Minnerij, misdaad en magie

Merkwaardige zaken uit Maastricht's onbekende verleden

Politiehoofd uitte in 1710 valse beschuldigingen

Uit de dossiers van criminele zaken van het Luikse Hooggerecht te Maastricht blijkt, dat een stadhouder of onderschout van dit gerecht, met name Caspar Galliot, in het begin van de 18e eeuw minder fraaie praktijken uitoefende. Het is onbegrijpelijk dat men hem desondanks vele jaren in deze hoge functie, die ongeveer gelijk was aan die van een tegenwoordige commissaris van politie heeft gehandhaafd.

In 1711 werd Galliot beschuldigd ‘een doghter te hebben willen inleveren met geweld’ en in 1713 was hij betrokken bij een meineedaffaire. Op twee andere gevallen die zich afspeelden resp. in 1718 en 1722 zullen wij uitvoeriger ingaan.

In 1718 schijnt Galliot om een of andere reden overhoop te hebben gelegen met de in het ‘Lanternestraetje’ wonende Anna Dolmans, weduwe van Hendrik Brandts en de bij haar inwonende dochters Albertine en Johanna. Op zekere avond bonsde Galliot, vergezeld

[p. 72]

van een hellebaardier tegen tien uur met veel lawaai op de deur van de woning van de weduwe. Toen de hevig verschrikte vrouw de deur opende, vroeg Galliot op luide toon waar zich haar dochters bevonden. De weduwe antwoordde, dat zij zich met haar toestemming per schip naar Hoyen (Huy) hadden begeven om er een behandeling met de geneeskrachtige wateren te ondergaan. Galliot begon hierop te razen en te tieren. Hij schreeuwde, dat als hij die ‘hoeren’ had te pakken gekregen, hij ze zou hebben meegenomen om ze ‘te laeten draeyen’. Hiermede bedoelde hij kennelijk, dat hij ze wilde opsluiten in de vóór het stadhuis op de markt staande ijzeren draaikooi, waarin prostituées bij gerechtelijk vonnis werden opgesloten. Soldaten van het Maastrichtse garnizoen amuseerden zich er vaak mee de dametjes, waarvan zij zelf misschien de beste klanten waren, in deze kooi te laten ronddraaien. Het is uitgesloten, dat Galliot, zonder voorafgaand gerechtelijk vonnis iemand in deze kooi kon laten opsluiten, zodat dit slechts grootspraak van dit heerschap was. Ondanks het late uur had het nachtelijk rumoer een groot aantal nieuwsgierigen naar het Lantaarnstraatje gelokt. Toen Galliot de dienstmeid van de weduwe met geweld uit de woning wilde slepen, kwam de inmiddels gewaarschuwde militaire wacht tussenbeide en maakte een einde aan het tumult.

Volgens verschillende toeschouwers, die later als getuigen werden verhoord, had Galliot ‘sodanigh oproer onder het gepeupel gecauseerd (veroorzaakt) alsoff men het huys van de weduwe hadde willen omverre werpen ende uytplunderen’. Volgens andere getuigen was Galliot op vreselijke wijze te keer gegaan. De gerechtsbode Peter Peters verklaarde, dat hij Galliot had horen zeggen, dat ‘de dogters van de weduwe hoeren waren en dat zij de stad binnen 24 uren moesten verlaten, anders zou hij ze laten draeyen’. Nadat de rust in het Lantaarnstraatje was weergekeerd, begaf de weduwe Brandt zich, ondanks het vergevorderde uur, in gezelschap van twee bij haar inwonende nichten, de dames Kuyck de Mirob, naar de woning van Galliot om hem naar de reden van zijn optreden te vragen. De dames werden door de onderschout niet bepaald vriendelijk ontvangen. Hij beweerde dat de dochters van de weduwe zich als hoeren gedroegen

[p. 73]

en herhaalde, dat hij ze had willen meenemen om ze te laten ‘draeyen’. Hij voegde eraan toe ‘dat sy sig souden wagten van weer binnen (de stad) te komen’. Hierna verzocht hij de dames met bekwame spoed te verdwijnen, daar hij ze anders alle drie naar de wacht zou laten brengen!

De weduwe deed van het gebeurde aangifte bij de schout van het Luikse Hooggerecht. Zij diende tevens een klacht in tegen Galliot, wegens aantasting van de goede naam van haar dochters. Het omvangrijke dossier van deze affaire, bevat tientallen getuigenverklaringen ten gunste van de weduwe en haar dochters, onder andere van haar tegenwoordige en van haar vroegere buren uit de tijd toen zij nog in de ‘Cruysbroedersganck’ woonden. Volgens hen was er geen sprake van een ‘impudicq’ of een ‘libidineus’ gedrag van deze dochters geweest.

Bovendien legde de weduwe een ‘certificatie’ van 20 januari 1719 over van Hoogschouten, Burgemeesters, Schepenen en Gesworen Raeden der stad Maastricht, waarin onder meer vermeld werd ‘alsdat Anna Dolmans, weduwe Brandt, inwoonderse daeser stadt, van een goet leven, gedragh ende comportement is, synde noyt eenige clachten ter contrarie voorgekoomen...’

Uit een ander document bleek, dat de dochter Albertine op 13 september 1710 gehuwd was met baron Johan Christiaan van Eis, geboren te Dörtsbach. Galliot beweerde, dat de baron haar reeds jaren geleden had verlaten. Ten tijde van de bovenvermelde gebeurtenissen werd in ieder geval niet gesproken over de baron.

Het uit 171 artikelen bestaande verweer van Galliot, dat doorspekt was met Latijnse termen, was vrij verward en zwak. De door hem geproduceerde getuigen waren van twijfelachtig allooi. Zo zou een overbuurvrouw van de weduwe met name Marie Benoist Martin beweerd hebben, dat zij gezien had dat een knecht van de overste Graefmoer enige flessen wijn bij de weduwe afleverde. Zij zou de overste en enige andere heren later het huis hebben zien binnengaan. Zij beweerde voorts te hebben gehoord, dat een knecht, die met zijn meester ten huize van de dansmeester Jacquier woonde, verteld had, ‘dat de weduwe Brandt met haere dogters, d'eene

[p. 74]

voor, d'andere naer, sich hadden laeten vleeselyck gebruicken’. Een dragonder vertelde dat hij de weduwe met een geestelijke heer in bed had gezien. De getuige moest echter toegeven, dit alles maar van horen zeggen te weten. Zij had zelfs nooit iets van dien aard bemerkt.

Op 7 februari 1719 wees het Luikse Hooggerecht vonnis tegen Galliot. Het gerecht veroordeelde ‘beclaegde in syn ampt en functie tegen de klaagster geëxcedeert te hebben, in een amende van ses malder roggen ten behoeve van beyde weeshuysen deser stadt’. Bovendien werd hij veroordeeld tot betaling van de gerechtskosten.