mede
^+ nae ‖ uwen wille beseten es ende	ghecleedt hebt: so en mach hu
v daer mede hebt ghecleet soe	die brudegoem niet na synen
en sal noch en mach v die brudegom	wille cleeden
5 degom nummermer nae sinen
wille cleeden:
Haddic manlic willen werken	Haddic eenen
ic ware langhe doet ende des	yegheliken gheuolghet ic ware
onnarts der natůeren ghestoruen˙	langhe doot. Nu en neemt
10 Noch en nem gheenre wisen	10 gheender wisen of werken ware
noch gheens wercs ware dan	dan zijns godliken willen Mint
ihesus golijcs willen˙ Oec meynt	ende meent gode van gronde
ende mynt gode van gronde	ende zijn eere ende niet die uwe
ende van synne ende sijn ere.	in gheenen dinghen. noch lust
15 ende niets niet des uwes in	15 noch nutticheit. Ende gheeft v
eneghen dinghen noch lůst noch	in die godlike ‖ duysternesse^+
nůtte ende gheeft v in dat	ende in die onkennesse des verborghenen
gheůenckenisse des godliken	af gronts. ende laet
důysternissen ende in dat onbekennisse	hu in dien in welker wisen hi
20 kennisse des verborghen afgronde	20 hu leedt so sal hi v vruegdelike
ende volcht hem in welker	met hem seluen in vruegdeliker
^+ wisen hi v voert hebben ‖ Wille	wisen cleeden Alsoo dat nye
Soe sal hi v inwonentlike in hem	oeghe en sach noch oore en
zeluen in wonderliken ende met	hoorde noch in des menschen
25 wonderliken wisen cleeden alsoe	25 herte en quam. Dat ons allen
dat nie oghe en sach noch ore	dat ghesciede dies helpe ons die
en hoerde noch nie in mynschen	mynlike god duer hem seluen
herte en ghinc dat god met	Amen.
sijnre ghemynder brůyt meynt te
30 doene˙ ende dat god bereet heeft
allen den ghenen dien mynnen
Dat ons dit alsoe gheschie dies
helpe ons die mynlike god met
hem seluen Amen Laet onberecht
35 alle man doen tsine Ende ghanc
te gronde ende doet tdine Van
binnen dat deren. dat en es niet
te weren. Het en stae te gode
alle dijn begheren God sy gheloeft
40 Amen alleluya Amen

+ 64a.

+ 215a.

+ 64b.