De kus van de ijzeren maagd

En andere merkwaardige, historische en scandaleuse geschiedenissen uit vroeger eeuwen

Maastrichtenaren op rooftocht

Interessante bijzonderheden over de geschiedenis van Maastricht, vanaf haar oorsprong tot in de 18e eeuw, vinden wij in de handschriften van Godefridus Augustinus Collette, ridder van het Roomse Rijk, Heer van Harff en Rindelborn. Hij was te Maastricht Luiks Vice-Hoogschout (1741), schepen in 1730, 1732, 1738 en 1740, Lid van de Gezworen Raad (1736 en 1754) en Schout van Sint-Pieter van 1695 tot en met 1746. Verder was hij Meier van de Laathof van Rosmeer en

[p. 146]

Schepen van Berg van 18 juni 1694 tot zijn overlijden in 1755.

Zij ‘Colletanea’, waarvan in het Rijksarchief te Maastricht zeven delen aanwezig zijn, zijn een ware ‘Fundgrube’ op velerlei gebied. Hij vermeldt daarin tal van merkwaardige gebeurtenissen. Zo schrijft hij:

In maart 1648 was eenen levendigen olifant binnen Maestricht te sien geweest, den welcken veele konsten dede. Hij voght met eene degen, op dry manieren dede hy de reverentie, sat eene hoedt op syn hooft ende oock aff, sloegh de trommel, draeyde een vendel, droegh eenen emmer waters, daer het volck haer uyt wies tot denckennisse, vaaghde hem aff met eenen bessem, schoot eene pistole los, droegh 3 a 4 mans op syne snuyte, sonder die hy droegh op synen rugge, ende dergelycke meer, ende alle met syne snuyte.

Naast de vele aanvallen en belegeringen, waaraan Maastricht was blootgesteld, vermeldt Collette de volgende overvallen van de Maastrichtenaren op ander plaatsen in de omgeving:

In 1408 verwoestten de Maastrichtenaren het plaatsje Wonck en doodden alle inwoners, mannen, vrouwen en kinderen. (De in 1915 door A.J. Flament uitgegeven Chroniek van Maastricht vermeldt hierover nog, dat vele inwoners van Wonck, die meenden in de kerk aldaar een veilig toevluchtsoord te hebben gevonden, daarin omkwamen, omdat de Maastrichtenaren ook het kerkgebouw in brand staken).

Op Aswoensdag 22 februari 1640 trokken vanuit Maastricht 1200 soldaten te voet en te paard naar het plaatsje Limborgh (Limbourg) om enige polacken te verassen, die zich daar in dienst van de prins van Luik ophielden.

Toen zij de volgende morgen tegen vier uur het plaatsje binnenvielen, werd onmiddellijk alarm geslagen. De overste van de polakken wist te paard en slechts gewapend met zijn sabel, in zijn eentje de aanvallers in een straat tegen te houden, totdat de andere polakken ter hulp kwamen. De hele troep bestond slechts uit 15 man, rijdende op ongezadelde paarden. Zij sloegen met hun sabels zo verwoed op de aanvallers los, dat deze ondanks hun geweldige overmacht tot de aftocht werden gedwongen, waarbij zij twee doden op

[p. 147]

het strijdtoneel achterlieten. Bij hun smadelijke terugtocht werd door hen flink geroofd en geplunderd.

Zij zouden van de daarbij gemaakte buit niet lang plezier hebben: De volgende dag werd te Maastricht aangekondigd, dat alle buit moest worden gerestitueerd op poene van de hals te verbeuren.

Op 26 februari 1646 trokken 600 Maastrichtenaren soo te voet als te peert naar Thienen. Toen zij de daarop volgende morgen tegen 8 uur aankwamen, bleken de stadspoorten nog gesloten te zijn. Terwijl de hoofdmacht zich verborgen opstelde, begaven acht soldaten zich naar de stadspoort. Een hunner was vermomd als minderbroeder, een ander was gekleed als pastoor en had een boek onder de arm. Drie als boeren verklede soldaten droegen op hun rug zakken met noten. Tenslotte was er een soldaat gekleed als trompetter met een root veltteeken om 't lieff, die twee gevangenen met oraigne liverie op de armen voor zich uit dreef. Zij waren allen gewapend met een zakpistool.

Bij het kleine poortje naast de hoofdpoort knoopte de pastoor met een der schildwachten en de minderbroeder met een andere een gesprek aan. Zij beklaagden zich erover dat men zo lang voor deze poort moest wachten. Toen de schildwachten de trompetter met zijn gevangenen zagen naderen, openden ze de grote poort. Een van de boeren liet vlak voor de voeten van de schildwachten een zak met noten vallen, waardoor een deel van de inhoud over de straat rolde. Toen de wachten zich bukten om wat van de noten op te rapen, werden zij van achteren door de minderbroeder en de pastoor doorstoken met de degens, die zij in stokken verborgen hadden gehouden.

De overige soldaten van de wacht, die hun kameraden ter hulp snelden werden door de overvallers met pistoolschoten gedood. Hierop konden de Maastrichtenaren ongehinderd de stad binnentrekken. Zij begonnen onmiddellijk te roven en te plunderen.

Als oorlogsbuit brachten zij naar Maastricht mede 296 paarden, 12 keteltrommen, 8 vendels en 4 standaarden. Bovendien namen zij gevangen een kolonel, 2 luitenant-kolonels, 2 kapiteins en een aantal officieren.

[p. 148]

Volgens de Chroniek van Flament had de aanval op Tienen (Tirlemont) plaats met 200 man paardevolk en 5000 man te voet, van het garnizoen van Maastricht. Zij stonden onder het bevel van Grisson, kapitein-luitenant van de gouverneur van Solms en van de vaandrig Jan Remack. Volgens dit bericht waren 21 vaandels en 7 standaarden veroverd. Zij werden naar Den Haag gezonden om daar te worden bewaard. De buit zou totaal 1200 pond hebben bedragen.