Minnerij, misdaad en magie

Merkwaardige zaken uit Maastricht's onbekende verleden

De chantages van onderschout Galliot

Bij het door de hoofdschout van het Luikse Hooggerecht baron De Surlet in 1722 ingestelde onderzoek naar de door zijn stadhouder en onderschout Caspar Galliot gepleegde misdaden kwamen verschillenden affaires aan het licht, die zich reeds jaren geleden hadden afgespeeld. De slachtoffers van Galliot moeten voor hem wel een grote angst hebben gehad, dat zij al die tijd het stilzwijgen hebben bewaard. De zaak kwam vermoedelijk aan het rollen, nadat Galliot uit zijn ambt was ontzet. Uit de gerechtsstukken blijkt niet dat hij zich toen in hechtenis bevond. Waarschijnlijk had hij de stad nog tijdig kunnen ontvluchten.

Uit diverse getuigenverklaringen blijkt dat Galliot er vooral op uit was gegevens te verzamelen, waarmede hij chantage kon plegen. Wij laten hiervan enige voorbeelden volgen.

De vrouw van Augustin van Roye verklaarde, dat zij 2½ jaar geleden namens Galliot drie keren 10 pattacons moest brengen naar Mye, dochter van de bakker Raets, ‘om deselve te doen klappen wie haar bezwangert hadde’. Bovendien beloofde hij genoemde vrouw 50 pattacons, indien zij de naam van de vader, die naar hij

[p. 75]

vermoedde, een getrouwd man was, te weten zou komen. Hij voegde er aan toe ‘want ick sal dat gelt daaruyt wel wedertrecken’.

Vrouw Roye zei, dat zij had geweigerd voor Galliot te spioneren. Zij verklaarde verder, dat Galliot ‘van verscheydene personen gelt heeft getrocken om hen in dese stadt coophandel en neringe te laten dryven, sonder het borgerschap te coopen’.

Uitvoerige details over de door Galliot gepleegde chantage vinden wij in de getuigenverklaringen van de uit Luik afkomstige Marie Destruel, echtgenote van Hendrik Sibers en van de hellebaardiers Jan Brandt en Mathys Bastiaens.

Galliot wist Marie Destruel, die de kost verdiende met het schoonmaken van flessen, over te halen om een getrouwde Fransman, eigenaar van de naast het vleeshuis gelegen wijnhandel ‘Au cave de Bourgogne’, ‘tot een verboden byslaap te induceeren’. Zij voelde daar aanvankelijk niets voor, maar liet zich tenslotte toch overhalen, nadat Galliot haar beloofde dat hij ‘eer de Fransman haar soude gebruickt hebben, denselven soude surprenneeren (verrassen)’. Zij zou van Galliot 10 pattacons krijgen op voorwaarde, dat zij van de Fransman geen geld zou aannemen.

Op zekere avond was Marie Destruel met de Fransman te samen in een kamer van de in de Stokstraat gelegen herberg ‘Het Castel van Limbourg’. Nadat zij een paar glazen wijn hadden gedronken, wilde de man met haar naar bed. Toen zij zich verzette wierp hij haar op het bed. Op het ogenblik dat hij, zij het met geweld, zijn doel bijna had bereikt, stormde Galliot, die door een kier in de deur alles had gadegeslagen, met de hospes Lion en hellebaardier Brandt de kamer binnen. Hij hield de verbouwereerde Fransman een pistool voor de neus en riep hem in het frans toe: ‘Zo hond, nu heb ik je. Ik maak je kapot. Ik laat je direct naar het oud-stadhuis brengen.’

De man, die volgens Brandt daar met een afgezakte broek stond, knoopte deze snel dicht, waarna hij met Galliot naar een andere kamer ging, waar men even later inkt, pennen en papier bracht.

Enige tijd later moest Brandt voor Galliot bij de Fransman een briefje brengen. Deze gaf hem toen 7 pattacons. Hij zei tegen Brandt dat hij Galliot nog 7 pattacons en 12 flessen wijn schuldig was. Hij liet

[p. 76]

Galliot verzoeken hiervoor in de toekomst geen hellebaardier meer te zenden, daar hij zich voor de buren schaamde. Brandt heeft later de 12 flessen wijn afgehaald en bij Galliot in de kelder gebracht. De door de Fransman aan Brandt betaalde pattacons moest zijn vrouw in het in de Nieuwstraat gelegen café ‘Surleville’ (Sauf la vie) aan Galliot ter hand gaan stellen. Toen Marie Destruel aan Galliot de haar beloofde 10 pattacons vroeg, beweerde hij dat hij nog geen geld van de Fransman had ontvangen. Galliot wist haar later over te halen aan een zelfde affaire mede te werken.

Het slachtoffer was toen een zekere Bernard. Ook hij moest om arrestatie te voorkomen een schuldbekentenis ten gunste van Galliot ondertekenen. Hij zou het daarin overeengekomen bedrag ‘in den hoff aan de O.L. Vrouwepoort gelegen’ aan Galliot hebben betaald. Marie Destruel verklaarde van de haar door Galliot hiervoor beloofde 20 pattacons er slecht 3 te hebben ontvangen. Daar de dochter van de hospes Lion haar voor hoer had uitgescholden, had zij sindsdien geen voet meer in diens huis gezet.

Over een ander chantage geval verklaarden de hellebaardiers Jan Brandt en Mathys Bastiaens het volgende: Ongeveer anderhalf jaar geleden moesten ze in een koude winternacht voor Galliot naar de Bogaardenstraat gaan. Voor het ‘suspect huys van Daniel Volders tegenover het Apostelenhuys’ troffen ze Galliot. Nadat de hospes de deur voor hen had geopend, begaven zij zich naar een kamer op de eerste verdieping. Zij vonden daar ‘Sr. Cornelissen met eene suspecte vrouwspersoon op synen schoot sitten’. Galliot bedreigde hem met een pistool en riep hem toe, dat hij hem naar de gevangenis zou laten brengen. Brandt zegt dat hij daarna zag hoe ‘Cornelissen heel verbaest aen eenen kant met Galliot heeft gaen spreecken en dat weynigh daernaer sy te saemen uyt den huys syn gegaen, noch met malcanderen in stilte spreeckende’. Galliot stuurde daarop de hellebaardiers naar huis en gebood hen over het gebeurde het stilzwijgen te bewaren. Later kregen zij van hem ieder 2 schellingen.

Bovengenoemde hellebaardiers verklaarden verder, dat zij ‘naer eene suspecte waerdinne langs de Maes’ waren gezonden. Zij kregen van hem 6 stuivers om daar wat te gaan drinken. Zij moesten

[p. 77]

de waerdin zien over te halen om Galliot te waarschuwen ‘als zij iets wist’! Zij hadden het geld echter opgemaakt bij Vroomen ‘In de Watercruyck’. Later moest Brandt voor Galliot bij bedoelde waerdin 5 pattacons halen, maar hij wist niet wat hiervan de reden was. Nadat Brandt, naar hij verklaarde, verschillende malen weigerde voor Galliot ‘by daege en by nachte in de borgerhuysen te gaen’ had Galliot van zijn diensten geen gebruik meer gemaakt.

Wij vonden bij de rechtsstukken geen vonnis inzake deze affaires. In de vonnisboeken van het Luikse Hooggerecht ontbreekt juist de periode eind 1722 tot eind 1724.