Minnerij, misdaad en magie

Merkwaardige zaken uit Maastricht's onbekende verleden

Opera-dirigent doodde op de kommel medeminnaar

Voor de opera-uitvoeringen beschikte het gezelschap Clairville te Maastricht over een orkest van 27 musici. Het orkest stond in 1773-1774 onder de leiding van de jonge ‘maître de musique’ N. Fages. Hij was voorheen directeur geweest van het muziekkorps van het regiment Guyenne in garnizoen te Calais en van theater-orkes-

[p. 25]

ten te St. Quentin, Cambrai, Valenciennes en Bologne-sur-mer.

Uit een bij de papieren van Fages te Maastricht gevonden concept-contract blijkt de functie van ‘maître de musique’ te bestaan uit het leiden van de opera-uitvoeringen, het instuderen der rollen met de operazangers, het geven van muziekonderricht aan de kinderen van de directeur en... het optreden als souffleur bij de toneelvoorstellingen. Het salaris bedroeg 1200 francs per jaar.

Fages schijnt nogal veel succes bij de vrouwen te hebben gehad. Gedurende de twee jaren voor zijn komst naar Maastricht had hij een verhouding met de operazangeres d'Argenville, die hem echter niet naar Maastricht was gevolgd. Dat het tussen beide geliefden niet altijd koek en ei is geweest blijkt uit een brief die hij op 2 januari 1772 ter gelegenheid van nieuwjaar te Valenciennes van zijn vriend Gilotte uit Châlons-sur-Saone ontving. Deze schreef: ‘Ik geloof niet dat gij van plan bent samen nog langer een liefdestragedie te spelen, je weet toch, dat spel is al zo oud dat alleen al de naam ervan je migraine bezorgt...’ Fages en juffrouw d'Argenville hebben enige jaren deel uitgemaakt van dezelfde theatergezelschappen, maar op het tableau de la troupe van Clairville te Maastricht komt haar naam niet voor.

Te Maastricht was, om een of andere affaire, waarschijnlijk van amoureuze aard, een ernstig conflict ontstaan tussen Fages en de acteur Dubuisson. Dit had al verschillende keren geleid tot hooglopende ruzies, waarbij Dubuisson Fages zelfs had uitgedaagd tot een duel. Daar duelleren bij de wet was verboden had Fages, die niet alleen zijn leven, maar ook zijn vrijheid en zijn positie lief was, geweigerd hierop in te gaan. Op maandag 19 september 1774 was Dubuisson in het lokaal gekomen waar Fages aan het diner zat. Hij ging naar de tafel van Fages en begon hem op grove wijze uit te schelden. Hij wilde hem zelfs slaan. Een paar daar aanwezige collega's waren tussenbeide gekomen. Zij wisten Dubuisson te kalmeren en lieten beiden beloven, dat deze zaak geen verdere gevolgen zou hebben. 's Avonds zong Dubuisson in de opera ‘Lucille’ de rol van Timante. Fages leidde als gewoon het orkest. Zowel gedurende de voorstelling als na afloop hiervan was er geen teken van enige on-

[p. 26]

enigheid tussen beiden te bespeuren. Na de voorstelling had Fages zich na het souper naar zijn woning begeven, daar hij nog enige muziekarrangementen te maken had.

Het had reeds tien uur geslagen toen bij hem aan de deur werd geklopt. Tot zijn verwondering bleek het Dubuisson te zijn, die hem kwam uitnodigen met hem een straatje om te lopen. Gezien het late uur en hetgeen die middag was gebeurd, voelde Fages niet veel hiervoor, maar daar de ander bleef aandringen gaf hij, om nieuwe onenigheid te voorkomen, tenslotte toe. Bij de nachtelijke wandeling door de verlaten straten sprak Dubuisson op geanimeerde wijze over koetjes en kalfjes. Toen zij op de Kommel in de buurt van het klooster van Calvariënberg waren gekomen, bleef Dubuisson plotseling staan, trok zijn degen en deed hiermede een aanval op Fages. Deze kon door een snelle sprong de stoot ontwijken, maar moest nu ook zijn degen trekken om zich tegen de verwoede aanvallen van zijn tegenstander te verdedigen. Toen deze hem tot tegen de muur van het klooster had teruggedrongen en hem een bloedende wonde had toegebracht, voelde hij zijn leven in gevaar. Hij deed een tegenaanval, waarbij hij Dubuisson dodelijk verwondde. Deze overleed enige ogenblikken later. Hevig ontdaan liep de hevig bloedende Fages naar zijn woning. Na zijn wonde te hebben verbonden, pakte hij enige zaken bij elkaar en vertrok 's morgens vroeg met de postkoets naar Aken.

Het gebeurde verwekte in de stad, vooral bij de leden van het operagezelschap, grote beroering. Men betreurde de dood van de talentvolle Dubuisson. Het lichaam van de overledene werd na het gerechtelijk onderzoek, zonder enig ceremonieel in de nabijheid van de schouwburg aan de Jekerstraat, bij de stadswal begraven. De reden dat hij niet op het kerkhof ter aarde werd besteld, was niet dat hij een comediant was, maar omdat hij bij een verboden duel om het leven was gekomen.

Fages werd op beschuldiging van manslag voor de rechter gedaagd, maar gaf aan de vier tegen hem uitgevaardigde oproepen geen gehoor. Op 7 januari 1775 werd hij door het Brabantse Hooggerecht bij verstek veroordeeld tot ‘verbanning voor altoos’ uit de stad

[p. 27]

Maastricht op poene (straffe) van bij terugkeer of in handen vallen van de justitie zwaarder gestraft te worden en tot betaling van de gerechtskosten.

Clairville wendde zich met een verzoek om gratie voor Fages tot de prins-stadhouder. Hij had hierin uitvoerig uiteengezet, dat Fages uitsluitend uit zelfverdediging had gehandeld.

Uit een door Fages aan Clairville gericht schrijven van 27 januari blijkt dat hij nog hoop had, gratie te verkrijgen.

Op 12 maart 1775 schreef Fages aan Clairville, dat hij helaas geen gevolg kon geven aan diens aanbod van een aanstelling bij zijn gezelschap. Hij was gedwongen geweest een functie bij de schouwburg te Lille te aanvaarden, omdat hij al 4 maanden zonder inkomen had gezeten. Hij had niet langer kunnen wachten omdat hij reeds veel schulden had moeten maken. Ook was hij nog geld schuldig aan Clairville. Hij verzocht Clairville zorg te dragen voor zijn twee te Maastricht achtergelaten violen en toezending van de lommerd-briefjes van zijn aldaar in bewaring gegeven kledingstukken.

Over de verdere levensloop van Fages is hier niets bekend.