Minnerij, misdaad en magie

Merkwaardige zaken uit Maastricht's onbekende verleden

[p. 161]

[Prostitutie en zedenmisdrijven in de 18e eeuw]

Prostitutie werd in vorige eeuwen zeer zwaar bestraft

Zoals iedere stad, waarin veel militairen waren gelegerd, oefende ook Maastricht in vorige eeuwen grote aantrekkingskracht uit op dames van lichte zeden, veelal afkomstig uit het buitenland. Dat door de overheden hiertegen streng werd opgetreden blijkt uit het groot aantal vonnissen van zowel het Brabantse -, als het Luikse Hooggerecht, waarbij zoals uit enige gevallen uit de 18^e eeuw zal blijken, de straffen niet mals waren.

In september 1762 stond voor het Luikse Hooggerecht te Maastricht terecht Marie, Elisabeth Oreyl (of Aureil) geboren te Verviers, gehuwd met Charles Bourgoin, alias Pellisier, wiens naam wij ook nog in andere vonnissen zullen tegenkomen. Zij werd beschuldigd in Maastricht een bordeel te hebben gehouden ‘hebbende sulken vuylen handel ook vijff à ses reysen (malen) voortgeset ende deselffs sekere parte off tantième, te weeten drie stuyvers van ieder schelling getrokken en geprofiteerd heeft van de vuyle winsten die de meysgens ten haaren huyse door haar prostitutie quaamen te gewinnen, soo als de beclaegde bij haar responsieën selffs bekent heeft...’.

In het vonnis stond vermeld ‘...ten exempel van anderen en alle hoerenweerden off weerdinnen... bannen bedaegde uyt deese stad en districtie van dien, om altoos en ten eeuwigen daage... op poene van rigoureuser aan den lijven gestraft te worden’. Op 12 oktober 1762 was zij door den scherprechter de Brusselse Poorte uytgeleyd geworden.

Gerechtsakten van september 1780 vermelden dat Maria Anna van Gangelt uit Eupen, bekend onder de naam ‘Matantje’ terecht stond ‘wegens snood en goddeloos leven en het ophouden van een hoerenhuys (in het Lantarenstraatje), tot verderf en verleydinge van vele jonkheid’.

Zij had het geluk van de prins-bisschop van Luik gratie te verkrijgen, maar haar bezittingen moesten tot dekking van de gerechts-

[p. 162]

kosten worden verkocht.

Op 20 oktober 1785 stond terecht Jenneton Pierret, afkomstig uit Luik, onder beschuldiging ‘jonge meysjes te debaucheeren en te verleyden tot een ondeugent en onkuys leven’. Daartoe behoorde o.a. het jong meisje Jenneton d'André, dat tegelijk met haar was gearresteerd. Zij bekende, dat zij ‘al over eenige jaren professie gemaekt heeft van ontuchtige vrouwspersoonen te vergaederen en van tijd tot tijd naar Spa te transporteren en van de participatie der winsten van deze ontuchtigen handel met haere drie kinderen te subsisteeren (bestaan)’... Zij had volgens haar zeggen ‘Jenneton D'André, oud ca. 17 jaar in Maastricht en buiten deese stad in verscheydene ontuchtige huysen gebracht en van de winst van haer lichaam geprofiteert’.

Zij werd op 28 oktober 1783 veroordeeld tot 10 jaar verbanning uit deze stad op straffe van lijfstraf en in de kosten van het geding. De met haar terecht staande Jenneton d'André, afkomstig uit Herstal, bekende een ontuchtig leven te hebben geleid ‘...tot niets anders dienende als tot schandaal en verleydenisse der jeugt...’. Zij werd op lijfstraf verbannen voor de tijd van 5 jaar en tot betaling der gerechtskosten.

De in de rechtszaak tegen Marie Oreyl genoemde Bourgoin, alias Pellisier, geboren te Versailles, oud 33 jaar stond op 18 oktober 1782 terecht. Hij had al heel wat beroepen uitgeoefend en was ook met comedianten door 't land getrokken. Te Brussel was hij gehuwd met Marie Elisabeth Oreyl. Met haar en een concubine May van den Banck had hij daar een wijnhandel en een bordeel geëxploiteerd. Uit Brussel verbannen week hij uit naar Brugge, maar ook hier werd hij wegens bordeelhouderij veroordeeld tot geseling en verbanning. Hierna had hij met voornoemde vrouwen te Luik een bordeel gehouden. In 1762 was hij in Maastricht, waar hij in het Heyestraatje een bordeel exploiteerde met medewerking van zijn vrouw, een zekere Marie Crétien en de vijftien-jarige uit Namen afkomstige Marie Agnes Mellican. Dit meisje vertelde later voor de rechter, dat zij in een ziekenhuis te Parijs een kind ter wereld had gebracht, dat in een vondelingengesticht was ondergebracht. Zij had de zgn. Pellissier in

[p. 163]

een café te Brussel leren kennen. Zij werden allen op 20 oktober veroordeeld tot verbanning en betaling der gerechtskosten.

Hoe zwaar het niet naleven van de verbanningsvoorwaarden werden gestraft zou Anna Marie Systermans, oud 23 jaar en afkomstig uit Heerlen, moeten ondervinden. Zij was al eerder veroordeeld tot verbanning uit de stad, wegens hoererij te Maastricht en Vroenhoven. Omdat zij desondanks toch naar Maastricht was teruggekeerd werd zij op 2 april 1762 veroordeeld tot geseling met 6 roeden, met iedere roede 6 slagen en opnieuw verbanning uit de stad.

Na ook te Namen wegens prostitutie te zijn veroordeeld tot geseling en verbanning keerde zij voor de derde maal in Maastricht terug, waarvoor zij nu bestraft werd met geeseling met 12 roeden met ieder 10 slagen, brandmerken en op poene van zware lijfstraffen verbanning uit de gehele generaliteit.

Uit bovenstaande is slechts een kleine bloemlezing uit de vele vonnissen wegens prostitutie uit de 18^e eeuw.